علم معصوم به همه حقایق قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←ادلۀ علم معصوم به باطن قرآن
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
*براساس برخی آیات مانند:<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> «هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ»<ref>ر.ک. [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶</ref> و برخی روایات از قبیل:<ref>ر.ک. [[سلیم بن قیس هلالی|هلالی، سلیم بن قیس]], کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج ۲، ص ۷۷۱؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد، ج ۱، ص ۱۹۶</ref> {{عربی|اندازه=155%|«لَیْسَ مِنَ الْقُرْآنِ آیَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا مِنْهُ حَرْفٌ إِلَّا وَ إن لَهُ تَأْوِیلٌ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ الرَّاسِخُونَ نَحْنُ آلُ مُحَمَّدٍ»}}،<ref>ر.ک. [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱</ref> قرآن کریم دارای ظاهر و باطن بوده و باطن آن نیز، دارای درجات و مراتب گوناگونی است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]؟، ص ؟؟؟</ref> از طرفی هم، یکی از معتبرترین خاستگاه علوم [[اهل بیت]]{{عم}}، قرآن کریم است که هر کسی نمی‌تواند به عمق و باطن آن دست یابد و حقایق علمی آن را کشف کند و بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، تنها [[اهل بیت]]{{عم}} به همه قرآن از جمله باطن و ظاهر آن آشنا هستند و آگاهی از قرآن و تفسیر و تأویل آن یکی از علومی است که لازم است امام{{ع}} از آن بهره‌مند باشد است.<ref>ر.ک. [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶؛ [[سید محمد حسینی همدانی نجفی|حسینی همدانی، محمد]]، درخشان پرتوى از اصول کافى، ج ۴، ص ۳۹</ref> | *براساس برخی آیات مانند:<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> «هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ»<ref>ر.ک. [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶</ref> و برخی روایات از قبیل:<ref>ر.ک. [[سلیم بن قیس هلالی|هلالی، سلیم بن قیس]], کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج ۲، ص ۷۷۱؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد، ج ۱، ص ۱۹۶</ref> {{عربی|اندازه=155%|«لَیْسَ مِنَ الْقُرْآنِ آیَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا مِنْهُ حَرْفٌ إِلَّا وَ إن لَهُ تَأْوِیلٌ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ الرَّاسِخُونَ نَحْنُ آلُ مُحَمَّدٍ»}}،<ref>ر.ک. [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱</ref> قرآن کریم دارای ظاهر و باطن بوده و باطن آن نیز، دارای درجات و مراتب گوناگونی است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]؟، ص ؟؟؟</ref> از طرفی هم، یکی از معتبرترین خاستگاه علوم [[اهل بیت]]{{عم}}، قرآن کریم است که هر کسی نمی‌تواند به عمق و باطن آن دست یابد و حقایق علمی آن را کشف کند و بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، تنها [[اهل بیت]]{{عم}} به همه قرآن از جمله باطن و ظاهر آن آشنا هستند و آگاهی از قرآن و تفسیر و تأویل آن یکی از علومی است که لازم است امام{{ع}} از آن بهره‌مند باشد است.<ref>ر.ک. [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶؛ [[سید محمد حسینی همدانی نجفی|حسینی همدانی، محمد]]، درخشان پرتوى از اصول کافى، ج ۴، ص ۳۹</ref> | ||
==ادلۀ علم معصوم به باطن قرآن== | ====ادلۀ علم معصوم به باطن قرآن==== | ||
*دو دلیل اقامه شده است که [[اهل بیت]]{{عم}} عالم به باطن و تأویل قرآن هستند: دلیل نقضی و دلیل نقلی. | *دو دلیل اقامه شده است که [[اهل بیت]]{{عم}} عالم به باطن و تأویل قرآن هستند: دلیل نقضی و دلیل نقلی. | ||
===دلیل نقضی=== | =====دلیل نقضی===== | ||
*از یک طرف می‌دانیم [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق وحی بر امور غیبی اعم از قرآنی و غیر قرآنی آگاه بودند. از طرفی هم فرض کنیم اگر آن حضرت بر باطن قرآن علم نداشتند، دو حالت پیش خوهد آمد: یا غیر ایشان هم به باطن قرآن علم ندارد یا اینکه، علم دارد؛ بنابر فرض اوّل لازم می‌آید هیچ کس از باطن قرآن آگاه نشود و نزول قرآن کار لغوی باشد، این محال است و کار لغو بر خداوند قبیح است. بنابر فرض دوم هم، لازمه‌اش این است، غیر [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بر ایشان برتری داشته باشد که این هم محال است؛ چون این [[پیامبر]] است که بنابر [[اجماع]] مسلمانان و روایات متواتر باید نسبت به همه افراد امتش و بلکه، بر همه مخلوقات برتری داشته باشد نه برعکس.<ref>ر.ک. [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها</ref> | *از یک طرف می‌دانیم [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق وحی بر امور غیبی اعم از قرآنی و غیر قرآنی آگاه بودند. از طرفی هم فرض کنیم اگر آن حضرت بر باطن قرآن علم نداشتند، دو حالت پیش خوهد آمد: یا غیر ایشان هم به باطن قرآن علم ندارد یا اینکه، علم دارد؛ بنابر فرض اوّل لازم می‌آید هیچ کس از باطن قرآن آگاه نشود و نزول قرآن کار لغوی باشد، این محال است و کار لغو بر خداوند قبیح است. بنابر فرض دوم هم، لازمه‌اش این است، غیر [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بر ایشان برتری داشته باشد که این هم محال است؛ چون این [[پیامبر]] است که بنابر [[اجماع]] مسلمانان و روایات متواتر باید نسبت به همه افراد امتش و بلکه، بر همه مخلوقات برتری داشته باشد نه برعکس.<ref>ر.ک. [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها</ref> | ||
