بحث:آیه ولایت: تفاوت میان نسخه‌ها

[[رکوع]]: رکوع به معنای انحنا و خم شدن است. ابن فارس می‌گوید: {{عربی|الراء و الکاف و العین أصل واحد یدل علی انحناء فی الانسان و غیره، یقال رکع الرجل اذا انحنی و کل منحن «راکع»}}<ref>ر.ک: ابن فارس، مجمل اللغة، ج۲، ص۴۱۷، مادة «ر. ک. ع»؛ جوهری، الصحاح، ج۳، ص۱۲۲۲، مادة «ر. ک. ع»؛ فراهیدی، ترتیب العین، ج۱، ص۷۰۸؛ فیومی، المصباح، ص۲۳۷، مادة «ر. ک. ع»؛ ابن درید، جمهرة اللغة، ج۲، ص۷۷۰، مادة «ر. ک. ع».</ref>؛ ماده «ر. ک. ع» بر خم شدن و انحنا در انسان و غیر انسان دلالت دارد، گفته می‌شود: {{عربی|رکع الرجل}}، «هنگامی که خم باشد و هر خم شده‌ای را راکع گویند»؛ سپس این معنا در [[شرع]] در خم شدن مخصوص در [[نماز]] به کار رفته است؛ بنابراین، اصل معنای رکوع انحناست و اگر برخی آن را به معنای [[تواضع]] به کار برده‌اند<ref>مانند، راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۶۴، مادة «ر. ک. ع».</ref>، از باب استعمال سبب و [[اراده]] مسبب است؛ زیرا انحنا موجب تواضع و [[تذلل]] می‌شود<ref>در این زمینه بحث بیشتری خواهیم داشت.</ref>.

[[حزب]]: جماعتی که بر یک [[عقیده]] و [[هدف]] باشند، حزب نامیده می‌شوند. «فراهیدی» می‌گوید: {{عربی|کل طائفة تکون اهواؤهم واحدة فهم حزب}}<ref>فراهیدی، ترتیب العین، ج۱، ص۳۷۵، مادة «ح. ز. ب».</ref> و فیومی به [[طور]] مطلق می‌گوید: {{عربی|الحزب: طائفة من الناس}}<ref>فیومی، فیومی، المصباح، ص۱۱۳.</ref>.

===بررسی دیدگاه [[شیعه]]===

در بررسی [[تفسیر آیه]] ([[تبلیغ]]) [[عصمت]] با تفصیل و با شواهدی بیشتر از [[منابع اهل سنت]]، در این باره بحث خواهد شد.

در برخی [[روایات]]، ائمة [[طاهرین]]{{عم}} نیز [[آیه]] را همانند [[تفسیر]] [[پیامبر خدا]]{{صل}}، معنا کرده‌اند؛ مانند این [[حدیث]] از [[امام صادق]]{{ع}} که می‌فرماید:

===بررسی دیدگاه‌های [[اهل سنت]]===

#تطبیق صیغه‌های جمع در آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> بر یک فرد، از باب [[ترغیب]] و [[تشویق]] دیگران برای عمل به مانند او و نشان دهنده ویژگی [[مؤمنان]] است که برای [[نیکی]] و [[احسان]] و [[تفقد]] [[نیازمندان]]، سرعت به [[خرج]] می‌دهند<ref>ر.ک: جصاص، احکام القرآن، ج۲، ص۵۵۹؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۶، ص۲۲۱؛ شاید بتوان «حسن بن محمد بن حسین القمی النیشابوری» را نیز در زمره همین گروه قرار داد. وی پس از آنکه مناقشات گوناگونی بر تطبیق آیه شریفه بر مورد نزولش می‌آورد و به برخی از آنها پاسخ می‌دهد، می‌گوید: «الحق أن صحت الروایة فللآیة دلالة قویة علی عظم شأن علی{{ع}} و المناقشة فی أمثال ذلک تطویل بلا طائل»... ر.ک: نیشابوری، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان (هامش تفسیر طبری)، ج۶، ص۱۷۰.</ref>.

====گروه دوم: پذیرش [[شأن نزول]] با الغای خصوصیت====

# [[آیه شریفه]] را با توجه به این روایات [[تفسیر]] کنند، بدون آنکه از این روایات الغای خصوصیت نمایند؛ در این صورت به دیدگاه [[شیعه]] در تفسیر این آیه می‌پیوندند؛ زیرا نمی‌توان با اختصاصی بودن این [[آیات]] به مورد [[نزول]]، ولایت را به معنای [[محبت]] یا [[نصرت]] معنا کرد.

