مقداد بن اسود کندی در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

مرحوم [[طبرسی]] در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْعَادِيَاتِ ضَبْحًا}}<ref>«سوگند به آن اسبان دونده (که) نفس زنان (تاختند)،» سوره عادیات، آیه ۱.</ref>، می‌نویسد: [[سعید بن جبیر]] از [[ابن عباس]] [[روایت]] کرده که گفت: هنگامی که ما در [[حجر اسماعیل]] نشسته بودیم، مردی نزد ما آمد و از این [[آیه سؤال]] کرد. من به او گفتم: گروهی هستند که در [[راه خدا]] [[غارت]] می‌کنند. سپس در [[شب]] [[منزل]] کرده، غذای خود را خورده و [[آتش]] خود را روشن می‌کنند. پس از من جدا شد و به نزد [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} رفت، در حالی که آن حضرت در کنار [[چاه زمزم]] نشسته بود. پس در این باره از ایشان سؤال کرد. [[امام]] {{ع}} به او فرمود: "آیا قبل از من از کسی پرسیده‌ای؟" او گفت: "آری، از [[ابن عباس]] پرسیده‌ام". امام {{ع}} گفت: "اسب سوارانی بودند که در [[راه خدا]] [[غارت]] کردند". پس به آن مرد گفت: "برو و به ابن عباس بگو به نزد من بیاید". پس چون خدمت آن حضرت رسیدم، فرمود: "برای [[مردم]] درباره چیزی که علم به آن نداری، [[فتوا]] می‌دهی! [[قسم به خدا]] که در [[غزوه بدر]] با ما جز دو اسب [[زبیر]] و [[مقداد بن اسود]]، اسبی نبود، پس چگونه العادیات اسب سواران بودند، بلکه والعادِیات ضَبحاً شترسواران از [[عرفه]] تا مزدلفه و از آنجا تا [[منی]] هستند. ابن عباس می‌گوید: پس از قول خود به قول علی {{ع}} برگشتم<ref>مجمع البیان فی [[تفسیر القرآن]]، ج۱۰، ص۸۰۳. البته مرحوم [[طبرسی]] در قبل از این عبارات نوشته: ابن عباس و [[عطاء]] و [[عکرمه]] و [[مجاهد]] و [[قتاده]] و [[ربیع]] گویند: این سواران در [[غزوه]] [[ذات‌السلاسل]] در راه خدا می‌دویدند و گفتند: [[خداوند]] قسم خورده به اسبان دونده‌ای که برای [[جنگ]] [[کفّار]] می‌دویدند و آنها نفس‌های تند می‌کشیدند و آن طق و طقّ صدای سینه‌های آنهاست که در موقع دویدن شنیده می‌شود که نه شیهه است و نه همهمه و لکن صدای نفس آنهاست. از [[حضرت علی]] و [[ابن مسعود]] و [[سدی]] [[روایت]] شده: آنها شترانی بودند که هنگام رفتن به [[جنگ بدر]] در رفتن و دویدن گردن‌هایشان را می‌کشیدند و آنها نفس می‌زدند، و نیز روایت شده که آنها شتران حاج هستند که از عرفه به جانب مزدلفه (برای [[ادراک]] [[شب]] مشعر الحرام) و از مزدلفه به سوی منی می‌دوند. [[صفیه دختر عبدالمطلب]] (عمه [[پیامبر]]) می‌گوید: {{عربی|الا و العادیات غداه جمع *** با یدیها اذا سطع الغبار}} به آن اسب‌های دونده صبحگاهان با دست‌هایشان آنگه که گرد و غبار بلند شود. [[شاهد]] این [[بیت]] کلمه و العادیات است. [[روایات]] در این باره مختلف است، از ابی صالح [[روایت]] شده که گفت: با [[عکرمه]] درباره آن صحبت کردم. عکرمه گفت: [[ابن عباس]] می‌گفت آنها اسب‌ها در [[جنگ]] هستند. من گفتم: [[علی]] فرمود: آنها شتران در [[حج]] هستند و گفتم: مولای من داناترست که مولای تو کیست. در روایت دیگر آمده: ابن عباس گوید: آنها اسب‌ها هستند آیا نمی‌بینی که می‌فرماید: {{متن قرآن|فأثرن به نقعا}}؛ پس آیا گرد و غبار به غیر سم‌هایشان بلند می‌کنند و آیا شتر همانند اسب نفس می‌زند. علی می‌فرماید: آن طور که تو گفتی نیست، البته ما را در [[جنگ بدر]] دیدی، و معنای خیل نیست مگر اسب کبود رنگ [[مقداد بن اسود]]، و در روایت دیگر اسب [[مرثد بن ابی مرثد غنوی]] است. [[مجمع البیان]] فی [[تفسیر القرآن]]، [[طبرسی]]، ج۱۰، ص۸۰۳. در مورد [[سوره عادیات]] نظرهای مختلفی مطرح شده است. [[قمی]] و [[کوفی]] در تفاسیرشان و [[شیخ مفید]] در [[ارشاد]] و [[شیخ طوسی]] در امالی از [[سلمان]] و [[ابوذر]] و ابن عباس و [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{عم}} [[نقل]] کرده‌اند که این [[سوره]] [[مدنی]] است و شیخ طوسی در تفسیرش از ضحاک نقل کرده که این سوره مدنی است. از این [[عباس]] و شاگردانش [[مجاهد]] و [[قتاده]] و [[عطا]] نقل شده که سوره العادیات در مورد اوصاف اسب‌های [[جنگی]] در [[مدینه]] است زیرا [[مسلمین]] در [[مکه]] اسبی نداشتند. با این همه مرحوم طبرسی از ابن عباس نقل کرده که این سوره مکی است. سپس از امام صادق مدنی بودن آن را روایت کرده و هم‌چنین از عطا و عکرمه و [[حسن]] و مجاهد و [[ربیع]] مدنی بودن آن را بیان کرده است. جهت توضیح بیشتر رک: موسوعة التاریخ الاسلامی، [[یوسفی غروی]]، ج۱، ص۴۲۱-۴۲۲ (چاپ جدید)</ref>.

