مرجئه: تفاوت میان نسخه‌ها

*مرجئه، فرقه‌ای است با عقایدی ویژه و مولود اوضاع [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] قرن اول هجری. در پس رویدادهای [[سیاسی]] در [[جامعه اسلامی]] و روی کار آمدن [[بنی‌امیه]]، و در جریان [[اختلاف]] میان [[علی]] {{ع}} و [[معاویه]] کسانی ادعا کردند که [[حقیقت]] بر ایشان مشتبه شده است. پس در خانه نشستند و درباره امور [[جامعه]] [[قضاوت]] نکردند. اینان می‌گفتند، ما از [[عقیده باطنی]] کسی خبر نداریم و نمی‌دانیم چه کسی در [[دل]]، [[مسلمان]] و [[مؤمن]] است و چه کس، [[کافر]] و [[فاسق]]؛ زیرا همگی به ظاهر، مسلمان‌اند. پس سزاوار است [[ثواب]] و [[عقاب]] آنان را تا [[قیامت]] به تأخیر اندازیم تا [[خدا]] درباره آنان [[داوری]] کند. بدین‌سان، مرجئه در این [[دنیا]] به [[ثواب]] یا [[گناه]] [[مسلمانان]] [[حکم]] نمی‌کنند و تنها [[ایمان]] را برای [[مسلمانان]] کافی می‌دانند. برخی صاحب‌نظران برای کلمه "ارجاء" دو معنا برشمرده‌اند: یکی به معنای تأخیر انداختن و دیگر به معنای [[امید بخشیدن]] و بنابر معنای دوم، [[معصیت]] به [[ایمان]] ضرر نمی‌رساند و [[امید]] به [[بخشایش]] [[گناهکاران]] در [[قیامت]] هست<ref>فرق الشیعه‌، ۱۴؛ تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام‌، ۴۳.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 407.</ref>.

*[[ابومحمد حسن بن محمد بن حنیفه]] از نخستین کسانی بود که این نظریه را مطرح نمود<ref>معجم الفرق الاسلامیه‌، ۲۲۰.</ref>. [[فرقه]] مرجئه همچون [[خوارج]] اندک اندک از [[عقاید]] [[سیاسی]] محض رو به سوی [[عقاید]] [[کلامی]] نهاد. [[ابوحنیفه]]- پیشوای [[مذهب]] [[حنفی]]- مهم‌ترین شخصیت این دوران بود که [[عقاید]] [[کلامی]] ویژه‌ای برای این [[فرقه]] ترتیب داد. او نوشته‌ها و مطالب منظمی درباره [[عقیده]] ارجاء تدوین کرد. پس از [[ابوحنیفه]]، [[ابومطیع بلخی]] دو کتاب با عنوان‌ فقه الابسط و العالم و المتعلم‌ نگاشت که اساس [[کلام]] مرجئه را در خود داشتند. از آثار مهم دیگر مرجئة السواد الاعظم‌ نوشته [[حکیم]] [[سمرقندی]] است. امروزه از [[فرقه]] مرجئه خبری نیست و این [[فرقه]] از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق می‌توان بازیافت<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی‌، ۳۹؛ فرهنگ فرق اسلامی، ۴۰۶ و ۴۰۷؛ مرجئه، تاریخ و اندیشه‌، ۱۲، ۱۳، ۳۹.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 408.</ref>.

*[[اصول عقاید]] مرجئه عبارت‌اند از: جای دادن [[مرتبت]] عمل، پس از [[ایمان]]؛ [[داوری]] نکردن درباره [[سرنوشت]] [[اخروی]] فرد [[مسلمان]]؛ [[مؤمن]] دانستن هر کس که به مسلمانی [[اقرار]] ظاهری کند؛ وانهادن [[امامت]] [[امت]] به [[اجماع امت]]؛ [[حکم]] به [[امامت]] هر کس که [[اجماع]] بر [[امامت]] او حاصل آید اگر به [[کتاب و سنت]] [[آگاه]] باشد هر چند [[گناه]] کند<ref>الفریق بین الفرق، ۲۰۷- ۲۰۲؛ فرق الشیعة، ۲۸؛ فرهنگ فرق اسلامی‌، ۴۰۷- ۴۰۱.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 408.</ref>.

*مرجئه، خود، به فرقه‌هایی انشعاب یافته است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: مرجئه [[خوارج]] که همان "شبیبیه" اند<ref>ر.ک: تاریخ مذاهب اسلام‌، ۶۸ و ۳۴۲.</ref>. این [[فرقه]]، به [[جبر]] و [[قدر]] [[اعتقاد]] ندارند؛ مرجئه [[قدریه]] که [[یاران]] غیلان دمشقی‌اند و [[انسان]] را مختار می‌دانند؛ مرجئه جبریه که آنان را مرجئه [[جهمیه]] نیز گویند و به [[جبر]] معتقدند و [[مرتبت]] عمل را پس از [[ایمان]] می‌انگارند<ref>معجم الفرق الاسلامیه‌، ۲۲۰ و ۲۲۱؛ الملل و النحل‌، ۱/ ۱۳۹؛ مرجئه، تاریخ و اندیشه‌، ۸۷ و ۸۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 408.</ref>.