فرق بین علایم ظهور با اشراط الساعة چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::«"اشراط" جمع "شرط" به معنای علامت و "الساعه" یکی از نام‌های قیامت است. این ترکیب تنها یک‌بار در [[قرآن]] به کار رفته‌<ref>{{عربی|اندازه=120%|﴿{{متن قرآن| فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}﴾}}؛ پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟؛ سوره محمد، آیه: ۱۸.</ref> و مقصود از آن [[نشانه‌های قیامت]] است. یکی از مطالبی که با موضوع [[علائم ظهور]] ارتباط نزدیک دارد، روایاتی است که درباره [[نشانه‌های قیامت]] سخن می‌گوید. در بسیاری از منابع روایی [[اهل سنت]] و برخی جوامع حدیثی [[شیعه]]، [[نشانه‌های ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} با علامت‌های نزدیک شدن و برپایی قیامت آمیخته و برخی نشانه‌هایی که به [[علائم ظهور]] مشهورند نشانه قیامت دانسته شده است. حتی گاهی از اصل [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]] به عنوان علامت قیامت یاد می‌شود. به‌طور کلی صاحبان جوامع حدیثی [[اهل سنت]] بابی با عنوان "[[اشراط الساعه]]" گشوده‌اند و در دوره‌های متأخر کتاب‌های مستقلی با همین عنوان عرضه شده‌اند<ref>نام تعدادی از این کتاب‌‌ها در گفتار اول از فصل اول گذشت.</ref>. در این‌جا به مقایسه مواردی از این علامت‌ها در منابع دو فرقه می‌پردازیم: [[نزول حضرت عیسی]] {{ع}} و [[ظهور]] [[دجال]] که به نشانه [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} شهرت دارند، در غالب منابع [[اهل سنت]] نشانه قیامت معرفی می‌شوند<ref>ر.ک: مسند احمد، ج ۴، ص ۶؛ صحیح مسلم، ج ۲، ص ۶۶۴ و ۶۶۶ و ابن حماد، الفتن، ص ۳۵۶. این روایات به شماره‌‌های ۸۱ و ۸۲ در گفتار چهارم فصل دوم آمده است.</ref>. [[شیخ مفید]] [[طلوع خورشید از مغرب]]، فرو رفتن زمینی در مشرق و مغرب را ذیل [[نشانه‌های ظهور]] آورده است<ref>الارشاد، ج ۲، ص ۳۶۸.</ref>، ولی این سه در احادیث [[اهل سنت]] از [[نشانه‌های قیامت]] به شمار می‌روند<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۶ و صحیح مسلم، ج ۲، ص ۶۶۷.</ref>. هم‌چنین در موضوع [[نشانه‌های ظهور]] از ترکان و رومیان سخن به میان آمده است که در منابع [[اهل سنت]] به عنوان [[نشانه‌های قیامت]] یاد می‌شود<ref>ر.ک: شیخ مفید، همان و مقایسه کنید با ابن حماد، الفتن، ص ۴۶۱.</ref>. مطالعه روایات [[علائم ظهور]] و در کنار آن احادیث [[اشراط الساعه]] به خوبی نشان‌دهنده شباهت آن دو دسته اخبار به یک‌دیگر است. علت این امر را در چند مطلب می‌توان جست‌وجو کرد: یکی این‌که در برخی روایات کلمه "الساعه" به [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} تأویل شده‌<ref>معجم احادیث المهدی، ج ۵، ص ۳۹۵، ۴۰۵ و ۴۱۱.</ref> و راه استفاده روایات [[اشراط الساعه]] برای [[نشانه‌های ظهور]] باز شده است. یکی از نویسندگان معاصر احادیث [[اشراط الساعه]] را در باب [[علائم ظهور]] آورده، می‌نویسد: "از آن‌جا که در برخی از روایات، الساعه به [[ظهور]] حضرت تأویل شده روایات [[اشراط الساعه]] را به [[نشانه‌های ظهور]] تفسیر کردیم"<ref>نجم الدین طبسی، چشم‌‌اندازی به حکومت مهدی، ص ۲۹ و ر.ک: ص ۱۵.</ref>. دوم، تعبیرهای برخی روایات این تصور را ایجاد کرده که زمان [[ظهور]] [[امام مهدی|مهدی]] نزدیک زمان برپایی قیامت است. به نظر می‌رسد احادیثی با این مضمون که: "اگر یک روز از دنیا هم باقی مانده باشد [[امام مهدی|مهدی]] خواهد آمد" یا "قیامت برپا نمی‌شود مگر این‌که مردی از [[اهل بیت]] من قیام می‌کند"<ref>شیخ طوسی، الغیبة، ص ۱۸۰- ۱۸۲؛ ابن طاووس، التشریف بالمنن، ص ۴۰۰؛ معجم احادیث المهدی، ج ۱، ص ۵۷۵ و لطف اللّه صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص ۱۹۱ و ۱۹۲.</ref> زمینه‌ای برای آمیختن [[نشانه‌های ظهور]] با [[اشراط الساعه]] شده باشد. در صورتی که مراد از این احادیث تأکید بر قیام [[امام مهدی|مهدی]] و قطعی بودن آن است نه این‌که این حرکت نزدیک به قیامت یا آخرین روزهای جهان رخ می‌دهد. سوم، ارتباط [[امام مهدی|مهدی]] با پایان تاریخ است. همه انسان‌ها با هر دین و آیینی معتقدند پایان درخشان تاریخ با [[ظهور]] [[منجی]] [[عدالت]]‌گستر همراه است و پایان قیام هم با قیامت است. به نظر می‌رسد این ذهنیت‌ها باعث شده است برخی راویان یا محدثان نیز در نقل معنا تسامح کرده و به خاطر مرادف دانستن [[اشراط الساعه]] با [[علائم ظهور]] آن دو را به جای یک‌دیگر به کار برند. چهارم، نزدیکی الفاظ و معانی قیام و قیامت و [[قائم]] نیز می‌تواند دلیلی دیگر بر خلط [[علائم ظهور]] با [[نشانه‌های قیامت]] باشد. چنان‌که در ابتدای حدیثی از کتاب [[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]] می‌خوانیم: {{عربی|" لَا تَقُومُ‏ الْقِيَامَةُ حَتَّى‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} یعنی قیامت به پا نمی‌شود مگر نشانه‌هایی محقق شود. در نسخه‌ای از این کتاب به جای "القیامه" واژه "القائم" وجود دارد<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۹.</ref>»<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]؛ [[تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (کتاب)|تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور]]، ص ۹۱- ۹۳.</ref>.

::::::خداوند سبحان می‌فرماید: {{عربی|﴿{{متن قرآن| فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا}}﴾}}<ref>محمد، ۱۸.</ref>؛ "آیا کافران جز این انتظاری دارند که قیامت ناگهان فرا رسد، در حالی که هم اکنون نشانه‌های آن پدید آمده است؟"