پیامبر {{صل}} فرمودند: "نه، او را مکش!" گفتم: اگر او را بکشم چه خواهد شد؟ پیامبر {{صل}} فرمود: در آن صورت او به مقام و [[منزلت]] تو خواهد رسید که پیش از کشتن او داشتی و تو به منزلت او پیش از آنکه [[اسلام]] بیاورد، خواهی رسید"<ref>المغازی، واقدی، ج۲، ص۷۲۶ - ۷۲۵.</ref>.

در این هنگام پیامبر {{صل}} برای [[فتح مکّه]] آماده می‌شد، پس [[حاطب بن ابی بلتعه]] پیش ساره آمد و بُردی هم به او پوشانید و نامه‌ای را که برای [[مردم]] [[مکه]] نوشته بود، به او داد و از او خواست آن نامه را به [[اهل مکه]] برساند. وقتی ساره از مدینه بیرون رفت، [[جبرئیل]] نازل شد و پیامبر {{صل}} را باخبر کرد. پیامبر {{صل}}، [[علی]] {{ع}}، عمّار، [[عمر]]، [[زبیر]]، [[طلحه]]، [[مقداد بن اسود]] و ابامرثد را در حالی که همگی سواره بودند، برای [[دستگیری]] او فرستاد و به آنها فرمود: بروید تا به باغ (فاخ) گوجه و خرما حرک برسید که در آنجا ساره آن [[زن]] بدنام را می‌بینید و با او نامه‌ای است، پس از او نامه را بگیرید". [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} به دنبال او رفتند تا اینکه او را در مکانی که [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده بود، دیدند. به او گفتند: نامه کجاست؟ او گفت: "به [[خدا]] قسم نامه‌ای همراه من نیست". او را کنار زده و وسایل او را گشتند و چیزی با او نیافتند، پس تصمیم گرفتند برگردند. علی {{ع}} فرمود: "قسم به خدا [[پیامبر]] {{صل}} به ما [[دروغ]] نگفت و ما هم فرموده آن حضرت را [[تکذیب]] نمی‌کنیم"، شمشیرش را کشید و به او فرمود: "نامه را بیرون بیاور وگرنه به [[خدا]] قسم، گردنت را می‌زنم". وقتی [[ساره]] [[تهدید]] را جدّی دید، نامه‌ای را که لابلای موهای گیسوانش پنهان کرده بود، بیرون آورد و به [[علی]] {{ع}} داد.

