استضعاف در معارف مهدویت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مستضعف]] به معنای کسی است که [[ناتوان]] و حقیر شمرده شده و او در بند و زنجیر کشیده‌‏اند. در فرهنگ دینی مقصود از مستضعف دو گروه هستند:

# مستضعف فکری و عقیدتی‏: از بررسی [[آیات]] و [[روایات]] استفاده می‌‏شود افرادی که از نظر [[فکری]]، بدنی یا [[اقتصادی]] آنچنان [[ضعیف]] باشند که قادر به شناسایی [[حق]] از [[باطل]] نشوند یا اینکه تشخیص‏ عقیدۀ صحیح بر اثر [[ناتوانی]] جسمی یا [[ضعف]] [[مالی]] و دیگر عوامل برای آنها ممکن نباشد، مستضعف هستند. مانند آیۀ {{متن قرآن|إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ}}<ref>«بجز آن مردان و زنان و کودکان ناتوان شمرده شده‌ای» سوره نساء، آیه ۹۸.</ref>.

# مستضعف عملی و [[سیاسی]]: کسانی‏‌ که [[حق]] را تشخیص و از آن [[پیروی]] می‌‌کنند؛ اما خفقان محیط، اجازۀ عمل و اقدام را از آنان سلب کرده است. آنها نیروهای بالفعل و بالقوه دارند اما از ناحیۀ [[ظالمان]] و [[جباران]]، در فشار قرار دارند و [[قدرتمندان]] و [[زمامداران]]، به دید [[حقارت]] به آنها می‌نگرند، با این حال ساکت و [[تسلیم]] نیستند و پیوسته تلاش می‌‏کنند دست جباران و [[ستمگران]] را کوتاه سازند و [[آیین حق]] و [[عدالت]] را برپا کنند. [[خداوند]] به چنین گروهی، وعدۀ [[یاری]] و [[حکومت]] در [[زمین]] داده است: {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>.

[[آیه]] فوق، بیانگر [[قانون]] کلی برای همۀ عصرها و همۀ اقوام و بشارتی برای همه انسان‌‏های [[آزاده]] و خواهان [[عدل]] است که نمونه‏‌ای از تحقّق این [[مشیت الهی]]، حکومت [[بنی اسرائیل]] و زوال [[حکومت]] [[فرعونیان]] بود و نمونه کامل‏‌تر آن، حکومت [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و یارانش بعد از ظهور [[اسلام]] بود؛ حکومت پابرهنه‌‏ها و تهیدستان با [[ایمان]] و [[مظلومان]] پاکدل که پیوسته از سوی فرعون‌‏های [[زمان]] خود، مورد تحقیر و [[استهزا]] و تحت فشار و [[ظلم و ستم]] بودند. سرانجام [[خداوند سبحانه و تعالی]] به دست همین گروه، آنان را از تخت [[قدرت]] به زیر آورد و بینی [[مستکبران]] را به خاک مالید<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۹۳ ـ ۳۹۵؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]؛ ص۹۷ و ۶۴۷.</ref>.

روشن‌ترین نمونه برای تحقق وعدۀ الهی، [[ظهور امام زمان]]{{ع}} و [[حکومت حق]] و [[عدالت]] در تمام کره زمین ‏‏ است. [[آیه]] از آیاتی است که به روشنی بشارت ظهور چنین [[حکومتی]] را می‌‏دهد؛ از این‌‏رو در [[روایات اسلامی]] می‌‏خوانیم [[اهل بیت]]{{ع}} در [[تفسیر]] این آیه [[شریف]]، به آن ظهور بزرگ اشاره کرده‌‏اند. [[امام علی]]{{ع}} در این ‏باره فرمود: «[[دنیا]]، پس از چموشی و [[سرکشی]] به ما روی می‏‌کند؛ چونان شتر ماده بدخو که به بچه خود [[مهربان]] گردد؛ سپس حضرت آیۀ یاد شده را [[تلاوت]] فرمود»<ref>{{متن حدیث|لَتَعْطِفَنَّ الدُّنْیَا عَلَیْنَا بَعْدَ شِمَاسِهَا عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَی وَلَدِهَا وَ تَلَا عَقِیبَ ذَلِکَ- وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِین‏}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۲۰۹.</ref>. همچنین فرمودند: «این گروه، [[آل محمد]] هستند خداوند سبحانه و تعالی [[مهدی]] آنان را بعد از زحمت و فشاری که بر آنان وارد می‌‏شود، برمی‌‏انگیزد و به آنها [[عزّت]] می‌‏دهد و دشمنانشان را [[ذلیل]] و [[خوار]] می‌‏کند»<ref>{{متن حدیث|هُمْ‏ آلُ‏ مُحَمَّدٍ یَبْعَثُ‏ اللَّهُ‏ مَهْدِیَّهُمْ‏ بَعْدَ جَهْدِهِمْ‏ فَیُعِزُّهُمْ‏ وَ یُذِلُ‏ عَدُوَّهُمْ‏‏‏‏‏}}، کتاب الغیبة، ص۱۸۴؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص۵۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۳۹۳ ـ ۳۹۵.</ref>

[[ائمه معصومین]]{{ع}} کلمه "[[مستضعف]]" در آیه را به [[امامان معصوم]] تفسیر نموده‌اند که روزی وارث زمین و فرمانروای [[جهان]] خواهند شد. [[مفضل]] می‌گوید: از [[امام صادق]]{{ع}} شنیدم که فرمود: «روزی [[رسول اکرم]]{{صل}} به علی و حسن و حسین{{ع}} نگاه کرد و گریست و آنگاه فرمود: شما کسانی هستید که پس از من به [[ضعف]] کشیده می‌شوید»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صنَظَرَ إِلَی عَلِیٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ{{ع}}فَبَکَی وَ قَالَ أَنْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدِی‏}}؛ تفسیر المیزان، ج ۱۶، ص۱۱؛ معانی الاخبار، ص۷۹؛ تفسیر صافی، ج ۴، ص۸۰.</ref>.

[[امام صادق]] و [[امام باقر]]{{ع}} تحقق وعده الهی را به [[زمان ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} تعبیر کرده‌اند. امام صادق{{ع}} فرمودند: «به زودی [[شهر کوفه]] از [[مؤمنان]] تهی می‌گردد و [[علم]] و [[دانش]] از آنجا رخت برمی‌بندد... و از شهری که آن را [[قم]] می‌نامند، ظهور می‌کند و آنجا پایگاه علم و [[فضیلت]] و [[معدن]] دانش و کمال می‌گردد؛ به‌گونه‌ای که روی [[زمین]] هیچ مستضعفی ([[فکری]]) نمی‌ماند که از [[دین]] [[آگاهی]] نداشته باشد؛ حتی [[زنان]] پرده‌نشین. و این [[زمان]]، نزدیک به [[زمان ظهور]] [[قائم]] ما خواهد بود»<ref>بحار الانوار، ج ۶۰، ص۲۱۳؛ سفینة البحار، ج ۲، ص۴۴۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۴۱.</ref>