پرش به محتوا

جنگ بدر در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۴۶: خط ۴۶:
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} زمانی که تعداد کم [[یاران]] خود و کثرت سپاه قریش را دید از [[خدا]] کمک خواست، ازاین‌رو در [[روز]] بدر هنگامی که لحظاتی خواب بر ایشان مستولی شد، خداوند [[دشمنان]] را در نظر او کم شمار جلوه داد و فرمود: {{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَلَكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُو}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref>رِ. این اندک نمایی دو جانبه بود<ref>سوره آل عمران، آیه۱۳.</ref> چنانکه برخی از [[صحابه]] می‌گفتند: [[مشرکان]] ۷۰ یا ۱۰۰ نفرند و [[ابوجهل]] نیز وقتی [[مسلمانان]] را دید گفت: [[یاران محمد]] لقمه‌ای بیش نیستند<ref>التبیان، ج ۵، ص۱۳۱؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۱، ص۳۵۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۴، ص۲۶؛ السیرة النبویه، ج ۲، ص۶۲۳؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص۱۴۷؛ عیون الاثر، ج ۱، ص۳۳۴.</ref>. این کم نمایی باعث تقویت ارادۀ مسلمانان شد و [[فرمان]] [[تشویق]] کردن [[مؤمنان]] به [[جنگ]] و [[پایداری]] ۲۰ نفر از مسلمانان در برابر ۲۰۰ نفر و ۱۰۰ نفر در برابر ۱۰۰۰ نفر از مشرکان به هنگام [[جنگ بدر]] به [[پیامبر]]{{صل}} داده شد: {{متن قرآن|يَأَيهَُّا النَّبىِ‏ُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلىَ الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَبرُِونَ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَينْ‏ِ وَ إِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُون}}<ref>«اى پيامبر، مؤمنان را به جهاد برانگيز. اگر از [ميان‏] شما بيست تن، شكيبا باشند بر دويست تن چيره مى‏شوند، و اگر از شما يكصد تن باشند بر هزار تن از كافران پيروز مى‏ گردند، چرا كه آنان قومى‏‌اند كه نمى‏ فهمند. سوره انفال، آیه: ۶۵.</ref>؛ ولی این [[حکم]] [[تخفیف]] داده شد و دستور پایداری ۱۰۰ به ۲۰۰ و ۱۰۰۰ به ۲۰۰۰ در [[آیه]] بعد صادر شد: {{متن قرآن|الَْانَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ صَابِرَةٌ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَينْ‏ِ وَ إِن يَكُن مِّنكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُواْ أَلْفَينْ‏ِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّبرِِينَ}}<ref>«اكنون خدا بر شما تخفيف داده و معلوم داشت كه در شما ضعفى هست. پس اگر از [ميان‏] شما يكصد تن شكيبا باشند بر دويست تن پيروز گردند، و اگر از شما هزار تن باشند، به توفيق الهى بر دو هزار تن غلبه كنند، و خدا با شكيبايان است»؛ سوره انفال، آیه: ۶۶.</ref>. رسول خدا{{صل}} در خطابه‌ای [[مسلمانان]] را به [[جنگ]] [[تشویق]] و به [[ثواب]] ترغیب و بارها برای [[پیروزی]] مسلمانان[[دعا]] کرد و می‌فرمود: "خدایا! اگر این گروه اندک کشته شوند دیگر کسی تو را [[عبادت]] نخواهد کرد"<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص۲۷۹؛ المغازی، ج ۱، ص۵۸ ـ ۵۹، ۸۱.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} آن‌قدر [[دعا]] کرد که ردای مبارکش از دوشش افتاد<ref>ر.ک: [[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد جعفر]]، [[بدر / غزوه (مقاله)|بدر / غزوه]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]].</ref>.
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} زمانی که تعداد کم [[یاران]] خود و کثرت سپاه قریش را دید از [[خدا]] کمک خواست، ازاین‌رو در [[روز]] بدر هنگامی که لحظاتی خواب بر ایشان مستولی شد، خداوند [[دشمنان]] را در نظر او کم شمار جلوه داد و فرمود: {{متن قرآن|إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنَامِكَ قَلِيلًا وَلَوْ أَرَاكَهُمْ كَثِيرًا لَفَشِلْتُمْ وَلَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَلَكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُو}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خداوند آنان را به تو در خوابت «اندک» نشان داد و اگر آنان را «بسیار» نشان داده بود سست می‌شدید و در کار (جنگ) اختلاف می‌یافتید ولی خداوند (شما را) در امان داشت که او به اندیشه‌ها داناست» سوره انفال، آیه ۴۳.</ref>رِ. این اندک نمایی دو جانبه بود<ref>سوره آل عمران، آیه۱۳.</ref> چنانکه برخی از [[صحابه]] می‌گفتند: [[مشرکان]] ۷۰ یا ۱۰۰ نفرند و [[ابوجهل]] نیز وقتی [[مسلمانان]] را دید گفت: [[یاران محمد]] لقمه‌ای بیش نیستند<ref>التبیان، ج ۵، ص۱۳۱؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۱، ص۳۵۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۴، ص۲۶؛ السیرة النبویه، ج ۲، ص۶۲۳؛ تاریخ طبری، ج ۲، ص۱۴۷؛ عیون الاثر، ج ۱، ص۳۳۴.</ref>. این کم نمایی باعث تقویت ارادۀ مسلمانان شد و [[فرمان]] [[تشویق]] کردن [[مؤمنان]] به [[جنگ]] و [[پایداری]] ۲۰ نفر از مسلمانان در برابر ۲۰۰ نفر و ۱۰۰ نفر در برابر ۱۰۰۰ نفر از مشرکان به هنگام [[جنگ بدر]] به [[پیامبر]]{{صل}} داده شد: {{متن قرآن|يَأَيهَُّا النَّبىِ‏ُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلىَ الْقِتَالِ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَبرُِونَ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَينْ‏ِ وَ إِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ يَغْلِبُواْ أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُون}}<ref>«اى پيامبر، مؤمنان را به جهاد برانگيز. اگر از [ميان‏] شما بيست تن، شكيبا باشند بر دويست تن چيره مى‏شوند، و اگر از شما يكصد تن باشند بر هزار تن از كافران پيروز مى‏ گردند، چرا كه آنان قومى‏‌اند كه نمى‏ فهمند. سوره انفال، آیه: ۶۵.</ref>؛ ولی این [[حکم]] [[تخفیف]] داده شد و دستور پایداری ۱۰۰ به ۲۰۰ و ۱۰۰۰ به ۲۰۰۰ در [[آیه]] بعد صادر شد: {{متن قرآن|الَْانَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا فَإِن يَكُن مِّنكُم مِّاْئَةٌ صَابِرَةٌ يَغْلِبُواْ مِاْئَتَينْ‏ِ وَ إِن يَكُن مِّنكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُواْ أَلْفَينْ‏ِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّبرِِينَ}}<ref>«اكنون خدا بر شما تخفيف داده و معلوم داشت كه در شما ضعفى هست. پس اگر از [ميان‏] شما يكصد تن شكيبا باشند بر دويست تن پيروز گردند، و اگر از شما هزار تن باشند، به توفيق الهى بر دو هزار تن غلبه كنند، و خدا با شكيبايان است»؛ سوره انفال، آیه: ۶۶.</ref>. رسول خدا{{صل}} در خطابه‌ای [[مسلمانان]] را به [[جنگ]] [[تشویق]] و به [[ثواب]] ترغیب و بارها برای [[پیروزی]] مسلمانان[[دعا]] کرد و می‌فرمود: "خدایا! اگر این گروه اندک کشته شوند دیگر کسی تو را [[عبادت]] نخواهد کرد"<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص۲۷۹؛ المغازی، ج ۱، ص۵۸ ـ ۵۹، ۸۱.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} آن‌قدر [[دعا]] کرد که ردای مبارکش از دوشش افتاد<ref>ر.ک: [[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد جعفر]]، [[بدر / غزوه (مقاله)|بدر / غزوه]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵]].</ref>.