[[بخاری]] و مسلم در [[صحاح]] خود از [[عبدالله بن ابی رافع]] [[روایت]] کرده‌اند که گفته: شنیدم علی {{ع}} می‌فرمود: [[رسول خدا]] {{صل}} من و [[مقداد]] و [[زبیر]] را فرستاد و فرمود: "بروید تا به باغ (خاخ) برسید که آن [[زن]] بدنام در آنجاست و با او نامه‌ای است. رفتیم و نامه را گرفتیم"<ref>مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، ج۹، ص۴۰۵.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۲۲-۶۲۴.</ref>

وقتی ابوبکر از [[منبر]] [[پیامبر]] {{صل}} بالا رفت، اینان با یکدیگر [[مشورت]] کرده، گفتند: او را از منبر [[رسول خدا]] {{صل}} پائین می‌آوریم و برخی از آنها گفتند: ممکن است این کار [[عاقبت]] بد و نتیجه خطرناکی داشته باشد و خود را به زحمت بیندازید، خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ}}<ref>«با دست خویش خود را به نابودی نیفکنید» سوره بقره، آیه ۱۹۵.</ref>. بهتر این است که همگی نزد [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} رفته و با او مشورت کنیم و نظر او را بپذیریم. پس همگی بعد از [[پذیرش]] این نظر به حضور امام [[علی]] {{ع}} رفته، گفتند: ای امیرالمؤمنین، چگونه حقّی را که تو سزاوارتر به آن بودی، رها کردی؟ زیرا ما خود از رسول خدا {{صل}} شنیدیم که فرمود: "علی {{ع}} با [[حقّ]] است و حقّ همراه علی {{ع}} است، و او پیوسته با [[حقّ]] [[سیر]] می‌کند؛ به هر سویی که میل کند." ما می‌خواستیم به مجلس [[ابوبکر]] رفته و او را از [[منبر]] [[رسول خدا]] {{صل}} پایین بکشیم، ولی نزد شما آمدیم تا ببینیم شما چه می‌فرمایید. حضرت فرمود: " به [[خدا]] [[سوگند]] اگر این کار را کرده بودید، راهی جز [[جنگ]] نداشتید، حال اینکه شما از نظر تعداد هم‌چون نمک در برابر [[غذا]] و از نظر دوام، مانند سرمه چشم هستید. [[قسم به خدا]] که اگر چنین کرده بودید، دیگر آنان برای من جای هیچ حرفی باقی نگذاشته، با شمشیر‌های برهنه و آماده جنگ نزد من آمده و می‌گفتند: یا [[بیعت]] کن یا تن به [[مرگ]] بسپار! و دیگر من هیچ چاره‌ای جز [[تسلیم]] و موافقت نداشتم. این [[رفتار]] من بنا به [[نصیحت]] [[پیامبر]] {{صل}} است که پیش از رحلت به من فرمود: " این [[امّت]] در [[آینده]] با تو [[حیله]] کرده و سفارش مرا در باره‌ات زیر پا می‌نهند، و این را بدان که تو نسبت به من چون هارونی نسبت به [[موسی]] و پس از من امّت [[هدایت]] شده در مثل مانند [[هارون]] و [[شیعیان]] او و امّت [[گمراه]] نیز هم‌چون [[سامری]] و [[پیروان]] او خواهند بود. " گفتم: برای آن [[روز]] چه سفارشی به من می‌فرمایید؟ فرمود: "اگر [[یار]] و [[یاوری]] یافتی، [[جهاد]] کن و در غیر این صورت دست بردار و [[خون]] خود را مریز تا در نهایت مظلومانه به نزد من بیایی". من نیز پس از [[وفات پیامبر]] {{صل}} سرگرم [[غسل]] و [[دفن]] ایشان شدم تا اینکه کار تمام شد، و در هنگام [[اختلاف]] امّت با خود [[پیمان]] بستم تا زمانی که [[قرآن]] را جمع‌آوری نکرده‌ام، به هیچ وجهی [[عبا]] را از دوش برندارم و همین کار را کردم. سپس دست [[فاطمه]] {{س}} و [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}} را گرفته به در منازل [[اصحاب بدر]] و خوش سابقه برده و درباره حقّم آنان را قسم دادم و ایشان را به یاریم [[دعوت]] کردم، ولی هیچ کس جوابم را نداد مگر چهار نفر: [[سلمان]]، عمار، [[ابوذر]] و [[مقداد]]، و من با بقیّه خاندانم نیز صحبت کردم ولی آنان تنها مرا به [[سکوت]] دعوت کردند، زیرا از [[کینه]] این [[مردم]] نسبت به [[خدا]] و [[رسول خدا]] و [[خانواده]] او باخبر بودند. پس راه این است که همگی نزد [[ابوبکر]] رفته و آنچه را از من درباره سخنان پیامبرتان شنیدید، بازگو کنید که این کار موجب تأکید بیشتر [[حجّت]] شما و [[قطع]] عذر آنان شده، آنان را هنگام ورود به محضر [[پیامبر]] {{صل}} در [[قیامت]] از آن حضرت دورتر می‌سازد. " پس آن گروه با شنیدن [[سخنان امیرالمؤمنین]] {{ع}} به سوی [[مسجد]] رفته و اطراف [[منبر]] حلقه زدند، و آن [[روز جمعه]] بود. و وقتی ابوبکر به بالای منبر رفت، [[مهاجران]] به [[انصار]] [[تعارف]] کردند که ابتدا آنها سخن بگویند، ولی انصار گفتند: اولویّت با شماست، هم‌چنان‌که [[خداوند]] در این [[آیه]] شما را مقدّم داشته: {{متن قرآن|لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ}}<ref>«خداوند بر پیامبر و مهاجران و انصاری که از او هنگام دشواری پیروی کردند- پس از آنکه نزدیک بود دل گروهی از ایشان بگردد- بخشایش آورد سپس توبه آنان را پذیرفت که او نسبت به آنها مهربانی بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۱۷.</ref>.

