پرش به محتوا

عصر امام حسن در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۸: خط ۵۸:
نقل شده است دو [[روز]] پس از شهادت امام علی{{ع}}، [[مردم]] به سوی حسن{{ع}} آمدند تا با او بیعت کنند<ref>التنبیه و الإشراف، ص۲۶۰.</ref> و بدین‌گونه ایشان به عنوان [[خلیفه]] وارد عمل شد و این مهم‌ترین مسأله در [[زندگی]] آن حضرت بود که پس از [[مصالحه]] معاویه، تبیین‌ها و تفسیرهای گوناگونی را متوجه خود ساخته است. روایت‌های مربوط به خلافت امام حسن{{ع}} تا حد بالایی از همگرایی عمومی مردم با آن حضرت حکایت دارد. شمار بیعت‌کنندگان را برخی هفتاد هزار نفر نوشته‌اند<ref>معرفة الثقات، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. [[ابوالفرج اصفهانی]] چنین آورده که [[امام حسن]]{{ع}} به دنبال [[شهادت]] پدر، به میان [[مردم]] آمد و خطبه‌ای ایراد کرد و فرمود: «همانا در شب گذشته مردی قبض‌روح شد که پیشینیان در عمل او پیش نگرفتند و متأخران به او نرسیدند، او همراه [[پیامبر]]{{صل}} می‌جنگید و همواره خود را سپر بلای آن حضرت قرار می‌داد. [[رسول خدا]] او را با رایت خویش می‌فرستاد و.».. آنگاه عقده گلویش را فشرد و گریست و مردم نیز با او همراه شدند. سپس فرمود: «ای مردم هر که مرا می‌شناسد و هر که نمی‌شناسد، بداند من پسر محمد [[رسول]] خدایم، پسر [[بشیر]] و نذیرم، پسر [[داعی]] به سوی [[خدا]] و فرزند چراغ فروزانم. من از خاندانی‌ام که [[خداوند]] [[پلیدی]] را از آنان زدود و پاکشان گردانیده است، من از آنانی‌ام که خداوند [[دوستی]] آنان را در کتاب خویش [[واجب]] کرده و دوستی ما را کار پسندیده قرار داده است»<ref>مقاتل الطالبین، ص۳۳-۳۴؛ الأمالی، صدوق، ص۲۷۰؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۱۷۸؛ کشف الغمة، ج۲، ص۱۶۹.</ref>. او در ادامه می‌نویسد که وقتی سخن امام به اینجا رسید، [[عبدالله بن عباس]] برخاست و مردم را به [[بیعت]] با او فراخواند که همگی پذیرفته و به او اظهار دوستی کردند و او را برای [[خلافت]]، از همگان سزاوارتر دانسته و با او بیعت کردند<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۴.</ref>.
نقل شده است دو [[روز]] پس از شهادت امام علی{{ع}}، [[مردم]] به سوی حسن{{ع}} آمدند تا با او بیعت کنند<ref>التنبیه و الإشراف، ص۲۶۰.</ref> و بدین‌گونه ایشان به عنوان [[خلیفه]] وارد عمل شد و این مهم‌ترین مسأله در [[زندگی]] آن حضرت بود که پس از [[مصالحه]] معاویه، تبیین‌ها و تفسیرهای گوناگونی را متوجه خود ساخته است. روایت‌های مربوط به خلافت امام حسن{{ع}} تا حد بالایی از همگرایی عمومی مردم با آن حضرت حکایت دارد. شمار بیعت‌کنندگان را برخی هفتاد هزار نفر نوشته‌اند<ref>معرفة الثقات، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. [[ابوالفرج اصفهانی]] چنین آورده که [[امام حسن]]{{ع}} به دنبال [[شهادت]] پدر، به میان [[مردم]] آمد و خطبه‌ای ایراد کرد و فرمود: «همانا در شب گذشته مردی قبض‌روح شد که پیشینیان در عمل او پیش نگرفتند و متأخران به او نرسیدند، او همراه [[پیامبر]]{{صل}} می‌جنگید و همواره خود را سپر بلای آن حضرت قرار می‌داد. [[رسول خدا]] او را با رایت خویش می‌فرستاد و.».. آنگاه عقده گلویش را فشرد و گریست و مردم نیز با او همراه شدند. سپس فرمود: «ای مردم هر که مرا می‌شناسد و هر که نمی‌شناسد، بداند من پسر محمد [[رسول]] خدایم، پسر [[بشیر]] و نذیرم، پسر [[داعی]] به سوی [[خدا]] و فرزند چراغ فروزانم. من از خاندانی‌ام که [[خداوند]] [[پلیدی]] را از آنان زدود و پاکشان گردانیده است، من از آنانی‌ام که خداوند [[دوستی]] آنان را در کتاب خویش [[واجب]] کرده و دوستی ما را کار پسندیده قرار داده است»<ref>مقاتل الطالبین، ص۳۳-۳۴؛ الأمالی، صدوق، ص۲۷۰؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۱۷۸؛ کشف الغمة، ج۲، ص۱۶۹.</ref>. او در ادامه می‌نویسد که وقتی سخن امام به اینجا رسید، [[عبدالله بن عباس]] برخاست و مردم را به [[بیعت]] با او فراخواند که همگی پذیرفته و به او اظهار دوستی کردند و او را برای [[خلافت]]، از همگان سزاوارتر دانسته و با او بیعت کردند<ref>مقاتل الطالبیین، ص۳۴.</ref>.