=== ۳۱۳ [[یار]] باوفا ===
=== ۳۱۳ یار باوفا ===
[[پیامبر اسلام]]{{صل}} با ۳۱۳ نفر که تقریباً مجموع مسلمانان [[مبارز]] [[اسلام]] را در آن روز تشکیل می‌دادند به نزدیکی سرزمین [[بدر]]، بین راه مکه و [[مدینه]] رسیده بود که خبر حرکت [[سپاه قریش]] به او رسید. در این هنگام با [[یاران]] خود [[مشورت]] کرد که آیا به تعقیب کاروان [[ابوسفیان]] و مصادرۀ [[اموال]] و کاروان بپردازد و یا برای مقابله با [[سپاه]] آماده شود. جمعی مقابله با سپاه [[دشمن]] را ترجیح دادند ولی گروهی از این کار [[اکراه]] داشتند، ترجیح می‌دادند که کاروان را تعقیب کنند، دلیل آنها هم این بود که ما به هنگام بیرون آمدن از [[مدینه]] به قصد مقابله با سپاه [[مکه]] نبودیم و [[آمادگی رزمی]] برای درگیری با آنها نداریم در حالی که آنها با پیش‌بینی [[قطعی]] و آمادگی کافی برای [[جنگ]]، به سوی ما می‌آیند.
[[پیامبر اسلام]]{{صل}} با ۳۱۳ نفر که تقریباً مجموع مسلمانان [[مبارز]] [[اسلام]] را در آن روز تشکیل می‌دادند به نزدیکی سرزمین [[بدر]]، بین راه مکه و [[مدینه]] رسیده بود که خبر حرکت سپاه قریش به او رسید. در این هنگام با [[یاران]] خود [[مشورت]] کرد که آیا به تعقیب کاروان [[ابوسفیان]] و مصادرۀ [[اموال]] و کاروان بپردازد و یا برای مقابله با [[سپاه]] آماده شود. جمعی مقابله با سپاه [[دشمن]] را ترجیح دادند ولی گروهی از این کار [[اکراه]] داشتند، ترجیح می‌دادند که کاروان را تعقیب کنند، دلیل آنها هم این بود که ما به هنگام بیرون آمدن از [[مدینه]] به قصد مقابله با سپاه [[مکه]] نبودیم و [[آمادگی رزمی]] برای درگیری با آنها نداریم در حالی که آنها با پیش‌بینی [[قطعی]] و آمادگی کافی برای [[جنگ]]، به سوی ما می‌آیند.