پس هریک از [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} سخنانی را بیان کردند تا اینکه نوبت به مقداد رسید. [[مقداد بن اسود]] برخاسته و به ابوبکر گفت: "ای ابوبکر! از [[ستم]] و [[تجاوز]] [[دست]] بردار و از خدا بترس، و از این کار [[توبه]] کرده، در خانه‌ات بنشین و بر [[خطا]] و ستم خود [[گریه]] کن و کار [[خلافت]] را به صاحب اصلی آن - که از تو به آن سزاوارتر است - واگذار؛ تو خود از بیعتی که پیامبر {{صل}} برای [[علی]] {{ع}} از تو و ما و از سایر [[امّت]] گرفته باخبری؛ پیامبر {{صل}} تو را ملزم ساخت تا از [[اسامة بن زید]] - که از [[موالی]] او بود -[[اطاعت]] کرده، در زیر [[پرچم]] او مانند دیگران به سوی مقصد حرکت کنی، و با این عمل، آن [[رسول]] گرامی اشارت داشت که امر [[خلافت]] هیچ نسبتی به تو ندارد، و نیز تو و همکارت ابن خطاب را در [[غزوه]] ذات السّلاسل به [[لشکر]] [[عمرو بن عاص]] ملحق ساخت که مرکز [[نفاق]] و خلاف و عدوات بود؛ همان کسی که [[خداوند]] در [[قرآن]] درباره‌اش این [[آیه]] را بر [[پیامبر]] {{صل}} نازل فرمود: {{متن قرآن|إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ}}<ref>«بی‌گمان (دشمن) سرزنشگر تو خود بی‌پساوند است» سوره کوثر، آیه ۳.</ref> و در این [[شأن نزول]] هیچ اختلافی میان [[أهل]] [[علم]] نیست، بنابراین در آن [[جنگ]] عمرو بن عاص [[امیر]] شما بود و شما نیز در تحت [[ریاست]] قرار گرفتید و او بود که حراست لشکر را به عهده شما گذاشت. پس حراست لشکر، آن هم به [[دستور]] عمرو بن عاص کجا و مقام [[خلافت رسول خدا]] {{صل}} کجا؟! ای [[ابوبکر]]! از [[خدا]] بترس و این [[جامه]] را از تن بیرون کن؛ زیرا این عمل به نفع [[دنیا]] و [[آخرت]] توست و [[فریب]] دنیا و وساوس [[جماعت]] [[قریش]] تو را به سوی [[تباهی]] سوق ندهد و این را بدان که به زودی [[زندگی دنیا]] سپری شده و بازگشت تو به سوی [[خداوند متعال]] است و همان جا تو را به سزای کارهای می‌رساند. و تو خود به [[یقین]] می‌دانی که [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} پس از پیامبر {{صل}} به خلافت شایسته‌تر است، پس کار را به او واگذار که این عمل به [[حفظ]] [[شرافت]] و احترامت نزدیک‌تر، و در سبکی دوشت از بار [[گناه]] شایسته‌تر است! به خدا [[سوگند]] که در [[خیرخواهی]] و [[نصیحت]] تو کوتاهی نکردم، پس آن را بپذیر که بازگشت همه [[کارها]] به سوی خداوند است"<ref>الاحتجاج علی اهل الّلجاج، طبرسی، ج۱، ص۷۷ - ۷۵ و به همین مضمون: الخصال، شیخ صدوق، ج۲، ص۶۲ - ۴۶۱.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۲۹-۶۳۲.</ref>