#مفاد این روایات را بپذیرند و از آنها الغای خصوصیت کنند که در این صورت، تنها مؤمنانی که در [[حال]] رکوع (به همان معنای اصلی هیئت خم شدن در نماز که مطابق با معنای لغوی و مد نظر روایات است) زکات می‌دهند، [[یاور]] و [[دوستدار]] یکدیگر می‌شوند. در این فرض، تعداد مؤمنانی که یاور و دوستدار یکدیگرند، بسیار اندک خواهند بود و افزون بر آن، این پیامد با [[آیه]] ۷۱ [[سوره توبه]] یعنی {{متن قرآن|وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ...}} که همه [[مؤمنان]] را ولی یکدیگر می‌داند و مورد [[استشهاد]] این گروه در [[تفسیر]] [[آیات ولایت]] است، همسان نخواهد بود. در عالم واقع نیز چنین امری (جز موارد بسیار نادر) به وقوع نمی‌پیوندد جز آنکه بگوییم: باز نمی‌توان گفت: آیات ولایت بدون هیچ [[شأن]] نزولی پیش از حادثه [[تصدق]] [[انگشتر]]، به وسیله [[امام علی]]{{ع}} نازل شده و مراد از [[ولایت]] نیز [[دوستی]] و [[یاری]] تمام مؤمنان با یکدیگر است و پس از تصدق انگشتر بر این حادثه تطبیق شده است؛ زیرا این نظریه با [[روایات]] [[شأن نزول آیات]] ولایت مخالف است که می‌گوید [[آیات]] در پی تصدق انگشتر نازل شده‌اند و هیچ کس هم این معنا را برای این آیات و روایات مربوط به آنها، نگفته است.

====گروه سوم: [[انکار]] [[شأن نزول]]====

۱۰. [[ابن تیمیه]] که [[بیهوده]] دست و پا می‌زند، در آخرین نقد بر [[روایات]] [[شأن نزول آیه]] درباره تصدق انگشتر به وسیله [[امام علی]]{{ع}}، به [[روایت]] [[ابن ابی‌حاتم]] از [[ابن عباس]] تشبث می‌جوید که گفته است: {{عربی|کل من آمن فقد تولی الله و رسوله و الذین آمنوا}}؛ «هر کس [[ایمان]] دارد، [[خدا]] و [[رسول]] و [[مؤمنان]] را به [[ولایت]] می‌پذیرد». [[غافل]] از آنکه این حدیث ربطی به ادعای ابن تیمیه ندارد. ابن عباس در این حدیث - بر فرض صدور - در صدد بیان این مطلب نیست که مؤمنانی که باید ولایتشان را پذیرفت، چه کسانی هستند بلکه تنها در صدد بیان این نکته است که هر مؤمنی باید [[ولایت خدا]] و رسول و مؤمنان را بپذیرد، لیکن اینکه این مؤمنان چه کسانی‌اند، در این حدیث بدان‌ها اشاره نشده است. البته ابن عباس در احادیثی متعدد که پیش از این بیان شد، با صراحت این [[آیه]] را درباره امام علی{{ع}} می‌داند که به این معناست: آن مؤمنان که ولی دیگران هستند، جز [[امیر مؤمنان]] امام علی{{ع}} کسی دیگر نیست.

به هر روی، بنا به نظر برخی [[پیروان]] ابن تیمیه، وی در [[نقل احادیث]] دچار خبط و [[اشتباه]] فراوان است<ref>ر.ک: ألبانی، سلسلة الاحادیث الصحیحة، ح۱۷۵۰.</ref> و بنا به قول [[ابن حجر عسقلانی]]، وی در ارزیابی و نقد روایات نیز به [[بیراهه]] می‌رود و بسیاری از [[احادیث معتبر]] را بدون دلیل رد می‌کند<ref>ر.ک: ابن حجر، لسان المیزان، ج۷، ص۵۳۰، رقم ۹۴۶۵.</ref>. تا آنجا که حتی برخی مروجان اندیشه‌های او نسبت به [[اشتباه]] و [[انکار]] فاحش وی درباره [[احادیث]] دچار [[شگفتی]] می‌شوند<ref>ر.ک: ألبانی، سلسلة الاحادیث الصحیحة، ج۵، ص۲۶۳-۲۶۴.</ref>. به نظر ما این موضع از [[ابن تیمیه]] و [[پیروان]] او در این موارد، چیزی جز [[تعصب]] ویرانگر، پندارهای بی‌مبنا و [[اتهام]] به [[دانشمندان]] نیست. اگر بنا باشد با احادیث [[مأثور]] این‌گونه برخورد کنیم، از [[دین]] چیزی باقی نخواهد ماند و به قول [[علامه طباطبایی]]:

==پانویس==

{{پانویس}}