بحث:رجعت: تفاوت میان نسخه‌ها

از موضوعات اعتقادی [[شیعه]]، عقیده به رجعت است، به معنای بازگشت به دنیا پس از مرگ و قبل از [[قیامت]]. رجعت تاریخی به معنای عدول از ارزش‌های مکتبی نیز وجود دارد که اشاره خواهد شد. رجعت به معنای حیات دوباره، مخصوص بعضی از افراد است نه امری همگانی. کسانی همچون پیامبر، [[امامان]] و بعضی از شیعیان [[ائمه]]، پس از ظهور [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} زنده می‌شوند و به صحنۀ دنیا برمی‌گردند. اصل آن از اعتقادات مورد اتّفاق و محکم [[شیعه]] است، هرچند در جزئیات و کیفیّت و زمان آن اختلاف نظر است. برخی در اثبات آن به آیاتی از [[قرآن]] استدلال کرده‌اند که شاهدی بر زنده شدن دوبارۀ انسان در همین دنیا و پیش از برپایی [[قیامت]] است، مثل آیات {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لا يَرْجِعُونَ*حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ*وَاقْتَرَبَ الْوَعْدُ الْحَقُّ فَإِذَا هِيَ شَاخِصَةٌ أَبْصَارُ الَّذِينَ كَفَرُوا يَا وَيْلَنَا قَدْ كُنَّا فِي غَفْلَةٍ مِّنْ هَذَا بَلْ كُنَّا ظَالِمِينَ}}﴾}}<ref>سوره انبیا آیه۹۵تا۹۷</ref>، {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّنْ الْقُرُونِ أَنَّهُمْ إِلَيْهِمْ لاَ يَرْجِعُونَ}}﴾}}<ref>سوره یس آیه۳۱</ref> ، {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|الَّذِينَ يَرِثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}}﴾}}<ref>سوره مومنون آیه۱۱</ref> و {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ*ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ*وَوَهَبْنَا لَهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنَّا وَذِكْرَى لِأُولِي الأَلْبَابِ}}﴾}}<ref>سوره ص آیه۴۱تا۴۳</ref> براساس این عقیده، گاهی به [[شیعه]]، "رجعیّه" هم گفته شده است. [[شیخ مفید]] می‌گوید: خداوند، کسانی را از مردگان به همین صورت دنیایی‌شان به دنیا برمی‌گرداند، بعضی را عزت می‌بخشد، برخی را خوار می‌کند، اهل حق از اهل باطل و مظلومین از ظالمین انتقام می‌گیرند و این هنگام قیام مهدی آل محمّد است. اهل رجعت، یا در ایمان و عمل صالح، رتبه‌ای بسیار بالا دارند که خداوند دولت حق را به آنان نشان می‌دهد، یا در فساد و گمراهی و ظلم به اولیای خدا و انجام گناهان به حدّ بالا رسیده‌اند که خدا از آنان انتقام می‌گیرد. هردو گروه پس از آن می‌میرند تا در رستاخیز عمومی دوباره برای ثواب و عقاب زنده شوند. [[قرآن]] و روایات بسیار بر این موضوع دلالت می‌کند و امامیه بر این عقیده اتفاق نظر دارند.<ref>اوائل المقالات، شیخ مفید، ص ۷۷(چاپ کنگرۀ هزاره شیخ مفید) ، حق الیقین، سیّد عبد اللّه شبّر، ج ۲ ص ۴</ref> دشمنان [[شیعه]]، عقیده به رجعت را حمل بر "تناسخ" کرده‌اند که چنین نیست. بعضی از بزرگان دربارۀ رجعت، آراء عرفانی خاصّی دارند. تألیفات مستقلی نیز دربارۀ این موضوع اعتقادی [[شیعه]] نگاشته شده است(...). [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|لیس منّا من لم یؤمن برجعتنا...}}<ref>بحار الأنوار، ج ۱۰۰ ص ۳۲۰</ref> کسی که ایمان به رجعت ما نداشته باشد از ما نیست. در دعاها و زیارت‌های متعددی نیز بحث رجعت مطرح است. در زیارت جامعه تعبیر «مؤمن بإیابکم مصدّق برجعتکم» آمده است و درخواست رجعت و بازگشت به دنیا در دولت [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} در زیارتهای فراوانی آمده است، همچون {{عربی|اندازه=155%|أحیانی فی رجعتکم}}<ref>برای مطالعه دربارۀ آن ر. ک: «بحار الأنوار» ، ج ۵۳(باب الرجعه) و ج ۲۵ ص ۱۰۸، «دائرة المعارف تشیّع» ، ج ۸ ص ۱۸۰، فصلنامۀ «وقف، میراث جاویدان» شمارۀ ۱۳ ص ۱۰۸ مقالۀ «رجعت در اندیشۀ شیعی» محمّد هادی معرفت و منابعی که در متن کتاب نام آنها برده شد</ref> از این رجعت در روایات با عنوان "یوم الکرّه" هم یاد شده و فرموده‌اند: {{عربی|اندازه=155%|أیّام اللّه ثلاثة: یوم الظّهور و یوم الکرّة و یوم القیامة}}<ref> المیزان، ج ۲ ص ۱۱۲</ref> رجعت، معنای دیگری هم دارد، یعنی واپس‌گرایی، ارتجاع، بازگشت به ایّام و فرهنگ جاهلیّت که پس از [[پیامبر]] اتفاق افتاد و نوعی ارتداد به شمار می‌رود (در مدخل [[ارتداد سیاسی]] از این نوع رجعت بحث شده است، مراجعه کنید.) احیای دوبارۀ اشرافیت جاهلی و روی آوردن مسلمانان به دنیادوستی و تجمّل‌پرستی و قومیّت‌گرایی و به تعبیر قرآن، "تولّی (پشت‌کردن) و انقلاب علی عقب" از اینگونه رجعت است و عامل پیدایش آن در یک امت، گاهی عوامل ساخته نشده و غیر مهذّب است، گاهی عناصر نفوذی و منافق، گاهی هم به خاطر ریشه‌دار بودن عقیده و عادات قدیم است. [[قرآن]] از تلاش کفّار و اهل کتاب برای بازگرداندن مؤمنین به کفر و دست کشیدن از دین و روی آوردن به نیاکان جاهل و مشرک سخن می‌گوید. متأسفانه پس از رحلت [[پیامبر]]، مرام اصیل اسلامی به سبب کنار گذاشتن [[اهل بیت]] [[پیامبر]] از سوی رجعت‌طلبان، درهم ریخت و اشرافیت جاهلی حیات دوباره یافت و دین به صورت دستاویزی برای حکومت‌ها درآمد و [[خلافت]] به سلطنت تبدیل شد و آن روحیۀ سلحشوری و قهرمانی در دفاع از [[اسلام]] و [[قرآن]]، به دنیاخواهی، زراندوزی، صرّافی، قدرت‌طلبی، شهوت‌رانی و قومیّت عربی تغییر یافت و حقیقت مغلوب گشت و فریب، غالب. و این رجعت سیاه و تلخ، حرکت [[اسلام]] را از اهداف اصلی‌اش بازداشت.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۲۸۲.</ref>.

