بغی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←نگاهی به پیشینه تاریخی بغی و تمرد
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
[[نافرمانی مدنی]] از نظر لغوی ترکیبی است. [[نافرمانی]] در نقطه مقابل [[اطاعت]] یا [[فرمانبرداری]]، یکی از مفاهیم مناسبات قدرت است و به معنای [[سرپیچی]] از دستور و اطاعت نکردن از [[فرامین]] مورد استفاده قرار میگیرد. [[مدنی]] هم به معنای [[شهروندی]] است. نافرمانی مدنی اقدامی است که شهروندی با اتکا به ابزار [[مسالمتآمیز]] در راستای سرپیچی علنی و اعلام شده از فرامین که به نام [[هنجار]] و یا آموزههای مافوق صادرشده، ولی به نظر [[نامشروع]] میآید در مقابل [[قانون]]، [[حکم]] یا فرمانی مقتدرانه صورت میدهد<ref>علیبابایی، غلامرضا، فرهنگ علوم سیاسی، ص۱۱.</ref>. [[جان]] راولز متفکر و [[فیلسوف]] آمریکایی [[معتقد]] است که نافرمانی مدنی خود را در کنشی علنی، مسالمتآمیز و وجدانی، اما مغایر قانون و معمولاً باهدف [[تغییر]] [[قوانین]] و یا تغییر [[سیاست]] [[حکومت]] متجلی میسازد<ref>محبی، بهرام، «درباره نافرمانی مدنی - رفع یک ابهام از یک مفهوم»، نشریه راه آزادی، ص۸۹.</ref>؛ لذا هر [[اقدام]] قانونشکنانه آشکار و عمدی که باهدف جلب توجه همگان به نامشروع بودن برخی قوانین یا نادرستی آنها از جنبه [[اخلاقی]] و [[عقلانی]] صورت گیرد، نافرمانی [[سرپیچی]] [[مدنی]] یا [[نافرمانی مدنی]] است<ref>محبی، بهرام، «درباره نافرمانی مدنی - رفع یک ابهام از یک مفهوم»، نشریه راه آزادی، ص۸.</ref>.<ref>[[جعفر ناصری|ناصری]]، [[سید علی رضا حسینی|حسینی]] و [[علی رضا سلیمی|سلیمی]]، [[پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی (مقاله)|پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی]]، ص ۲۱۱.</ref> | [[نافرمانی مدنی]] از نظر لغوی ترکیبی است. [[نافرمانی]] در نقطه مقابل [[اطاعت]] یا [[فرمانبرداری]]، یکی از مفاهیم مناسبات قدرت است و به معنای [[سرپیچی]] از دستور و اطاعت نکردن از [[فرامین]] مورد استفاده قرار میگیرد. [[مدنی]] هم به معنای [[شهروندی]] است. نافرمانی مدنی اقدامی است که شهروندی با اتکا به ابزار [[مسالمتآمیز]] در راستای سرپیچی علنی و اعلام شده از فرامین که به نام [[هنجار]] و یا آموزههای مافوق صادرشده، ولی به نظر [[نامشروع]] میآید در مقابل [[قانون]]، [[حکم]] یا فرمانی مقتدرانه صورت میدهد<ref>علیبابایی، غلامرضا، فرهنگ علوم سیاسی، ص۱۱.</ref>. [[جان]] راولز متفکر و [[فیلسوف]] آمریکایی [[معتقد]] است که نافرمانی مدنی خود را در کنشی علنی، مسالمتآمیز و وجدانی، اما مغایر قانون و معمولاً باهدف [[تغییر]] [[قوانین]] و یا تغییر [[سیاست]] [[حکومت]] متجلی میسازد<ref>محبی، بهرام، «درباره نافرمانی مدنی - رفع یک ابهام از یک مفهوم»، نشریه راه آزادی، ص۸۹.</ref>؛ لذا هر [[اقدام]] قانونشکنانه آشکار و عمدی که باهدف جلب توجه همگان به نامشروع بودن برخی قوانین یا نادرستی آنها از جنبه [[اخلاقی]] و [[عقلانی]] صورت گیرد، نافرمانی [[سرپیچی]] [[مدنی]] یا [[نافرمانی مدنی]] است<ref>محبی، بهرام، «درباره نافرمانی مدنی - رفع یک ابهام از یک مفهوم»، نشریه راه آزادی، ص۸.</ref>.<ref>[[جعفر ناصری|ناصری]]، [[سید علی رضا حسینی|حسینی]] و [[علی رضا سلیمی|سلیمی]]، [[پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی (مقاله)|پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی]]، ص ۲۱۱.</ref> | ||