پس از [[رحلت]] [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} عده‌ای از [[مهاجران]] و [[انصار]] در "[[سقیفه بنی‌ساعده]]" گرد هم آمدند و [[ابوبکر]] را به عنوان [[خلیفه]] و [[جانشین پیامبر]] {{صل}} برگزیدند؛ اما [[سلمان]]، [[ابوذر]] و [[مقداد]] و تعداد اندکی از [[مسلمانان]] به [[علی]] {{ع}} [[وفادار]] ماندند و با [[ابوبکر]] [[بیعت]] نکردند. آنها در موقعیت‌های مختلف، مقام و [[منزلت]] [[علی]] {{ع}} را به [[ابوبکر]] و همراهانش یادآور می‌شدند و به [[اذن]] امامشان از هرگونه اقدامی که به درگیری منجر می‌شد، ممانعت می‌کردند<ref>ر.ک: [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[مقداد بن اسود (مقاله)|مقداد بن اسود]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۳۱۹-۳۲۰.</ref>.

پس [[عمر]] کمک خواست و [[مردم]] رو به خانه آوردند و داخل خانه شدند. [[خالد بن ولید]] [[شمشیر]] را از غلاف بیرون کشید تا [[فاطمه]] {{س}} را بزند! [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} با شمشیر بر خالد حمله کرد. او حضرت را قسم داد و حضرت هم دست نگهداشت. [[مقداد]]، [[سلمان]]، [[ابوذر]]، عمار و [[بریده اسلمی]] پیش آمدند و برای کمک به امیرالمؤمنین {{ع}} داخل خانه شدند و شرایط به گونه‌ای شد که نزدیک بود فتنه‌ای به پا شود. پس [[علی]] {{ع}} را از خانه بیرون بردند و مردم هم پشت سر او حرکت کردند و سلمان، ابوذر، مقداد، عمار و بریده اسلمی هم به دنبال آن حضرت به راه افتادند، در حالی که می‌گفتند: چه زود به [[پیامبر]] {{صل}} [[خیانت]] کردید و کینه‌هایی که در سینه‌ها داشتید، بیرون ریختید. امیرالمؤمنین {{ع}} را در حالی که گریبان او را گرفته، می‌کشیدند، نزد [[ابوبکر]] رسانیدند. در این هنگام بین آن حضرت و عمر و ابوبکر سخنانی رد و بدل شد. سپس هر کدام از [[یاران]] حضرت به [[دفاع]] پرداختند. پس [[ابوذر]]، [[مقداد]] و عمار به پا خاستند و به [[علی]] {{ع}} گفتند: چه دستوری می‌دهی؟ به [[خدا]] قسم اگر امر کنی آن [[قدر]] [[شمشیر]] می‌زنیم تا کشته شویم. حضرت به آنها فرمود: خدا شما را [[رحمت]] کند! [[دست]] نگهدارید و [[پیمان]] [[پیامبر]] {{صل}} و آنچه شما را بدان [[وصیّت]] کرده، به یاد بیاورید". آنان هم دست نگه داشتند<ref>کتاب سلیم بن قیس هلالی، سلیم بن قیس، ص۸۶۵-۸۶۶؛ و نیز ر.ک: بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۸، ص۲۷۰ - ۲۶۸. عیاشی می‌نویسد: وقتی خبر به عباس بن عبدالمطلب رسید، هروله‌کنان از راه رسید و گفت: با پسر برادرم مدارا کنید و علی با شما بیعت می‌کند. پس عباس جلو آمد و دست علی را گرفت و بر دست ابوبکر کشید، سپس در حالی که آن حضرت غضبناک بود، دستش را رها کرد. در این حال حضرت در حالی که سرش را به طرف آسمان بلند کرده بود، فرمود: «خدایا تو شاهدی که پیامبر {{صل}} به من فرمود: " اگر بیست نفر شدند، جهاد کن " و این قول توست در کتابت: {{متن قرآن|إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ}} (انفال: ۶۵)؛ اگر از [میان] شما بیست نفر، شکیبا باشند بر دویست نفر چیره می‌شوند، و سپس سه مرتبه فرمود: «خدایا! اینها بیست نفر نشدند». و سپس به خانه‌اش بازگشت. (تفسیر العیاشی، ج۲، ص۶۸ - ۶۷)</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۳۴-۶۳۶.</ref>