*واژه رجعت در لغت به معنای "بازگشت" است؛ یعنی برگشتن به جایی که پیش‏تر آن‏جا بوده است<ref>ر. ک: العین؛ مفردات الفاظ القرآن و ...</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

*معنای اصطلاحی رجعت عبارت است از: بازگشت دو گروه از مردگان: مؤمنان محض و کافران محض - به همان صورت‏‌هایی که در گذشته بودند<ref> شیخ مفید، اوائل المقالات، ص ۷۷</ref>- به دنیا پس از ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و پیش از قیامت<ref>  شیخ حر عاملی، الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، ص ۲۹</ref>، تا مؤمنان از برپایی حکومت جهانی عدل شاد گردند و کافران از ذلت و حقارت ستمگران متألم شوند<ref>  سیّد مرتضی، الرسائل الشریف، ج ۱، ص ۱۲۵؛ محمد رضا مظفر، عقاید الامامیه، ص ۲۹۴</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

#رجعت‌‏هایی که در امت‌‏های گذشته صورت گرفته و در روایات و آیات به آن‏ها اشاره شده و [[شیعه]] آن‏ها را نیز دلیل بر مدعای خود قرار داده است، به صورت بازگشت مردگان با همان جسم‌‏های گذشته ایشان بوده است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*از روایات معصومان{{عم}} استفاده می‌‏شود اعتقاد به رجعت در مجموعه اعتقادات [[شیعه]]، از مرتبه والایی برخوردار است؛ تا جایی که برخی از این احادیث، منکران رجعت را از دایره تشیع خارج می‌‏داند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*یکی از این روایات سخن [[امام صادق]]{{ع}} است که فرمود: "از ما نیست کسی که به بازگشت ما باور نداشته باشد"<ref> {{عربی|اندازه=120%|" لَيْسَ‏ مِنَّا مَنْ‏ لَمْ‏ يُؤْمِنْ‏ بِكَرَّتِنَا ‏‏"}}، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۴۵۸</ref>. در روایتی دیگر نیز آن حضرت اعتقاد به رجعت را یکی از شرایط [[ایمان]] دانسته، فرموده است: "هرکس به هفت چیز بارورمند باشد، از جمله مؤمنان است یکی ... و [[ایمان]] به رجعت"<ref> {{عربی|اندازه=120%|" مَنْ‏ أَقَرَّ بِسَبْعَةِ أَشْيَاءَ فَهُوَ مُؤْمِنٌ‏ ... وَ الْإِيمَانِ بِالرَّجْعَةِ ‏‏"}}؛ شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۲۰، ص ۲۴۰</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*از این‌‏رو عده فراوانی از علمای [[شیعه]]، اعتقاد به رجعت را از ضروریات مذهب دانسته‌‏اند. عده اندکی نیز که از ضروریات ندانسته‌‏اند، انکار آن را جایز نشمرده‌‏اند<ref>شیخ طوسی، رسالة العقاید الجعفریه، ص ۲۵۰؛ محمد باقر مجلسی، حق الیقین، مقصد نهم؛ شیخ حر عاملی، الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، ص ۶۷؛ فخر الدین طریحی، مجمع البحرین، ج ۲، ص ۶۷۹</ref>. البته افراد بسیار اندکی از شیعیان نیز رجعت را انکار کرده‌‏اند<ref>  محمد جواد مشکور، تاریخ شیعه و فرقه‏های اسلام، ص ۱۱۱</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

*در میان [[اهل سنت]] افراد بسیار اندکی هستند که به رجعت شماری از افراد - از جمله اصحاب کهف در عصر ظهور [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}}- اشاره کرده‏‌اند<ref>  قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج ۵، ص ۲۵۳؛ تیسیر التفسیر، ج ۷، ص ۳۶۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

