پرش به محتوا

قناعت در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۹: خط ۶۹:
عفیف کسی است که عقل او بر خواسته‌هایش [[نظارت]] می‌کند و استفاده او را از مشتهیات و منهیات [[متعادل]] می‌سازد. [[عفیف]] مراقب است که در دام شَرَه و [[بی‌باکی]] در بهره‌مندی از [[لذایذ]] قرار نگیرد و در بهره‌مندی از حداقل‌های لازم [[زندگی]] نیز [[تفریط]] نکند و [[خمود]] او را نگیرد. عفیف، فرشته‌خو و [[ارزش]] او در رتبه [[مجاهدان]] [[شهید]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۷۴، ص۵۵۹.</ref>. عفیف بر انجام امری توانا است؛ ولی خودداری می‌کند و افسار نفس در کف او قرار دارد. تحقق چنین صفتی، [[قناعت]] را پدید می‌آورد. فرمود: {{متن حدیث|ثَمَرَةُ الْعِفَّةِ الْقَنَاعَةُ}}<ref>آمدی، عبدالواحد، غررالحکم، شرح خوانساری، ج۳، ص۳۳۱.</ref>؛ «نتیجه [[عفت]]، قناعت است»<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]]، ص ۱۷۷.</ref>.
عفیف کسی است که عقل او بر خواسته‌هایش [[نظارت]] می‌کند و استفاده او را از مشتهیات و منهیات [[متعادل]] می‌سازد. [[عفیف]] مراقب است که در دام شَرَه و [[بی‌باکی]] در بهره‌مندی از [[لذایذ]] قرار نگیرد و در بهره‌مندی از حداقل‌های لازم [[زندگی]] نیز [[تفریط]] نکند و [[خمود]] او را نگیرد. عفیف، فرشته‌خو و [[ارزش]] او در رتبه [[مجاهدان]] [[شهید]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۷۴، ص۵۵۹.</ref>. عفیف بر انجام امری توانا است؛ ولی خودداری می‌کند و افسار نفس در کف او قرار دارد. تحقق چنین صفتی، [[قناعت]] را پدید می‌آورد. فرمود: {{متن حدیث|ثَمَرَةُ الْعِفَّةِ الْقَنَاعَةُ}}<ref>آمدی، عبدالواحد، غررالحکم، شرح خوانساری، ج۳، ص۳۳۱.</ref>؛ «نتیجه [[عفت]]، قناعت است»<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]]، ص ۱۷۷.</ref>.


=== فراوانی [[یاد مرگ]] و [[آخرت]] ===
=== فراوانی یاد مرگ و [[آخرت]] ===
آن‌که [[معاد]] را پیش چشم دارد و به [[عاقبت]] و حساب و کتاب می‌نگرد، در استفاده از مواهب [[دنیا]] به مقدار کم قناعت می‌کند. [[امام]] فرمود: {{متن حدیث|وَ مَنْ أَكْثَرَ مِنْ ذِكْرِ الْمَوْتِ رَضِيَ مِنَ الدُّنْيَا بِالْيَسِيرِ}}<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹.</ref>؛ «هر کس فراوان به یاد مرگ باشد، به مقدار کم از دنیا [[راضی]] می‌شود».
آن‌که [[معاد]] را پیش چشم دارد و به عاقبت و حساب و کتاب می‌نگرد، در استفاده از مواهب [[دنیا]] به مقدار کم قناعت می‌کند. [[امام]] فرمود: {{متن حدیث|وَ مَنْ أَكْثَرَ مِنْ ذِكْرِ الْمَوْتِ رَضِيَ مِنَ الدُّنْيَا بِالْيَسِيرِ}}<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹.</ref>؛ «هر کس فراوان به یاد مرگ باشد، به مقدار کم از دنیا [[راضی]] می‌شود».


یاد مرگ، نابودکننده خوشی‌ها و [[لذت‌ها]] است، [[حب دنیا]] را می‌زداید، [[آدمی]] را به [[کفاف]] و [[عفاف]] می‌خواند، بهره‌برداری گزاف از [[نعمت‌ها]] را محدود می‌کند و [[دل‌خوشی]] [[انسان]] را به غیر دنیا متوجه می‌سازد. در کنار این عوامل اصلی و ریشه‌ای می‌توان به عوامل فرعی نیز توجه کرد. [[رفتار]] قناعت‌آمیز [[حاکمان]] [[صالح]]، در ایجاد و گسترش [[روحیه]] قناعت در [[جامعه]]، نقش اساسی دارد؛ زیرا جامعه به [[رهبر]] خود می‌نگرد. [[حضرت]] فرمود: برای هر [[پیروی]]، امامی است که به او [[اقتدا]] می‌کند و با [[نور]] [[علم]] او روشن می‌شود و پیشوای شما از دنیای خود به دو [[جامه]] فرسوده و دو قرص نان خوردنی بسنده کرده است و شما بر آن توانا نیستید؛ ولی مرا به [[پارسایی]] و [[کوشش]] و [[پاکدامنی]] و [[درستی]] [[یاری]] کنید<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵، ح۴۱۷.</ref>.<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]]، ص ۱۷۷.</ref>
یاد مرگ، نابودکننده خوشی‌ها و [[لذت‌ها]] است، [[حب دنیا]] را می‌زداید، [[آدمی]] را به کفاف و [[عفاف]] می‌خواند، بهره‌برداری گزاف از [[نعمت‌ها]] را محدود می‌کند و [[دل‌خوشی]] [[انسان]] را به غیر دنیا متوجه می‌سازد. در کنار این عوامل اصلی و ریشه‌ای می‌توان به عوامل فرعی نیز توجه کرد. [[رفتار]] قناعت‌آمیز [[حاکمان]] [[صالح]]، در ایجاد و گسترش [[روحیه]] قناعت در [[جامعه]]، نقش اساسی دارد؛ زیرا جامعه به [[رهبر]] خود می‌نگرد. حضرت فرمود: برای هر [[پیروی]]، امامی است که به او [[اقتدا]] می‌کند و با [[نور]] [[علم]] او روشن می‌شود و پیشوای شما از دنیای خود به دو جامه فرسوده و دو قرص نان خوردنی بسنده کرده است و شما بر آن توانا نیستید؛ ولی مرا به [[پارسایی]] و [[کوشش]] و [[پاکدامنی]] و [[درستی]] [[یاری]] کنید<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵، ح۴۱۷.</ref>.<ref>[[مجید رضایی|رضایی، مجید]]، [[زهد و قناعت (مقاله)| مقاله «زهد و قناعت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۷]]، ص ۱۷۷.</ref>


== [[آثار قناعت]] ==
== [[آثار قناعت]] ==
۱۱۲٬۸۶۰

ویرایش