پرش به محتوا

غلو در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۰: خط ۲۰:


== گروه‌های غالی در [[شیعه]] ==
== گروه‌های غالی در [[شیعه]] ==
مهم‌ترین گروه‌های غالیان که در دوره [[امامان شیعه]] فعالیت داشتند عبارت‌اند از: «[[سبائیه]]» (منسوب به [[عبد الله بن سبا]])، «[[کیسانیه]]» (منسوب به [[کیسان]])، «[[مغیریه]]» (منسوب به [[مغیرة بن سعید بجلی]])، «[[بیانیه]]» (منسوب به بیان [[بن سمعان تمیمی]])، «[[منصوریه]]» (منسوب به [[ابومنصور عجلی]])، «[[خطابیه]]» (منسوب به [[ابوالخطاب]]) و «[[بشیریه]]» (منسوب به [[محمد بن بشیر]]). بعضی از این گروه‌ها، خود به چند [[فرقه]] منشعب شدند؛ به عنوان مثال از خطابیه فرقه‌هایی همچون «بزیعیه»، «عمیریه» و«معمریه» پدید آمد. همچنین برخی گروه‌های غالی با نام عقاید خود معروف شده‌اند؛ مانند «اثنینیه» که به دلیل [[اعتقاد به امامت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} بدین نام معروف شدند. برخی گروه‌های غالیان نیز در دوره «[[غیبت صغرا]]» تشکیل شدند؛ از جمله: «نُمیریه»، «شَلمَغانیه»، «هلالیه» و «[[بلالیه]]» <ref>[[احمد لهراسبی|لهراسبی، احمد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «غلو»، فرهنگ سوگ شیعی]] ص ۳۵۹.</ref>.
مهم‌ترین گروه‌های غالیان که در دوره [[امامان شیعه]] فعالیت داشتند عبارت‌اند از: «[[سبائیه]]» (منسوب به [[عبد الله بن سبا]])، «[[کیسانیه]]» (منسوب به [[کیسان]])، «[[مغیریه]]» (منسوب به [[مغیرة بن سعید بجلی]])، «[[بیانیه]]» (منسوب به بیان [[بن سمعان تمیمی]])، «[[منصوریه]]» (منسوب به [[ابومنصور عجلی]])، «[[خطابیه]]» (منسوب به [[ابوالخطاب]]) و «[[بشیریه]]» (منسوب به [[محمد بن بشیر]]). بعضی از این گروه‌ها، خود به چند [[فرقه]] منشعب شدند؛ به عنوان مثال از خطابیه فرقه‌هایی همچون «بزیعیه»، «عمیریه» و«معمریه» پدید آمد. همچنین برخی گروه‌های غالی با نام عقاید خود معروف شده‌اند؛ مانند «اثنینیه» که به دلیل [[اعتقاد به امامت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امام علی]] {{ع}} بدین نام معروف شدند. برخی گروه‌های غالیان نیز در دوره «[[غیبت صغرا]]» تشکیل شدند؛ از جمله: «نُمیریه»، «شَلمَغانیه»، «هلالیه» و «[[بلالیه]]»<ref>[[احمد لهراسبی|لهراسبی، احمد]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «غلو»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۳۵۹.</ref>.