*دسته دوم، آیات و روایاتی که به اعتقاد ایشان دلالت بر وقوع آن در [[آخر الزمان]] و هنگام ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} دارد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*از آن‏جایی که [[قرآن]]، اساسی‏‌ترین منبع برای اثبات حقایق دینی است، در مسأله رجعت نیز نخستین منبع و اصلی‏‌ترین آن‏ها است. این آیات به دو دسته تقسیم شده است: آیات مبنی بر وقوع رجعت میان اقوام و ملل گذشته‏ از جمله آیه‏‌ای که بر زنده شدن هفتاد تن از یاران [[حضرت موسی]]{{ع}} دلالت دارد. خداوند سبحانه و تعالی در این ‏باره فرموده است:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ ثُمَّ بَعَثْنَاكُم مِّن بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}﴾}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که گفتید: ای موسی! ما تا خداوند را آشکارا نبینیم، به تو ایمان نمی‌آوریم و در حالی که خود می‌نگریستید  آذرخش شما را فرا گرفت.باز، از پس مرگتان شما را برانگیختیم، باشد که سپاس بگزارید؛ سوره بقره، آیه: ۵۵- ۵۶.</ref> این آیه به نظر عموم مفسران [[شیعه]] و [[اهل سنت]]، در مردن و زنده‏ شدن صراحت دارد<ref>شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج ۱- ۲، ص ۲۵۲؛ علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۱، ص ۴۶؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج ۱، ص ۴۰۳؛ مدارک التنزیل، ج ۱، ص ۵۳</ref>. همچنین آیه{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن| وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَّا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ }}﴾}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را  که انسانی را کشتید و در آن (با هم) به ستیزه برخاستید و خداوند چیزی را که پنهان می‌کردید آشکار کرد. باری، گفتیم با پاره‌ای از آن (گاو) بر این (کشته) بزنید،  این چنین خداوند مردگان را زنده می‌کند و نشانه‌های خود را به شما نشان می‌دهد، باشد که خرد ورزید؛ سوره بقره ، آیه: ۷۲- ۷۳.</ref> و آیه {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحْيَاهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْكُرُونَ }}﴾}}<ref> آیا در (کار) کسانی ننگریسته‌ای که از بیم مرگ از سرزمین خود بیرون رفتند و آنان هزاران کس بودند و خداوند به آنان فرمود: بمیرید سپس آنان را زنده کرد؛ بی‌گمان خداوند دارای بخشش بر مردم است اما بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند؛ سوره بقره، آیه: ۲۴۳.</ref> بر زنده شدن عده‌‏ای دیگر از مردگان دلالت دارد. بزرگان علمای [[شیعه]]، پس از ذکر آیات بالا، به روایات فراوانی از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} استدلال کرده‏‌اند، با این محتوا که: "هرچه در امت‏‌های گذشته رخ داده است مو به ‏مو در امت من نیز اتفاق خواهد افتاد"<ref> {{عربی|اندازه=120%|" يَكُونُ‏ فِي‏ هَذِهِ‏ الْأُمَّةِ كُلُ‏ مَا كَانَ‏ فِي‏ الْأُمَمِ‏ السَّالِفَةِ حَذْوَ النَّعْلِ‏ بِالنَّعْلِ‏ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّة‏‏"}}، شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۰۳، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۲۹</ref>. این مجموعه روایات، بیش از آن‏که در جوامع روایی [[شیعه]] ذکر شده باشد، در کتاب‏‌های [[اهل سنت]] آمده است<ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص ۳۵۱؛ ج ۴، ص ۴۹۱؛ المستدرک علی الصحیحین، ج ۱، ص ۲۱۸؛ السنه للمروزی، ج ۱، ص ۱۸.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

