زکات در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←شرایط مستحقان زکات
| خط ۱۸۲: | خط ۱۸۲: | ||
== شرایط مستحقان زکات == | == شرایط مستحقان زکات == | ||
# [[ایمان]] ([[شیعه دوازده امامی]] بودن) | # '''[[ایمان]] ([[شیعه دوازده امامی]] بودن):''' بنابر این، به [[کافر]] و نیز غیر مؤمن زکات داده نمیشود، مگر از سهم «[[مؤلفة القلوب]]» و «سبیل اللّه»<ref>جواهر الکلام، ج، ص۳۷۷ ـ ۳۸۰.</ref>. | ||
# عدالت نزد مشهور قدما | # '''عدالت نزد مشهور قدما:''' از برخی آنان، شرط بودن اجتناب از [[گناهان کبیره]] نقل شده است؛ لکن مشهور متأخران، در مستحق زکات، عدالت را شرط ندانستهاند<ref>الحدائق الناضرة، ج ۱۲، ص۲۰۹؛ جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۳۸۸ ـ ۳۹۴.</ref>. بسیاری از معاصران گفتهاند: [[احتیاط]] [[واجب]] آن است به کسی که آشکارا [[مرتکب گناه]] کبیره، به‌ویژه شراب خواری میشود، زکات داده نشود. البته اگر زکات، مصداق اعانت و کمک به [[گناه]] و [[تشویق]] بر کار ناشایست باشد، بی‌شک جایز نخواهدبود<ref>العروة الوثقی، ج ۴، ص۱۲۹ ـ ۱۳۰.</ref>. بنابر اعتبار عدالت، اصناف «مؤلفة القلوب»، «سبیل اللّه»، «رقاب»، «ابن سبیل» و «غارمان» مستثنایند و در آنها [[عدالت]] شرط نیست<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۳۹۴.</ref>. | ||
# [[واجب]] النفقه مالک نبودن | # '''[[واجب]] النفقه مالک نبودن:''' مستحق [[زکات]] نباید واجب النفقه مالک (زکات دهنده) باشد، مانند پدر، مادر، فرزند، زوجه و برده در صورت توانایی مالی مالک و بذل [[نفقه]] به آنان<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۳۹۵.</ref>. در جواز [[پرداخت زکات]] به آنان از سوی [[اجنبی]] [[اختلاف]] است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۴۰۱.</ref>. در اینکه مالک میتواند آن بخش از انفاق‌های غیر واجب ـ همچون [[انفاق]] برای توسعه [[زندگی]] ـ را از زکات به آنان بپردازد یا نه، [[اختلاف]] است<ref>العروة الوثقی، ج ۴، ص۱۳۱.</ref>. زکاتی که دادن آن به واجب النفقه جایز نیست، سهم [[فقرا]] و [[مساکین]] است. بنابر این، دادن دیگر سهام، همچون سهم «عاملان»، «غارمان» و «[[مؤلفة القلوب]]» به واجب النفقه مانعی ندارد و زکات دهنده میتواند سهام یاد شده را به او بپردازد<ref>مستند الشیعة، ج ۹، ص۳۱۲؛ جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۴۰۵؛ مستمسک العروة، ج ۹، ص۲۸۹ ـ ۲۹۰.</ref>. | ||
# [[هاشمی]] | # '''[[هاشمی]] نبودن:''' در صورتی که زکات دهنده غیر هاشمی باشد. بنابر این، اگر زکات دهنده هاشمی باشد، گیرنده زکات میتواند هاشمی باشد<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۴۰۶ ـ ۴۰۸.</ref>. | ||
هاشمیِ [[نیازمندی]] که دسترسی به [[خمس]] ندارد یا آنچه میگیرد کفاف زندگیاش را نمیدهد، برای رفع نیاز میتواند از غیر هاشمی زکات بگیرد؛ لکن در اینکه باید به حدّ [[ضرورت]] بسنده کند یا فراتر از آن نیز میتواند بگیرد، اختلاف است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۴۰۹ ـ ۴۱۱.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۴، | هاشمیِ [[نیازمندی]] که دسترسی به [[خمس]] ندارد یا آنچه میگیرد کفاف زندگیاش را نمیدهد، برای رفع نیاز میتواند از غیر هاشمی زکات بگیرد؛ لکن در اینکه باید به حدّ [[ضرورت]] بسنده کند یا فراتر از آن نیز میتواند بگیرد، اختلاف است<ref>جواهر الکلام، ج ۱۵، ص۴۰۹ ـ ۴۱۱.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۴، ص ۲۳۷ - ۲۵۵.</ref> | ||
== متولیان [[اخراج]] زکات == | == متولیان [[اخراج]] زکات == | ||