وقتی خبر [[شهادت حضرت زهرا]] {{س}} در [[شهر مدینه]] پیچید، [[مردم]] جمع شدند و [[منتظر]] بودند که جنازه از [[خانه]] ایشان بیرون آورده شود تا بر آن [[نماز]] بگزارند. پس [[ابوذر]] از خانه بیرون آمد و گفت: "بیرون آوردن جنازه [[دختر رسول خدا]] {{صل}} برای [[خواندن نماز]] به تأخیر افتاد". پس [[مردم]] برخاستند و رفتند و چون [[شهر]] آرام گرفت و پاسی از [[شب]] گذشت، [[علی]] {{ع}}، [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}}، عمار، [[مقداد]]، [[عقیل]]، [[زبیر]]، ابوذر، [[سلمان]]، بریده و تنی چند از [[بنی هاشم]] و [[خواص]] [[دوستان]] علی {{ع}} جنازه را از خانه ایشان بیرون آورده، بر آن نماز گزاردند و در [[دل]] شب به [[خاک]] سپردند. علی {{ع}} اطراف آرامگاه [[فاطمه]] {{س}} صورت هفت [[قبر]] دیگر هم پدید آورد تا آرامگاه آن حضرت شناخته نشود<ref>روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ج۱، ص۱۵۲؛ مناقب آل ابی‌طالب، ابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۱۳۷-۱۳۸.</ref>.

عبدالرحمن گفت: "ای مقداد، مادرت به عزایت بنشیند! [[مردم]] این سخن را از تو نشنوند چرا که می‌ترسم باعث [[فتنه]] و [[تفرقه]] شوی". مقداد گفت: "من به سوی حق و [[اهل حق]] [[دعوت]] می‌کنم و چنین کسی صاحب فتنه نیست ولی کسی که مردم را به سوی [[باطل]] می‌برد و [[هوی و هوس]] را بر حق [[برتری]] می‌دهد، او صاحب فتنه و تفرقه است". در این لحظه چهره عبدالرحمن [[درهم]] کشیده شد و گفت: "اگر می‌دانستم تو این گونه‌ای با تو بحث نمی‌کردم؛ برای من و تو [[شأن]] جداگانه‌ای است". مقداد گفت: "ای پسر مادر عبدالرحمن مرا [[تهدید]] می‌کنی؟" و سپس بلند شد و رفت.

مقداد یکی از کسانی بود که درباره [[قتل]] هرمزان به دست فرزند [[عمر]] [[اعتراض]] داشت و [[منتظر]] [[دستور]] [[خلیفه]] در این باره بود. [[نقل]] شده، مردم درباره هرمزان و کشته شدنش به دست عبیدالله بن عمر با هم گفتگو می‌کردند، پس [[عثمان]] بالای [[منبر]] رفت و گفت: "ای [[مردم]]! درباره کار [[عبیدالله بن عمر]] و هرمزان زیاد سخن گفته‌اید. عبیدالله او را به [[دلیل]] تهمتی که به [[خون]] پدرش زده، کشته است و سزاوارترین کس نسبت به خون هرمزان، [[خدا]] و سپس [[خلیفه]] است. [[آگاه]] باشید من خون هرمزان را به [[عبید]] [[الله]] بخشیدم". [[مقداد بن اسود]] از جا بلند شد و گفت: "ای [[امیرالمؤمنین]]، آنچه برای خداست، خود خدا به آن سزاوارتر از توست و تو [[حق]] چنین بخشیدنی را نداری که به جای خدا ببخشی". [[عثمان]] گفت: "خواهیم دید و خواهید دید". این سخن عثمان را به [[علی]] {{ع}} خبر دادند. آن حضرت فرمود: "به خدا قسم اگر به عبیدالله دسترسی داشتم، او را به [[جرم]] کشتن هرمزان می‌کشتم". این سخن را به عبیدالله خبر دادند، گفت: به خدا قسم، چنین کاری می‌کرد"<ref>الامالی، شیخ طوسی، ص۷۱۰ - ۷۰۹.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۳۹-۶۴۰.</ref>

# از [[حضرت صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده که آن حضرت در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ}}<ref>«مگر آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند که آنان را پاداشی بی‌منّت خواهد بود» سوره تین، آیه ۶.</ref>، فرمود: "این آیه در شأن [[علی بن ابی‌طالب]]، سلمان، ابوذر، مقداد و عمار نازل شده است"<ref>تفسیر فرات کوفی، فرات بن ابراهیم کوفی، ص۵۷۷.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۴۱-۶۴۲.</ref>