برای [[شناسایی]] فرقه‌های [[غلات]] به کتب [[ملل و نحل]] باید مراجعه کرد<ref>المقالات و الفرق فرق الشیعة؛ مقالات الإسلامیین، الملل و النحل.</ref>. اما باید توجه کرد در کتب [[ملل و نحل]] مصادیق زیادی برای [[غلو]] ذکر شده است، که از نظر مورد و کیفیت بسیار گسترده است؛ ولی معمولاً کلمه غالی درباره شیعیانی به کار رفته است که [[امامان]] را از حد خود بالاتر برده و درباره آنان غلو می‌کردند، در صورتی که در بین [[اهل سنت]] هم غلوهای بسیاری هم در ذات و هم در صفات درباره [[خلفا]] و بعضی از [[دانشمندان]] مثل [[ابوحنیفه]] صورت گرفته است<ref>مقالات و فرق، ص۶۹.</ref>؛ اما بعضی از نویسندگان کتب ملل و نحل بحث غلو را طوری مطرح کرده‌اند که وقتی کلمه غلو استعمال می‌شود [[شیعیان]] غالی به [[ذهن]] تبادر می‌کند؛ مثلاً گاهی [[شهرستانی]] از فرقه‌هایی از [[شیعه]] نام می‌برد که هیچ اثری از چنین فرقه‌هایی وجود ندارد و هیچ سندی هم برای ادعای خود ارائه نمی‌دهد؛ برای نمونه [[مقریزی]](م۸۴۸) در کتاب خود حدود ۳۰۰ [[فرقه]] برای شیعه ذکر کرده است. به نظر می‌رسد [[هدف]] آنها [[تخریب]] چهره [[ائمه]] {{عم}} و [[یاران]] ایشان در [[تاریخ]] بوده است؛ مثلاً درباره [[زراره]]، [[هشام بن حکم]]، [[هشام بن سالم جوالیقی]]، [[یونس بن عبدالرحمن]] و [[مؤمن طاق]] به فرقه‌هایی به نام [[زراریة]]، [[هشامیه]]، [[جوالیقیه]]، [[یونسیه]] و [[شیطانیه]] اشاره می‌کنند؛ نویسنده کتاب [[غالیان]] ۳۴ مورد از این [[فرقه‌ها]] را بررسی کرده و [[ثابت]] کرده که برخی از آنها وجود خارجی ندارد. و در کتاب [[مکتب]] در فرایند [[تکامل]] هم هیچ توجهی به این مطلب نشده است که برخی از این فرقه‌ها ساختگی است.
برای [[شناسایی]] فرقه‌های [[غلات]] به کتب [[ملل و نحل]] باید مراجعه کرد<ref>المقالات و الفرق فرق الشیعة؛ مقالات الإسلامیین، الملل و النحل.</ref>. اما باید توجه کرد در کتب [[ملل و نحل]] مصادیق زیادی برای [[غلو]] ذکر شده است، که از نظر مورد و کیفیت بسیار گسترده است؛ ولی معمولاً کلمه غالی درباره شیعیانی به کار رفته است که [[امامان]] را از حد خود بالاتر برده و درباره آنان غلو می‌کردند، در صورتی که در بین [[اهل سنت]] هم غلوهای بسیاری هم در ذات و هم در صفات درباره [[خلفا]] و بعضی از [[دانشمندان]] مثل [[ابوحنیفه]] صورت گرفته است<ref>مقالات و فرق، ص۶۹.</ref>؛ اما بعضی از نویسندگان کتب ملل و نحل بحث غلو را طوری مطرح کرده‌اند که وقتی کلمه غلو استعمال می‌شود [[شیعیان]] غالی به [[ذهن]] تبادر می‌کند؛ مثلاً گاهی [[شهرستانی]] از فرقه‌هایی از [[شیعه]] نام می‌برد که هیچ اثری از چنین فرقه‌هایی وجود ندارد و هیچ سندی هم برای ادعای خود ارائه نمی‌دهد؛ برای نمونه [[مقریزی]](م۸۴۸) در کتاب خود حدود ۳۰۰ [[فرقه]] برای شیعه ذکر کرده است. به نظر می‌رسد [[هدف]] آنها [[تخریب]] چهره [[ائمه]] {{عم}} و [[یاران]] ایشان در [[تاریخ]] بوده است؛ مثلاً درباره [[زراره]]، [[هشام بن حکم]]، [[هشام بن سالم جوالیقی]]، [[یونس بن عبدالرحمن]] و [[مؤمن طاق]] به فرقه‌هایی به نام [[زراریة]]، [[هشامیه]]، [[جوالیقیه]]، [[یونسیه]] و [[شیطانیه]] اشاره می‌کنند؛ نویسنده کتاب [[غالیان]] ۳۴ مورد از این [[فرقه‌ها]] را بررسی کرده و [[ثابت]] کرده که برخی از آنها وجود خارجی ندارد. و در کتاب [[مکتب]] در فرایند [[تکامل]] هم هیچ توجهی به این مطلب نشده است که برخی از این فرقه‌ها ساختگی است.
۱۱۷٬۲۱۳

ویرایش