خطبه غدیریه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خطبه غدیریه''' خطبه‌ای که [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]]{{صل}} در سال دهم هجری، در بازگشت از آخرین حج ([[حجة الوداع]]) در منطقۀ [[غدیر خم]] ایراد کرد و در آن خطبه، [[خلافت]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} را با آشکارترین صورت در حضور بیش از صدهزار نفر از مسلمانان اعلام نمود<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۲۴۵.</ref>.

*پیش از خطبه، آیۀ [[قرآن]] نازل شده و [[پیامبر]] را مأمور به ابلاغ پیام مهمّی کرده بود که اگر آن را به مردم نرساند، [[رسالت]] الهی خویش را انجام نداده است {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ}}<ref>مائده آیه۶۷</ref>. و پس از اعلام [[امامت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} آیۀ دیگری نازل شد که اکمال دین و اتمام نعمت و پسندیده بودن [[اسلام]] را به عنوان دین خدا در آن روز تاریخی بیان می‌کرد: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ....}}<ref>مائده آیه۳</ref> در این میان، خطبۀ غدیریّۀ [[پیامبر]]] جایگاه خود را می‌یابد. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} وقتی در ۱۸ ذی‌حجّه در بازگشت از مکه به سوی مدینه به جحفه رسید (که محلّ جدا شدن کاروان‌های شام و عراق و مصر از یکدیگر بود) در منطقۀ غدیر خم فرود آمد. در آن هوای گرم نیمروز دستور داد تا رفتگان برگردند و ماندگان برسند. در آن جمع انبوه، به سخنرانی پرداخت و خطبه‌ای طولانی ایراد کرد که هم خبر از نزدیک شدن رحلتش می‌داد، هم فشرده‌ای از معارف دین را بیان کرد، معارف بلندی از [[توحید]] و [[قرآن]] و [[رسالت]] خویش را بازگو نمود، از تأکیدی که خداوند بر اعلام خلافت [[امام علی|علی]]{{ع}} داشته سخن گفت<ref>در کتاب "آیات الغدیر" علی کورانی ص ۱۰۱ محورهایی چون: مساوات انسان‌ها، وحدت امت اسلامی، وحدت شریعت اسلام و فرهنگ مسلمانان، ریشه‌های حکومت اسلامی پس از پیامبر، کیفر مخالفت با وصیت پیامبر نسبت به اهل بیت و. . . برای خطبۀ حجة الوداع بیان شده است.</ref> و ضمن اعتراف گرفتن از آنان که آن حضرت از خودشان اولی و شایسته‌تر به تصدّی امورشان است و مولای همه محسوب می‌گردد، ضمن برشمردن فضایل [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} و سوابق ایمان و هجرت و جهاد او و اینکه امامتش از سوی خداست و [[امام علی|علی]]{{ع}} افضل از همگان است، با عبارات گوناگون [[امامت]] و [[ولایت]] آن حضرت را به همه ابلاغ فرمود و دست [[امام علی|علی]]{{ع}} را بالا برد و جملۀ معروف {{عربی|من کنت مولاه فعلیّ مولاه، اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله...}} را بیان کرد و [[امام علی|علی]]{{ع}} را برادر، وصیّ، وارث [[علم]]، خلیفۀ بر امّت، مفسّر کتاب خدا، پیشوای هدایتگر و ناصر دین خدا شمرد و تاج [[امامت]] بر سر حضرت نهاد و او را به افتخار [[ولایت]] بر مسلمانان پس از [[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}} مفتخر ساخت. برای [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} خیمه‌ای زدند و همه به‌ترتیب آمدند و با [[امام علی|علی]]{{ع}} [[بیعت]] کردند و به او به عنوان [[امام علی|امیر المؤمنین]] سلام کردند. حتی بزرگان صحابه که برخی بعدها پیمان شکسته و خلافت را غصب کردند، از جملۀ نخستین کسانی بودند که خلافت را به وی تبریک گفتند و سه روز مردم آنجا بودند، سپس کوچ کردند. خطبۀ غدیر، طولانی است و در منابع تاریخی و حدیثی بسیاری نقل شده است. عالمان بسیاری در اثبات [[امامت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} با استناد به این حدیث و واقعه و نقل مستند آن واقعه و بررسی اسناد فراوان آن حدیث و بیان دلالت آن بر [[ولایت]] و [[امامت]]، کتاب‌ها نوشته و بحث‌ها کرده‌اند و صدها نفر از صحابه و تابعین، آن حدیث را روایت کرده‌اند و در کتب مربوط آمده است. [[علامه امینی]] در [[الغدیر (کتاب)|الغدبر]]، ۱۱۰ نفر از بزرگان صحابه را نام برده که راوی این حدیث‌اند و از روایات متواتر و قطعی و خدشه‌ناپذیر به شمار می‌رود. بحث‌های فراوانی نیز در دلالت واژۀ "مولی" بر خلافت و [[امامت]] انجام گرفته که در کتب کلامی و اعتقادی آمده است. خطبۀ غدیر بنا به اهمیتش پیوسته مورد توجّه [[شیعه]] بوده و به زبان‌های فارسی، اردو، ترکی و انگلیسی ترجمه شده و مضمون آن خطبه از سوی شاعران به صورت شعر عربی و فارسی هم درآمده است. کافی است به کتاب‌هایی که غدیریه‌های فارسی و عربی را گردآوری کرده‌اند، مراجعه شود خطبۀ غدیر، از برجسته‌ترین اسناد فضیلت [[امام علی]]{{ع}} و امامت او و تفکّر شیعی است.<ref>در زمینۀ این خطبه و حدیث غدیر و مباحث مربوط به مولی. . . کتاب‌های بیشماری است، از جمله ر. ک: الغدیر، ج ۱، عبقات الأنوار، ج ۱، المراجعات، نامه‌های ۵۴ تا ۶۰، نفحات الازهار، مجلدات ۶ تا ۹، بحار الأنوار، ج ۲۱ ص ۳۷۸ و ج ۳۷ ص ۱۰۸، "موسوعة الامام علی بن ابی طالب"، ج ۲ ص ۵۹ و ۲۵۱، "فیض القدیر فیما یتعلق بحدیث الغدیر" (خلاصۀ عبقات، جلد غدیر) ، "حماسۀ غدیر" محمّد رضا حکیمی، "خطاب غدیر" محمّد باقر انصاری، "الروض النضیر فی معنی حدیث الغدیر" فارس حسّون کریم، "پیمانه‌ای از غدیر" علی رضا مهرپرور</ref> اصطلاح دیگر "خطبۀ غدیریه" مربوط به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} است. یک‌بار روز جمعه مصادف با عید غدیر بود. آن حضرت خطبه‌ای خواند و در ضمن آن به مسأله غدیر و [[ولایت]] هم اشاره کرد: {{عربی|(و لا یقبل دینا إلاّ بولایة من امر بولایته)}} و به سنن و آداب مستحب در این روز توصیه فرمود.<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۸۴</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۲۴۵.</ref>