دروغ در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دروغ در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۱۸

۸ بایت حذف‌شده ، ۱۰ اکتبر

۱۱۲٬۶۳۷

ویرایش

@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 # '''"[[کذب]]":''' در لغت یعنی آنچه خلاف راستی و حق است<ref>معجم مقاییس اللغه، ج۵، ص۱۶۷؛ التحقیق، ج۱۰، ص۳۴، «کذب».</ref>. این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم فراوان به کار رفته‌اند؛ مانند {{متن قرآن|كَذَبُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ}}<ref>«بنگر چگونه بر خود دروغ بستند» سوره انعام، آیه ۲۴.</ref>، {{متن قرآن|لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}}<ref>«لعنت خداوند بر دروغگویان» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> و {{متن قرآن|مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ}}<ref>«کسی که گزافکاری بسیار دروغگوست» سوره غافر، آیه ۲۸.</ref>.
 # '''[[افتراء]] از ریشه "فَرْی":''' به معنای از پیش خود بافتن، دروغ یا به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن است <ref>لسان العرب، ج۱، ص۲۵۶، «فرا»؛ مجمع البحرین، ج۳، ص۳۹۸، «فری»؛ لغت نامه، ج۲، ص۲۵۹۰، «افترا».</ref> و با [[کذب]] تفاوت دارد: [[افترا]] [[دروغ]] بر ضد دیگران است؛ با [[کلامی]] که آنان بدان [[رضایت]] ندارند؛ اما کذب گاهی در [[حق]] خود و زمانی در [[حق دیگران]] است. افزون بر این، دیگران ممکن است به آن نیز [[خشنود]] باشند؛ مانند [[کلام]] غیر واقعی که در [[مدح]] کسی یا به قصد [[اصلاح]] گفته می‌شود<ref>معجم الفروق اللغویه، ص۴۴۹-۴۵۰.</ref>. ماده فَرْی و مشتقات آن بیش از ۶۰ بار در [[قرآن]] آمده‌اند؛ مانند {{متن قرآن|افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ}}<ref>«کسانی که بر خداوند دروغ بندند»..سوره آل عمران، آیه ۹۴.</ref> و {{متن قرآن|كَذَبُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ}}<ref>«بنگر چگونه بر خود دروغ بستند و آنچه دروغ می‌بافتند از (چشم) آنان ناپدید گردید» سوره انعام، آیه ۲۴.</ref>.
-# '''"افک":''' وارونه کردن و دروغ گفتن است<ref>العین، ج۵، ص۴۱۶؛ الصحاح، ج۴، ص۱۵۷۲؛ مجمع البحرین، ج، ص۸۱، «افک».</ref>. برخی آن را دروغ [[قبیح]] همچون [[دروغ بر خدا]]، [[رسول]] و قرآن دانسته‌اند <ref>معجم الفروق اللغویه، ص۴۵۰.</ref>. این واژه و مشتقات آن بیش از ۳۰ بار در قرآن آمده‌اند که در برخی [[آیات]] همچون {{متن قرآن|كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ}}<ref>«هر دروغزن بزهکاری» سوره شعراء، آیه ۲۲۲.</ref> و {{متن قرآن|ذَلِكَ إِفْكُهُمْ}}<ref>«این بود دروغ آنان» سوره احقاف، آیه ۲۸.</ref> به معنای مطلق دروغ است<ref>جامع البیان، ج۱۹، ص۱۵۳؛ ج۲۶، ص۳۸؛ التبیان، ج۸، ص۶۹؛ ج۹، ص۲۵۰، ۲۸۳.</ref>.