این دو دلی و تردید در این گروه هنگامی افزایش یافت که معلوم شد نفرات دشمن تقریباً بیش از سه برابر نفرات [[مسلمانان]] و تجهیزات آنها چندین برابر تجهیزات مسلمانان است، ولی با همۀ این حرف‌ها [[پیامبر]]{{صل}} نظر گروه اول را پسندید، و دستور داد آمادۀ حمله به سپاه دشمن شوند، هنگامی که دو سپاه با هم روبرو شدند، دشمن نتوانست [[باور]] کند که مسلمانان با آن نفرات و تجهیزات کم به میدان آمده‌اند بلکه [[فکر]] می‌کرد قسمت مهم [[سپاه اسلام]] در جایی مخفی شده‌اند تا به موقع حمله خود را به طور غافلگیرانه شروع کنند؛ لذا شخصی را برای تحقیق فرستادند، اما به زودی فهمیدند که جمعیت همان است که دیده بودند.
این دو دلی و تردید در این گروه هنگامی افزایش یافت که معلوم شد نفرات دشمن تقریباً بیش از سه برابر نفرات [[مسلمانان]] و تجهیزات آنها چندین برابر تجهیزات مسلمانان است، ولی با همۀ این حرف‌ها [[پیامبر]]{{صل}} نظر گروه اول را پسندید، و دستور داد آمادۀ حمله به سپاه دشمن شوند، هنگامی که دو سپاه با هم روبرو شدند، دشمن نتوانست [[باور]] کند که مسلمانان با آن نفرات و تجهیزات کم به میدان آمده‌اند بلکه [[فکر]] می‌کرد قسمت مهم سپاه اسلام در جایی مخفی شده‌اند تا به موقع حمله خود را به طور غافلگیرانه شروع کنند؛ لذا شخصی را برای تحقیق فرستادند، اما به زودی فهمیدند که جمعیت همان است که دیده بودند.