=== مقام مقداد ===

[[امام رضا]] {{ع}} از پدرانش [[نقل]] می‌کند که [[پیامبر]] {{صل}} به [[علی]] {{ع}} فرمود: "بهشت مشتاق تو و عمار و [[سلمان]] و [[ابوذر]] و مقدادست"<ref>الخصال، شیخ صدوق، ص۳۰۳؛ روضه الواعظین، فتال نیشابوری، ص۲۸۰ (البته بدون ذکر سند). در برخی از مصادر نیز نام چهار نفر ذکر شده است. مرحوم علامه حلی می‌نویسد: از انس نقل شده که گفت: روزی رسول خدا {{صل}} فرمود: «بهشت مشتاق چهار نفر از امت من است». هیبت خاص رسول اکرم {{صل}} مانع شد از اینکه بپرسیم آن چهار نفر کیستند، پس نزد سه تن از صحابه (ابوبکر، عمر و عثمان) آمدم و از تک تک آنان خواستم از پیامبر {{صل}} بپرسند که آن چهار نفر چه کسانی هستند. همه آنان گفتند: می‌ترسیم ما از آن چهار تن نباشیم. آن‌گاه از علی {{ع}} خواستم که از پیامبر {{صل}} در این باره بپرسد. علی {{ع}} فرمود: «سوگند به خدا می‌پرسم؛ اگر من از آن چهار تن باشم، خدا را حمد و ستایش می‌کنم و اگر نباشم از درگاهش می‌خواهم که مرا جزو آنان قرار دهد». آن‌گاه من همراه علی به حضور پیامبر {{صل}} رفتیم و در حالی نزد پیامبر {{صل}} وارد شدیم که سرش در دامن دحیه کلبی بود، دحیه چون علی {{ع}} را دید بلند شد و سلام کرد و گفت: بیا و سر پسر عمویت را در اختیار بگیر ای امیرالمؤمنین، زیرا تو به آن شایسته‌تری. پس پیامبر {{صل}} بیدار شد و در حالی که سرش در دامان علی {{ع}} بود، پرسید: چه چیزی تو را به این جا کشانده است؟ علی {{ع}} ماجرا را برای پیامبر {{صل}} شرح داد و پیامبر {{صل}} فرمود: «آیا او را شناختی؟» علی {{ع}} گفت: «او دحیه بود». پیامبر {{صل}} فرمود: «او جبرئیل بود». علی {{ع}} فرمود: «ای رسول خدا به من خبر داده‌اند که فرموده‌ای بهشت مشتاق چهار نفرست، ایشان چه کسانی هستند؟ رسول اکرم {{صل}} با دست خود اشاره به علی {{ع}} کرد و سه بار فرمود: «به خدا سوگند تو اولین ایشان هستی». علی {{ع}} فرمود: سه نفر چه کسانی هستند؟ رسول خدا {{صل}} فرمود: «آن سه نفر مقداد، سلمان و ابوذرند». (کشف الیقین، ص۲۷۶)</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۴۵.</ref>

از [[امام محمد باقر]] {{ع}} [[روایت]] شده که [[صحابه]] بعد از [[پیامبر]] {{صل}} [[مرتد]] شدند، مگر سه نفر: [[سلمان]] و [[ابوذر]] و [[مقداد]]. راوی گفت: عمار چه شد؟ حضرت فرمود: "اندک میلی کرد و زود بازگشت". سپس فرمود: "اگر می‌خواهی بدانی که چه کسی هیچ [[شک]] نکرد و شبهه‌ای بر او عارض نشد، او مقداد است؛ اما بر [[دل]] سلمان گذشت که نزد [[امیرالمؤمنین]] [[اسم اعظم الهی]] هست، اگر به آن سخن بگوید هر آینه [[زمین]] آن [[منافقان]] را فرو می‌برد، پس چرا چنین [[مظلوم]] در دست ایشان مانده است. چون چنین [[فکری]] در خاطرش گذشت، گریبانش را گرفتند و ریسمانی بر گردنش انداختند و بر آن پیچیدند تا آنکه به حلقش رسید. امیرالمؤمنین علی از کنار او گذشت و به او فرمود: " ای [[ابا عبدالله]]! این به [[دلیل]] آن چیزی است که در خاطر تو خطور کرد، با [[ابوبکر]] [[بیعت]] کن". پس سلمان بیعت کرد. امّا ابوذر؛ امیرالمؤمنین به او امر کرد که ساکت باشد چرا که ملامت ملامت‌کنندگان او را ناراحت نمی‌کند، پس قبول نکرد و پیوسته [[حق]] را می‌گفت تا آنکه [[عثمان]] کرد با او آنچه کرد. بعد از آن بعضی از صحابه به حق برگشتند و اول کسانی که از ایشان برگشتند، [[ابوساسان انصاری]] و [[ابو عمره]] و شتیره بودند. پس هفت نفر شدند و در آن وقت [[حقّ]] [[حضرت امیرالمؤمنین]] را فقط این هفت نفر می‌شناختند<ref>الاختصاص، شیخ مفید، ص۱۰؛ رجال الکشی، کشی، ج۱، ص۱۱.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۴۶-۶۴۷.</ref>