==نگاهی به پیشینه [[تاریخی]] [[بغی]] و | ==نگاهی به پیشینه [[تاریخی]] [[بغی]] و تمرد== | ||
[[حکومتها]] و [[پادشاهان]] و | [[حکومتها]] و [[پادشاهان]] و حکمرانان همواره [[مجرمان]] [[سیاسی]] یعنی همان مخالفان، [[شورشیان]]، مجرمان، [[باغیان]] و... [[حکومت]] خود را از جمله خطرناکترین [[دشمنان]] خود و [[جامعه]] به شمار میآورند، بهطوریکه نوعاً به منظور [[حفاظت]] از [[قدرت]] و [[حاکمیت]] خود در مقابل این افراد شخصاً میایستند و یا تحت [[نظارت]] مستقیم خود به [[مجازات]] آنها [[اقدام]] میکنند. مجازاتی که بعضاً جنبه [[انتقام]] خصوصی دارد تا جنبه عمومی و [[اجتماعی]]. به همین دلیل است که [[مجازات مجرمان]] سیاسی در حکومتهای غیر [[اسلامی]] و حتی غیر [[دینی]] تا قبل از قرون هجدهم و نوزدهم میلادی به مراتب شدیدتر و وحشیانهتر از مجازات مجرمان عادی بوده است و حتی از محدوده [[جسم]] و [[جان]] شخص [[مجرم]] فراتر رفته، [[خانواده]] و بستگان او را نیز دربرمیگرفت. | ||
گروهی از [[دانشمندان اسلامی]] که در [[فقه]] جزایی و [[حقوق]] نوین تحقیق و مطالعاتی داشتهاند، این نظریه را طرح کردهاند که در [[اسلام]] عنوان و مفهومی وجود دارد که دقیقاً منعکسکننده همان مفهوم [[جرم سیاسی]] است. اینها در واقع بین دو اصطلاح [[فقهی]] بغی و اصطلاح جزای [[عرفی]] جرم سیاسی ترادف قائل شده و معتقدند که بغی همان جرم سیاسی و مجرم سیاسی در اسلام همان [[باغی]] است<ref>عوده، عبدالقادر، التشریع الجنائی الاسلامی مقارنا بالقانون الوضعی، ج۱، ص۱۰۱.</ref>. اگرچه شباهتهای بسیاری را میتوان در خصوص شرایط و ضوابط تشخیص و اصول [[حاکم]] بر موارد تحقق بغی بهطور خاص و عام و [[جرائم]] سیاسی بهطور عام [[مشاهده]] نمود و آثار و نتایج مشابه و بعضاً یکسانی را در هر دو پدیده، سراغ گرفت. اما نگاهی به پیشینه تاریخی بغی از دوران [[رسولالله]] تا [[قرن]] معاصر و دوران حاضر نشانگر این نظریه است که [[شریعت اسلامی]] در [[برخورد با مخالفان]]، [[شیوه]] خاصی را ارائه و بر اساس [[نیت]] و نوع [[جرم]] همواره بین حرکتهای [[مخالفان]] تفکیک قائل بوده است. زمانی که در [[جهان]] [[مجرم]] [[سیاسی]] خطرناکترین مجرم و [[مجازات]] او تا اوایل [[قرن]] نوزدهم؛ [[مرگ]]، [[سوزاندن]] و [[مصادره اموال]] بود و حتی [[خانواده]] وی نیز مجازات میشدند [[شریعت مقدس اسلام]] در چهارده قرن پیش بین [[جرم سیاسی]] با عنوان [[بغی]] و جرم عادی تفکیک قائل شده است. | گروهی از [[دانشمندان اسلامی]] که در [[فقه]] جزایی و [[حقوق]] نوین تحقیق و مطالعاتی داشتهاند، این نظریه را طرح کردهاند که در [[اسلام]] عنوان و مفهومی وجود دارد که دقیقاً منعکسکننده همان مفهوم [[جرم سیاسی]] است. اینها در واقع بین دو اصطلاح [[فقهی]] بغی و اصطلاح جزای [[عرفی]] جرم سیاسی ترادف قائل شده و معتقدند که بغی همان جرم سیاسی و مجرم سیاسی در اسلام همان [[باغی]] است<ref>عوده، عبدالقادر، التشریع الجنائی الاسلامی مقارنا بالقانون الوضعی، ج۱، ص۱۰۱.