#آیات تأویل شده به رجعت در [[آخر الزمان]]: از روایات معصومان{{عم}} استفاده می‌‏شود برخی از آیات [[قرآن]] به رجعت در زمان ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ تأویل می‏‌شود؛ از جمله این آیه:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِن كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِّمَّن يُكَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ}}﴾}}<ref> و (یاد کن) روزی (را) که از هر امتی دسته‌ای از آنان را که نشانه‌های ما را دروغ می‌شمردند گرد می‌آوریم و آنگاه آنان را به هم می‌پیوندند؛ سوره نمل، آیه: ۸۳.</ref>. ذیل این آیه روایات فراوانی از [[امامان معصوم]]{{عم}} وارد شده که گویای بازگشت انسان‏‌هایی در عصر ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ است. و این گونه استدلال شده که در آیه، به برانگیخته شدن عده‌‏ای محدود اشاره شده است؛ در حالی که در قیامت، همه انسان‌‏ها محشور می‌‏شوند. به علاوه، سیاق آیات در مقام بیان رخدادهایی است که در دنیا و پیش از قیامت است و پس از چند آیه، حوادث مربوط به قیامت را بیان کرده است<ref>  طبرسی، مجمع البیان؛ ج ۷- ۸، ص ۳۶۶؛ محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۱۵، ص ۵۷۰</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>..  

*بیشتر دلیل‌‏های معتقدان به‏ رجعت، آیات و روایات است. هرچند بیشتر روایات مورد نظر، ذیل آیات ذکر شده است، این روایات به قدری فراوان است که بزرگانی همچون: [[شیخ طوسی]]<ref>شیخ طوسی، رسالة العقاید الجعفریة، ص ۲۵۰</ref>، [[شیخ صدوق‏]]<ref> {{عربی|اندازه=120%|" أَيَّامُ‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ ثَلَاثَةٌ يَوْمَ‏ يَقُومُ‏ الْقَائِمُ‏ وَ يَوْمَ‏ الْكَرَّةِ وَ يَوْمَ‏ الْقِيَامَةِ‏‏"}}، شیخ صدوق، الخصال، ص ۱۰۸</ref>، [[علامه مجلسی‏]]<ref>  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۲۲</ref>، مرحوم [[مظفر ]]<ref>  مظفر، عقاید الامامیه، ص ۲۹۷</ref> و [[علامه طباطبایی]]<ref>  محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج ۲، ص ۱۰۷</ref>، آن‏ها را متواتر دانسته‏‌اند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*برخی از این روایات از این قرار است: [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: "روزهای خدای عز و جل سه تا است: روزی که قائم قیام خواهد کرد، روز رجعت و روز قیامت"<ref>  شیخ صدوق، الخصال، ص ۱۰۸</ref>. [[امام سجاد]]{{ع}} ذیل آیه شریفه‏ {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ مَن جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلالٍ مُّبِينٍ }}﴾}}<ref> بی‌گمان آن کس که قرآن را بر تو واجب کرده است تو را به بازگشتگاهی باز می‌گرداند؛ بگو: پروردگار من بهتر می‌داند چه کسی رهنمود آورده است و چه کسی در گمراهی آشکاری است؛ سوره قصص، آیه: ۸۵.</ref> فرمود: پیامبرتان و [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}} و [[امامان]]{{عم}} به سوی شما بازمی‌‏گردند<ref>  علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج ۲، ص ۱۴۷</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