[[نقل]] شده، عده‌ای از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} به همراه آن حضرت به در خانه [[مقداد بن اسود]] رسیدند و دیدند از خانه او دودی بیرون می‌آید. [[پیامبر]] {{صل}} به اصحابش فرمود: "در زده، مقداد را صدا کنید". [[علی]] {{ع}} و [[ابوبکر]] و [[عمر]] در زدند ولی کسی جواب نداد. خود پیامبر {{صل}} در زدند و فرمودند: "ای [[ابوالاسود]]، بیا بیرون". در این هنگام صدای زنی از داخل خانه آمد که می‌گفت تو را به [[خدا]] قسم، پیامبر {{صل}} را [[منتظر]] نگذار؛ یا از خانه خارج شو یا اینکه من از خانه خارج می‌شوم. پس مقداد از خانه بیرون آمد، در حالی که عذرخواهی می‌کرد و گفت: پدر و مادرم به فدایت ای [[رسول خدا]]، دوست دارم نزد شما و یارانت باشم اما من غذایی در [[منزل]] دارم که آن را بین [[همسایگان]] تقسیم می‌کنم". رسول خدا {{صل}} به او فرمود: "احسنت! [[جبرئیل]] به اندازه‌ای مرا درباره [[همسایه]] سفارش کرده که من [[گمان]] کردم همسایه از همسایه [[ارث]] می‌برد"<ref>مناقب الامام امیرالمؤمنین، محمد بن سلیمان کوفی، ج۱، ص۶۱ - ۶۰.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۴۸.</ref>

[[امام باقر]] {{ع}} فرمود: "روزی [[جابر بن عبدالله انصاری]] درباره سلمان، ابوذر، عمار و مقداد از [[رسول خدا]] {{صل}} سؤال کرد، حضرت درباره هریک از آنان مطالبی فرمود، تا آنکه درباره مقداد چنین فرمود: " مقداد از ماست، [[خداوند]] [[دشمن]] است با کسی که دشمن اوست و [[دوست]] است با کسی که دوست اوست"<ref>الاختصاص، شیخ مفید، ص۲۲۲-۲۲۳.</ref>. و نیز فرمودند: "مقداد بن اسود از [[مجتهدان]] است"<ref>روضة الواعظین، فتال نیشابوری، ج۲، ص۲۸۶.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۵۱.</ref>

[[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "چون [[خداوند]] بر [[پیامبر]] {{صل}} این [[آیه]] را نازل فرمود: {{متن قرآن|قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود)» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>؛ پیامبر {{صل}} برخاست و فرمود: " ایها [[الناس]]! به [[درستی]] که [[حق تعالی]] از برای من بر شما فریضه‌ای را [[واجب]] کرده است، آیا آن را ادا خواهید کرد؟ " هیچ یک از [[صحابه]] جواب نگفتند و حضرت برگشت و [[روز]] دیگر و در میان ایشان ایستاد و آن سخن را تکرار فرمود و از کسی جواب نشنید. در روز سوم نیز همان سخن را تکرار کرد و چون کسی سخن نگفت، فرمود: " ایها الناس! آنچه [[خدا]] برای من بر شما واجب کرده است از نوع طلا و نقره و از نوع خوردنی و [[آشامیدنی]] نیست. "[[اصحاب]] گفتند: پس بگو که چیست؟ آن حضرت فرمود: " حق تعالی این آیه را فرستاده و [[مزد رسالت]] مرا [[محبّت به اهل بیت]] من قرار داده است. "اصحاب گفتند: این را قبول می‌کنیم". امام صادق {{ع}} در ادامه فرمود: "به خدا [[سوگند]] که به این شرط [[وفا]] نکردند مگر هفت نفر: [[سلمان]]، [[ابوذر]]، عمار، [[مقداد بن اسود]]، [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[آزاد]] کرده‌ای از آن [[رسول خدا]] که او را ثبیت می‌گفتند و [[زید]] بن ارقم"<ref>قرب الاسناد، حمیری قمی، ص۷۹ - ۷۸.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مقداد بن اسود - عسکری (مقاله)|مقاله «مقداد بن اسود»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۲]]، ص۶۵۲.</ref>