</ref>. اگرچه شباهتهای بسیاری را میتوان در خصوص شرایط و ضوابط تشخیص و اصول [[حاکم]] بر موارد تحقق بغی بهطور خاص و عام و [[جرائم]] سیاسی بهطور عام [[مشاهده]] نمود و آثار و نتایج مشابه و بعضاً یکسانی را در هر دو پدیده، سراغ گرفت. اما نگاهی به پیشینه تاریخی بغی از دوران [[رسولالله]] تا [[قرن]] معاصر و دوران حاضر نشانگر این نظریه است که [[شریعت اسلامی]] در [[برخورد با مخالفان]]، [[شیوه]] خاصی را ارائه و بر اساس [[نیت]] و نوع [[جرم]] همواره بین حرکتهای [[مخالفان]] تفکیک قائل بوده است. زمانی که در [[جهان]] [[مجرم]] [[سیاسی]] خطرناکترین مجرم و [[مجازات]] او تا اوایل [[قرن]] نوزدهم؛ [[مرگ]]، [[سوزاندن]] و [[مصادره اموال]] بود و حتی [[خانواده]] وی نیز مجازات میشدند [[شریعت مقدس اسلام]] در چهارده قرن پیش بین [[جرم سیاسی]] با عنوان [[بغی]] و جرم عادی تفکیک قائل شده است. | ||
از سوی دیگر بغی مخصوص [[مسلمانان]] است، یعنی قیامی را میتوان بغی دانست که توسط گروهی از مسلمانان، صورت گیرد؛ لذا [[شورشیان]] [[غیر مسلمان]] [[باغی]] محسوب نمیشوند. این در حالی است که در جرم سیاسی هیچ شرطی مبنی بر وجود [[اعتقاد]] مذهبی خاص جهت تحقق جرم سیاسی، قید نشده و مجرم سیاسی میتواند از هر [[مذهب]] یا [[اعتقادی]] که مبنای [[فکری]] او را تشکیل میدهد برخوردار باشد؛ لذا به منظور آشنایی هرچه بیشتر با پیشینه [[تاریخی]] بغی، روند تاریخی آن از عصر [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} تا دوران [[خلافت]] [[خلفا]] و [[امامت امیرالمؤمنین]] [[حضرت علی]]{{ع}} و سایر [[ائمه معصومین]]{{ع}} تا دوران معاصر، در این نوشتار مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد.<ref>[[جعفر ناصری|ناصری]]، [[سید علی رضا حسینی|حسینی]] و [[علی رضا سلیمی|سلیمی]]، [[پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی (مقاله)|پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی]]، ص ۲۱۴.</ref> | از سوی دیگر بغی مخصوص [[مسلمانان]] است، یعنی قیامی را میتوان بغی دانست که توسط گروهی از مسلمانان، صورت گیرد؛ لذا [[شورشیان]] [[غیر مسلمان]] [[باغی]] محسوب نمیشوند. این در حالی است که در جرم سیاسی هیچ شرطی مبنی بر وجود [[اعتقاد]] مذهبی خاص جهت تحقق جرم سیاسی، قید نشده و مجرم سیاسی میتواند از هر [[مذهب]] یا [[اعتقادی]] که مبنای [[فکری]] او را تشکیل میدهد برخوردار باشد؛ لذا به منظور آشنایی هرچه بیشتر با پیشینه [[تاریخی]] بغی، روند تاریخی آن از عصر [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} تا دوران [[خلافت]] [[خلفا]] و [[امامت امیرالمؤمنین]] [[حضرت علی]]{{ع}} و سایر [[ائمه معصومین]]{{ع}} تا دوران معاصر، در این نوشتار مورد بررسی و کنکاش قرار میگیرد.<ref>[[جعفر ناصری|ناصری]]، [[سید علی رضا حسینی|حسینی]] و [[علی رضا سلیمی|سلیمی]]، [[پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی (مقاله)|پیشینه تاریخی بغی و تمرد در حکومت اسلامی]]، ص ۲۱۴.</ref> |