*افزون بر آیات و روایات، ادعیه و زیارتنامه‌‏های فراوانی نیز به رجعت اشاره کرده‌‏اند<ref>محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۹۵، ح ۱۱۱</ref>؛ از جمله: دعای مشهور عهد، دعای روز سوم شعبان<ref>  مصباح المتهجد، ص ۵۴۳</ref>، زیارت جامعه، زیارت اربعین<ref>  شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۶۱۳</ref>، برخی زیارت‌‏های [[امام حسین]]{{ع}}<ref>  مصباح المتهجد، ص ۷۳۰</ref>؛ و زیارت [[حضرت ابو الفضل]]{{ع}}<ref>  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۵۹</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.  

*افزون بر ادله نقلی "آیات و روایات" که برای اثبات رجعت به آن‏ها اشاره شد، علما یکی دیگر از راه‏‌های اثبات رجعت را اجماع دانسته‏‌اند. از کسانی که ادعای اجماع و اتفاق علما را بیان کرده‏‌اند، می‌‏توان به بزرگانی همچون [[سید مرتضی]]<ref>  سید مرتضی، رسائل الشریف، ج ۱، ص ۱۲۵</ref>، [[امین الاسلام طبرسی]]<ref>  طبرسی، مجمع البیان، ذیل: ۸۳ سوره نمل</ref>؛ [[شیخ مفید]]<ref>  شیخ مفید، سلسله مؤلفات مفید، ج ۴، ص ۴۶</ref>؛ [[شیخ حر عاملی]]‏<ref>  شیخ حر عاملی، الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، ص ۳۳</ref> و [[علامه مجلسی]]<ref>  محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۹۴، ح ۱۰۵</ref> اشاره کرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*همان‌‏گونه که انتظار فرج که عبادتی بس بزرگ است نقش مهمّ و بسزایی در پویایی و تحرک جامعه ایفا می‌‏کند، اعتقاد به رجعت و بازگشت به دنیا در زمان دولت کریمه [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ نیز می‏‌تواند نقش مهم و سازنده‏‌ای در شادابی دینی و امید به حضور در حکومت جهانی [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ داشته باشد؛ چرا که انسان، با دیدن افرادی که تمام عمر خود را در انتظار ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} سپری کرده‏‌اند و آن‏گاه بدون درک ظهور از دنیا می‌‏روند، دچار سرخوردگی شده و حتی در مقام انتظار نیز دچار ناامیدی خواهد شد و اگر بداند هنگام ظهور- در صورت دارا بودن شرایط ویژه‏‌ای- امکان بازگشت او به زندگی دنیایی و حضور در محضر واپسین [[امام]]{{ع}} وجود دارد، در امیدواری او نقش بسیاری خواهد داشت<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.

*افزون بر آن، در روایات آمده است: یک گروه از رجعت‌‏کنندگان، کسانی هستند که دارای [[ایمان]] خالص هستند؛ شخص علاقه‌‏مند به درک محضر واپسین حجت الهی، نهایت تلاش خود را به کار خواهد بست تا به درجات بالای [[ایمان]] رسیده و در شمار رجعت‌‏کنندگان باشد و همچنین در روایات فراوانی مداومت بر دعاها و انجام کارهایی برای بازگشت هنگام حکومت [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ سفارش شده که خود نیز جنبه عبادی داشته و در تکامل روح انسان بسیار مؤثر است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص:۲۳۹ - ۲۴۴.</ref>.