*از طرف دیگر، مطابق [[روایات]]، [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از راسخین در علم بوده<ref>ر.ک. [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص ۶۳؛ [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۳ـ ۱۲۲؛ [[حسین افسردیر|افسردیر، حسین]]، [[مرضیه فضلی‌نژاد|فضلی نژاد، مرضیه]]، [[بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران (مقاله)|بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران]]، ص ۲۳ ـ ۲۷؛ [[حسین ردایی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> و به جهت آنکه علم به تاویل قرآن از علوم پنهانی و غیب است، لذا [[پیامبر]] و [[امام]] بر [[غیب]] آگاهی دارند.<ref>ر.ک. [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|جزایری، شریعتمدار]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم شهادت]]، صفحه؟؟؟؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، صفحه؟؟؟؛ [[امام خان عسکری|عسکری، امام خان]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل پنجم، صفحه؟؟؟</ref> همچنین با توجه به آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً}}﴾}}<ref>سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳</ref> که به موجب اخبار متواتره در [[حق]] [[اهل بیت]] [[پیغمبر]] نازل شده است، آنان از پاک شدگان و آگاهان به تاویل هستند<ref>ر.ک. [[علامه طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر؛ [[مهدی اکبرنژاد|اکبرنژاد، مهدی]] و [[روح‌الله محمدی|محمدی، روح الله]]، [[بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم (مقاله)|بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم]]، ص ۶۰؛ [[عین الله خادمی|خادمی، عین الله]]، [[صدیقه بختیاری|بختیاری، صدیقه]]، [[جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه (مقاله)|جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه]]، صفحه؟؟؟</ref> و علت دسترسی به علم تاویل طهارت قلبی دانسته شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسین ابراهیمیان|ابراهیمیان، سید حسین]]، سخنرانی با موضوع: نقش قرآن در زندگی انسان، وبگاه مرکز اسلامی امام علی{{ع}}</ref> | *از طرف دیگر، مطابق [[روایات]]، [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از راسخین در علم بوده<ref>ر.ک. [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص ۶۳؛ [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۳ـ ۱۲۲؛ [[حسین افسردیر|افسردیر، حسین]]، [[مرضیه فضلی‌نژاد|فضلی نژاد، مرضیه]]، [[بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران (مقاله)|بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران]]، ص ۲۳ ـ ۲۷؛ [[حسین ردایی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> و به جهت آنکه علم به تاویل قرآن از علوم پنهانی و غیب است، لذا [[پیامبر]] و [[امام]] بر [[غیب]] آگاهی دارند.<ref>ر.ک. [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|جزایری، شریعتمدار]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم شهادت]]، صفحه؟؟؟؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، صفحه؟؟؟؛ [[امام خان عسکری|عسکری، امام خان]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل پنجم، صفحه؟؟؟</ref> همچنین با توجه به آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً}}﴾}}<ref>سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳</ref> که به موجب اخبار متواتره در [[حق]] [[اهل بیت]] [[پیغمبر]] نازل شده است، آنان از پاک شدگان و آگاهان به تاویل هستند<ref>ر.ک. [[علامه طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر؛ [[مهدی اکبرنژاد|اکبرنژاد، مهدی]] و [[روح‌الله محمدی|محمدی، روح الله]]، [[بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم (مقاله)|بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم]]، ص ۶۰؛ [[عین الله خادمی|خادمی، عین الله]]، [[صدیقه بختیاری|بختیاری، صدیقه]]، [[جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه (مقاله)|جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه]]، صفحه؟؟؟</ref> و علت دسترسی به علم تاویل طهارت قلبی دانسته شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسین ابراهیمیان|ابراهیمیان، سید حسین]]، سخنرانی با موضوع: نقش قرآن در زندگی انسان، وبگاه مرکز اسلامی امام علی{{ع}}</ref> | ||
===دلیل نقلی=== | =====دلیل نقلی===== | ||
*روایات فراوانی وجود دارد که [[اهل بیت]] {{عم}} جزء راسخان در علم بوده و بعد از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق الهام و تأییدات الهی به باطن قرآن کریم علم دارند؛ از قبیل روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} نقل شده فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> {{عربی|اندازه=155%|«ما یستطیع أحد أن یدعی أن عنده جمیع القرآن کُلِّه ظاهره و باطنه غیر الأَوْصِیاء»}} و نیز حضرت فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> «ما راسخان در علم هستیم و ما تأویل قرآن را می‌دانیم»<ref>ر.ک. [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ – ۶۶؛ [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]، ص ؟؟؟</ref> | *روایات فراوانی وجود دارد که [[اهل بیت]] {{عم}} جزء راسخان در علم بوده و بعد از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق الهام و تأییدات الهی به باطن قرآن کریم علم دارند؛ از قبیل روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} نقل شده فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> {{عربی|اندازه=155%|«ما یستطیع أحد أن یدعی أن عنده جمیع القرآن کُلِّه ظاهره و باطنه غیر الأَوْصِیاء»}} و نیز حضرت فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> «ما راسخان در علم هستیم و ما تأویل قرآن را می‌دانیم»<ref>ر.ک. [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ – ۶۶؛ [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]، ص ؟؟؟</ref> | ||