[[امام حسن]]{{ع}} شش ماه و سه [[روز]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۰۲.</ref> و بنا بر [[نقلی]]، هفت ماه و یازده روز<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۴.</ref> [[خلیفه]] بود<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی]]، [[معصومه اخلاقی|اخلاقی]]، [[امام حسن بن علی مجتبی (مقاله)|مقاله «امام حسن بن علی مجتبی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص۴۲۲-۴۳۸.</ref>.
[[امام حسن]]{{ع}} شش ماه و سه [[روز]]<ref>طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۴۰۲.</ref> و بنا بر [[نقلی]]، هفت ماه و یازده روز<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۷۴.</ref> [[خلیفه]] بود<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی]]، [[معصومه اخلاقی|اخلاقی]]، [[امام حسن بن علی مجتبی (مقاله)|مقاله «امام حسن بن علی مجتبی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]]، ص۴۲۲-۴۳۸؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش اول ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش اول ج۲]]، ص ۹۷.</ref>.


هنگام [[بیعت با امام حسن]]{{ع}}، با وجود تلاش برخی از [[اصحاب]] آن حضرت که بیعت بر محور [[قتال]] باشد، [[امام]] تأکید کرد که بیعت بر [[کتاب خدا]]، [[سنت]] [[رسول‌الله]]{{صل}} و [[سمع]] و [[طاعت]] [[استوار]] شود<ref>الکامل، ج۳، ص۴۰۲.</ref>. این قید می‌توانست، بر اثر اوضاع نابسامان پیش آمده در جریان پذیرش [[حکمیت]] در [[جنگ صفین]] و ضامن پیروی از امام در همه شرایط، اعم از [[جنگ]] و [[صلح]] باشد. بر پایه گزارشی، موافقان استمرار [[پیکار]] کوشیدند [[امام حسین]]{{ع}} را همراه خود کنند؛ اما آن حضرت از آنان استقبال نکرد<ref>الامامة والسیاسه، ج۱، ص۱۸۴.</ref>؛ لکن مراجعه این گروه به امام حسین{{ع}} پس از پذیرش صلح از سوی امام حسن{{ع}} بوده است نه [[زمان]] بیعت با ایشان.
هنگام [[بیعت با امام حسن]]{{ع}}، با وجود تلاش برخی از [[اصحاب]] آن حضرت که بیعت بر محور [[قتال]] باشد، [[امام]] تأکید کرد که بیعت بر [[کتاب خدا]]، [[سنت]] [[رسول‌الله]]{{صل}} و [[سمع]] و [[طاعت]] [[استوار]] شود<ref>الکامل، ج۳، ص۴۰۲.</ref>. این قید می‌توانست، بر اثر اوضاع نابسامان پیش آمده در جریان پذیرش [[حکمیت]] در [[جنگ صفین]] و ضامن پیروی از امام در همه شرایط، اعم از [[جنگ]] و [[صلح]] باشد. بر پایه گزارشی، موافقان استمرار [[پیکار]] کوشیدند [[امام حسین]]{{ع}} را همراه خود کنند؛ اما آن حضرت از آنان استقبال نکرد<ref>الامامة والسیاسه، ج۱، ص۱۸۴.</ref>؛ لکن مراجعه این گروه به امام حسین{{ع}} پس از پذیرش صلح از سوی امام حسن{{ع}} بوده است نه [[زمان]] بیعت با ایشان.
۱۱۵٬۶۳۵

ویرایش