وراثت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←حجب حرمان
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
این گروه نیز مانند اجداد بر اساس [[آیات]] کلّی ارث {{متن قرآن|لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا}}<ref>«مردان را از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان، بر جای می‌نهند، بهره‌ای معیّن است؛ و زنان را (نیز) از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان بر جای می‌نهند؛ بهره‌ای معیّن است؛ چه کم باشد و چه زیاد» سوره نساء، آیه ۷.</ref>، {{متن قرآن| وَالَّذِينَ آمَنُواْ مِن بَعْدُ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ مَعَكُمْ فَأُولَئِكَ مِنكُمْ وَأُوْلُواْ الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«و کسانی که پس از آن ایمان آورده و هجرت گزیده و همراه شما جهاد کرده‌اند از شمایند و در کتاب خداوند خویشاوندان (در ارث‌بری) نسبت به همدیگر (از دیگران) سزاوارترند؛ بی‌گمان خداوند به هر چیزی داناست» سوره انفال، آیه ۷۵.</ref> در صورت نبودِ [[وارث]] نزدیک‌تر، ارث می‌برند. در روایتی، به [[آیه]] "اولُوا‌الاَرحام" برای ارث بردن دایی و خاله تمسّک‌شده است.<ref>وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۱۸۶ـ۱۹۴.</ref> [[اهل‌سنّت]] به عمو و پسر عموی پدر و [[مادری]] و پدری به‌صورت تعصیب ارث می‌دهند؛ امّا دیگران را جزو [[ارحام]] می‌دانند. [[شافعی]] و [[مالکی]] به آنها ارثی نمی‌دهند و [[حنبلی]] و [[حنفی]] در‌صورت فقدان صاحبان فرض و [[عصبه]] آنها را نیز مشمول‌ارث می‌داند<ref> الفقه علی المذاهب الخمسه، ص۵۵۴ـ۵۵۵.</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۶.</ref> | این گروه نیز مانند اجداد بر اساس [[آیات]] کلّی ارث {{متن قرآن|لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ مِمَّا قَلَّ مِنْهُ أَوْ كَثُرَ نَصِيبًا مَفْرُوضًا}}<ref>«مردان را از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان، بر جای می‌نهند، بهره‌ای معیّن است؛ و زنان را (نیز) از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان بر جای می‌نهند؛ بهره‌ای معیّن است؛ چه کم باشد و چه زیاد» سوره نساء، آیه ۷.</ref>، {{متن قرآن| وَالَّذِينَ آمَنُواْ مِن بَعْدُ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ مَعَكُمْ فَأُولَئِكَ مِنكُمْ وَأُوْلُواْ الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«و کسانی که پس از آن ایمان آورده و هجرت گزیده و همراه شما جهاد کرده‌اند از شمایند و در کتاب خداوند خویشاوندان (در ارث‌بری) نسبت به همدیگر (از دیگران) سزاوارترند؛ بی‌گمان خداوند به هر چیزی داناست» سوره انفال، آیه ۷۵.</ref> در صورت نبودِ [[وارث]] نزدیک‌تر، ارث می‌برند. در روایتی، به [[آیه]] "اولُوا‌الاَرحام" برای ارث بردن دایی و خاله تمسّک‌شده است.<ref>وسائل الشیعه، ج۲۶، ص۱۸۶ـ۱۹۴.</ref> [[اهل‌سنّت]] به عمو و پسر عموی پدر و [[مادری]] و پدری به‌صورت تعصیب ارث می‌دهند؛ امّا دیگران را جزو [[ارحام]] می‌دانند. [[شافعی]] و [[مالکی]] به آنها ارثی نمی‌دهند و [[حنبلی]] و [[حنفی]] در‌صورت فقدان صاحبان فرض و [[عصبه]] آنها را نیز مشمول‌ارث می‌داند<ref> الفقه علی المذاهب الخمسه، ص۵۵۴ـ۵۵۵.</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]]، ص۵۰۶.</ref> | ||
== حجب | == حجب حرمان == | ||
حجب در لغت، به‌معنای منع است <ref>مفردات، ص۲۱۹؛ المصباح، ص۱۲۱، "حجب".</ref> و در اصطلاح [[فقیهان]] به ممنوع شدن شخصی از همه یا مقداری از ارث به‌سبب وجود شخصی دیگر اطلاق می‌شود. منع از کلّ ارث، حجب حرمان، و منع از بعض آن، حجب نقصان نامیده می‌شود <ref>کشاف اصطلاحات‌الفنون، ج۱، ص۶۲۱.</ref>. به نظر [[امامیّه]]، براساس حجب | حجب در لغت، به‌معنای منع است <ref>مفردات، ص۲۱۹؛ المصباح، ص۱۲۱، "حجب".</ref> و در اصطلاح [[فقیهان]] به ممنوع شدن شخصی از همه یا مقداری از ارث به‌سبب وجود شخصی دیگر اطلاق می‌شود. منع از کلّ ارث، حجب حرمان، و منع از بعض آن، حجب نقصان نامیده می‌شود <ref>کشاف اصطلاحات‌الفنون، ج۱، ص۶۲۱.</ref>. به نظر [[امامیّه]]، براساس حجب حرمان هر طبقه از [[ارحام]]، بر اساس قاعده اقربیّت، طبقه بعدی را از [[ارث]] [[محروم]] می‌کند. از نظر [[اهل‌سنّت]]، قاعده اقربیّت به لحاظ اصناف هر طبقه جریان دارد؛ برای مثال پدر، [[حاجب]] پدر و مادر خویش است، نه حاجب پدر و مادر همسرش (مادر میّت)؛ البتّه این [[حکم]] در بین [[مذاهب چهارگانه]]، اختلافی است<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، ص۵۲۴.</ref>.<ref>[[سید حسن تبادکانی|تبادکانی، سید حسن]]، [[ارث (مقاله)|مقاله «ارث»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۲]].</ref> | ||
== حجب نقصان == | == حجب نقصان == | ||