اراده الهی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

اراده الهی در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۲۵

۶٬۱۷۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۰

←‏منابع

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۲۳۰

ویرایش

@@ خط ۱۶: / خط ۱۶: @@
 ==[[اراده]] [[حق]] و [[شرور]]==
 *درباره موضوع [[اراده]]، این مسئله مطرح است: شروری که در [[جهان]] وجود دارند، آیا به [[اراده خداوند]] موجود شده‌اند و آیا آفریدن [[شر]] با [[نظام]] احسن [[سازگاری]] دارد؟ [[فیلسوفان]] و [[متکلمان]] پاسخ گفته‌اند که "[[شر]]" عدمی است و [[اراده]] به عدم تعلق نمی‌گیرد. همچنین گفته‌اند که "[[شر]]" نسبی و اعتباری است و [[اراده خداوند]] به آفریدن موجود اعتباری تعلق نمی‌گیرد. دیگر آنکه گفته‌اند، آفرینشِ خیر کثیر، [[شر]] قلیل را همراه دارد. اگر [[خداوند]] برای دفع [[شر]] قلیل، [[آفرینش]] خیر کثیر را [[اراده]] نکند، همین خود [[شر]] است<ref>شرح منظومه حکمت‌، ۱۲۷ و ۱۲۸.</ref>. وانگهی، [[خداوند]] [[حکیم]] است و [[حکمت]]، اقتضا می‌کند که [[حکیم]]، هیچ‌گاه [[زشتی]] و [[شر]] را [[اراده]] نکند. پس [[خداوند]] [[اراده]] کننده [[خوبی‌ها]] و نیکی‌ها است و [[بدی]] و [[زشتی‌ها]] از او نیستند<ref>النکت الاعتقادیة، ۱۹؛ تصحیح الاعتقاد، ۱۹؛ اعتقادات صدوق‌، ۲۱ و ۲۲؛ شرح باب حادی عشر، ۲۶- ۲۳؛ کشف المراد، ۱۹۴، ۲۳۳ و ۲۳۸.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 69.</ref>.
+==اراده الهی در فرهنگ اصطلاحات علم کلام==
+*"[[اراده الهی]]" دارای معانی متعددی است، از جمله عدم اکراه و عدم [[اجبار]] [[خداوند]] در کارهای خویش<ref>سبحانی، منشور عقاید امامیه، ص۶۰.</ref>؛ [[علم]] به [[نظام احسن]]<ref>صدرالمتألهین شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، ج۶، ص۳۱۶.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۴.</ref>.
+*معنی مطلق بودن [[اراده الهی]] این است که [[خداوند]] هر چه [[اراده]] کند، به همان نحو و بدون اینکه اجرای اراده‌اش بر امری ماورای خودش متوقف باشد، انجام می‌‌گیرد. پس اگر او وجود چیزی را به شکل دفعی [[اراده]] کند، آن چیز به صورت آنی و دفعی به وجود می‌‌آید و اگر وجود چیزی را به صورت تدریجی [[اراده]] نماید، آن چیز به صورت تدریجی به وجود می‌‌آید. در [[حقیقت]] ایجاد پدیده به این نکته بستگی دارد که ذات احدیت وجود آن چیز را به چه شکلی [[اراده]] کرده باشد. (دفعتاً یا تدریجاً)
+*اینکه در مسئله [[اراده]] ازلی و [[مشیت]] ازلی، تصور شده که لازمه [[مشیت]] مطلقه ازلیه وجود همه مخلوقات، دفعتاً و آناً باشد؛ تصور اشتباهی است؛ زیرا لازمه [[مشیت]] و [[اراده]] مطلقه این است که هر چیز به شکلی که او [[اراده]] کند، بدون هیچ [[مانع]] و رادعی به وجود آید و میان [[اراده]] او و شیء [[اراده]] شده هیچ فصلی وجود نداشته باشد؛ نه اینکه هر چیزی که [[اراده]] می‌‌کند، دفعتاً به وجود آید، یعنی دفعی‌الوجود باشد.
+*توضیح اینکه، [[اراده]] و مشیّت ما ناقص و محدود است؛ لذا اگر چیزی را [[اراده]] کنیم، باید به چیزهایی غیر از [[اراده]] خود [[متوسل]] بشویم و تا آن اسباب و وسایل را کسب نکنیم، از [[اراده]] ما کاری ساخته نیست. همچنین به منظور تحقق [[اراده]]، سلسله‌ای از موانع را باید رفع کنیم و با وجود آن موانع، از [[اراده]] ما کاری ساخته نیست؛ اما چون [[اراده خداوند]] بر همه چیز محیط است و همه چیز به [[اراده]] اوست؛ اسباب و وسایط و موانع نیز مولود [[اراده]] و [[مشیت]] خداست. پس، در مرتبه‌ای که [[اراده]] او [[حاکم]] است، هیچ چیز در برابر او به عنوان شرط یا سبب یا [[مانع]] موجودیت نخواهد یافت و شروط و اسباب و موانع و زوال موانع، همگی مادون و محکوم و تابع [[اراده]] اوست. پس، آنچه او [[اراده]] می‌‌کند، بدون هیچ وقفه‌ای، همان طور تحقق می‌‌یابد که او [[اراده]] کرده است.
+*اگر وجود چیزی به یک سلسله شرایط موقوف باشد، از منظر آن چیز صحیح است که بگوییم به شرایطی مشروط است؛ اما از منظر [[اراده الهی]] صحیح نیست که گفته شود به شرایطی مشروط است. در [[حقیقت]] اجرای [[اراده الهی]] به چیزی مشروط نیست، بلکه [[اراده الهی]] آن را با همان شرط [[اراده]] کرده است و آن هم بدون هیچ وقفه و به همان نحو که [[اراده]] شده به وجود آمده است.
+*اگر [[اراده]] و [[مشیت]] و [[حکمت الهی]] تعلق گرفته باشد که جانداران تدریجاً و در طول میلیاردها سال سلسله‌وار گردند، طبعاً موجودات به همان نحو وجود می‌‌یابند. پس غلط است که بگوییم لازمه [[مشیت]] مطلقه [[الهی]] این است که همه چیز دفعی الوجود باشد، بلکه لازمه [[مشیت]] مطلقه [[الهی]] این است که همه چیز به همان نحو که او [[اراده]] کرده است، خواه به صورت دفعی و خواه به صورت تدریجی، بدون توقف به امری ماورای [[اراده]] [[پروردگار]]، وجود پیدا کند<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۵.</ref>.
+*به علاوه، [[حکما]] ثابت کرده‌اند که نحوه وجود امور تدریجی الوجود که به تدریجی منحصر است؛ نوعی دیگر از وجود، یعنی وجود ثابت و دفعی، بر آنها محال است. پس، قابلیت قابل نیز تدریج را اقتضا می‌‌کند. بنا بر اصل حرکت [[جوهریه ]][[صدرالمتألهین]] شیرازی، هیچ امر ثابتی در [[طبیعت]] وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد. همه چیز در [[طبیعت]] تدریجی الوجود است و جز این نمی‌تواند باشد<ref>مطهری، علل گرایش به مادی‌گری، ص۱۱۵.</ref><ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۵.</ref>.
 ==منابع==
 * [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']]
+* [[پرونده:10119661.jpg|22px]] [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|'''فرهنگ اصطلاحات علم کلام''']]
 ==جستارهای وابسته==