+# '''"افک":''' وارونه کردن و دروغ گفتن است<ref>العین، ج۵، ص۴۱۶؛ الصحاح، ج۴، ص۱۵۷۲؛ مجمع البحرین، ج، ص۸۱، «افک».</ref>. برخی آن را دروغ [[قبیح]] همچون دروغ بر خدا، [[رسول]] و قرآن دانسته‌اند <ref>معجم الفروق اللغویه، ص۴۵۰.</ref>. این واژه و مشتقات آن بیش از ۳۰ بار در قرآن آمده‌اند که در برخی [[آیات]] همچون {{متن قرآن|كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ}}<ref>«هر دروغزن بزهکاری» سوره شعراء، آیه ۲۲۲.</ref> و {{متن قرآن|ذَلِكَ إِفْكُهُمْ}}<ref>«این بود دروغ آنان» سوره احقاف، آیه ۲۸.</ref> به معنای مطلق دروغ است<ref>جامع البیان، ج۱۹، ص۱۵۳؛ ج۲۶، ص۳۸؛ التبیان، ج۸، ص۶۹؛ ج۹، ص۲۵۰، ۲۸۳.</ref>.
 # '''"خَرْص":''' به معنای تخمین زدن<ref>لسان العرب، ج۷، ص۲۱، «خرص»؛ القاموس الفقهی، ص۱۱۵.</ref>، [[دروغ]]<ref>العین، ج۴، ص۱۸۳؛ لسان العرب، ج۷، ص۲۱؛ مجمع البحرین، ج، ص۶۳۶، «خرص».</ref> یا قبیح‌ترین نوع دروغ<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۳، ص۲۲۶.</ref> است. این واژه در دروغ به کار رفته است، چون تخمین‌زنندگان همیشه بی‌تحقیق سخن گفته و امور را تخمین می‌زنند <ref>معجم الفروق اللغویه، ص۲۱۴؛ مفردات، ص۲۷۹، «خرص».</ref>. این کلمه ۵ بار در قرآن به کار رفته است؛ مانند:
 ##{{متن قرآن|إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ}}<ref>شما جز نادرست برآورد نمی‌کنید؛ سوره انعام، آیه ۱۴۸.</ref>؛
@@ خط ۳۱: / خط ۳۱: @@
 # '''"اختلاق":''' ایجاد کردن و بافتن دروغ است<ref>العین، ج۴، ص۱۴۹-۱۵۰؛ لسان العرب، ج۱۰، ص۸۸، «خلق».</ref>. این واژه در برخی [[آیات]] به معنای دروغ به کار رفته است؛ مانند {{متن قرآن|إِنْ هَذَا إِلَّا اخْتِلَاقٌ}}<ref>«این جز دروغبافی نیست» سوره ص، آیه ۷؛ {{متن قرآن|إِنْ هَذَا إِلَّا خُلُقُ الْأَوَّلِينَ}} «این جز شیوه پیشینیان نیست» سوره شعراء، آیه ۱۳۷.</ref>.
-همچنین مفاهیمی دیگر مانند [[اتهام]]، [[نفاق]]، [[مکر]] و [[خدعه]]، [[ریا]] و [[تزویر]]، [[تدلیس]] و [[خیانت]] پیوند بسیار نزدیکی با موضوع دروغ داشته و در [[حقیقت]] نوعی دروغ به شمار می‌روند؛ ولی برخی از این موضوعات مدخل مستقل دارند و جداگانه بررسی می‌گردند، از این رو در این مدخل از آنها سخنی نیست و تنها از [[دروغ]] به شکل خاص به مباحثی همچون ملاک دروغ، [[دروغگویان]] و انواع دروغ‌هایشان، ریشه‌های دروغ، انگیزه و [[اهداف]] [[دروغ‌گویی]]، آثار و پیامدهای [[دنیایی]] و [[آخرتی]] دروغ و برخی از [[احکام فقهی]] مرتبط با این موضوع پرداخته می‌شود<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دروغ (مقاله)|دروغ]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳]]، ص۱۵.</ref>.
+همچنین مفاهیمی دیگر مانند [[اتهام]]، [[نفاق]]، [[مکر]] و [[خدعه]]، [[ریا]] و تزویر، [[تدلیس]] و [[خیانت]] پیوند بسیار نزدیکی با موضوع دروغ داشته و در [[حقیقت]] نوعی دروغ به شمار می‌روند؛ ولی برخی از این موضوعات مدخل مستقل دارند و جداگانه بررسی می‌گردند، از این رو در این مدخل از آنها سخنی نیست و تنها از [[دروغ]] به شکل خاص به مباحثی همچون ملاک دروغ، [[دروغگویان]] و انواع دروغ‌هایشان، ریشه‌های دروغ، انگیزه و [[اهداف]] [[دروغ‌گویی]]، آثار و پیامدهای [[دنیایی]] و [[آخرتی]] دروغ و برخی از [[احکام فقهی]] مرتبط با این موضوع پرداخته می‌شود<ref>[[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دروغ (مقاله)|دروغ]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳]]، ص۱۵.</ref>.
 == ملاک و گستره دروغ ==