از طرفی همانطور که گفتیم جمعی از مسلمانان در [[وحشت]] و [[ترس]] فرو رفته بودند، و اصرار داشتند که [[مبارزه]] با این گروه عظیم که هیچگونه موازنه‌ای با آنها ندارد صلاح نیست، ولی پیامبر{{صل}} با این [[وعدۀ الهی]] آنها را دلگرم ساخت و گفت: [[خداوند]] به من [[وعده]] داده که بر یکی از دو گروه [[پیروز]] خواهید شد، یا بر کاروان [[قریش]] یا بر لشکرشان، و وعدۀ خداوند تخلف‌ناپذیر است، به‌خدا [[سوگند]] گویا محل کشته شدن [[ابوجهل]] و عده‌ای از [[سران قریش]] را با چشم خود می‌بینم، سپس به مسلمانان دستور داد که در کنار چاه [[بدر]] فرود آیند.
از طرفی همانطور که گفتیم جمعی از مسلمانان در [[وحشت]] و [[ترس]] فرو رفته بودند، و اصرار داشتند که [[مبارزه]] با این گروه عظیم که هیچگونه موازنه‌ای با آنها ندارد صلاح نیست، ولی پیامبر{{صل}} با این وعدۀ الهی آنها را دلگرم ساخت و گفت: [[خداوند]] به من [[وعده]] داده که بر یکی از دو گروه [[پیروز]] خواهید شد، یا بر کاروان [[قریش]] یا بر لشکرشان، و وعدۀ خداوند تخلف‌ناپذیر است، به‌خدا [[سوگند]] گویا محل کشته شدن [[ابوجهل]] و عده‌ای از سران قریش را با چشم خود می‌بینم، سپس به مسلمانان دستور داد که در کنار چاه [[بدر]] فرود آیند.


پیامبر{{صل}} قبلاً صحنه‌ای از [[نبرد]] را در [[خواب]] دید که تعداد کمی از [[دشمنان]] در مقابل [[مسلمانان]] حاضر شده‌اند و این اشاره و بشارتی به [[پیروزی]] بود عین این [[خواب]] را برای مسلمانان نقل کرد و موجب [[تقویت روحیه]] و [[اراده]] آنها در پیشروی کردن به سوی میدان [[بدر]] گردید. البته [[پیامبر]]{{صل}} این خواب را درست دیده بود؛ زیرا نیرو و نفرات [[دشمن]] اگر چه در ظاهر بسیار زیادتر بود، ولی در [[باطن]] اندک و [[ضعیف]] و [[ناتوان]] بودند و می‌دانیم خواب‌ها معمولاً جنبه اشاره و تعبیر دارند، و در یک خواب صحیح چهره [[باطنی]] مسئله خودنمایی می‌کند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[قصه‌های قرآن (کتاب)|قصه‌های قرآن]] ص۵۸۵.</ref>.
پیامبر{{صل}} قبلاً صحنه‌ای از [[نبرد]] را در [[خواب]] دید که تعداد کمی از [[دشمنان]] در مقابل [[مسلمانان]] حاضر شده‌اند و این اشاره و بشارتی به [[پیروزی]] بود عین این [[خواب]] را برای مسلمانان نقل کرد و موجب تقویت روحیه و [[اراده]] آنها در پیشروی کردن به سوی میدان [[بدر]] گردید. البته [[پیامبر]]{{صل}} این خواب را درست دیده بود؛ زیرا نیرو و نفرات [[دشمن]] اگر چه در ظاهر بسیار زیادتر بود، ولی در [[باطن]] اندک و [[ضعیف]] و [[ناتوان]] بودند و می‌دانیم خواب‌ها معمولاً جنبه اشاره و تعبیر دارند، و در یک خواب صحیح چهره [[باطنی]] مسئله خودنمایی می‌کند<ref>[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، [[قصه‌های قرآن (کتاب)|قصه‌های قرآن]] ص۵۸۵.</ref>.


== [[نبرد تن به تن]] ==
== [[نبرد تن به تن]] ==
۱۱۸٬۵۲۸

ویرایش