|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| ==نویسنده: آقای سالاری== | | ==نویسنده: آقای سالاری== |
| ==پاسخ اجمالی==
| |
|
| |
| ==[[اقسام انتظار]]==
| |
| *در بین [[احادیث اسلامی]] که از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] به دست ما رسیده، اشاره به دو نوع [[انتظار]] شده است:
| |
| #[[انتظار]] عام، که از آن، [[انتظار فرج]] به صورت مطلق تعبیر شده است<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی؛ علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۲ -۵۴.</ref>. [[انتظار فرج]] به معنای عام، یعنی [[انتظار]] [[گشایش]] و [[امید]] به [[آینده]] و [[نکوهش]] [[یأس]] و [[ناامیدی]]<ref>ر.ک. [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص ۱۹؛ سلیمیان، خدامراد، مؤلفه های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین، ص ؟؟؟؛ خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟</ref>. در این معنا، [[مکتب اسلام]] تلاش کرده است از یک‌سو، با [[فضیلت]] بخشیدن به "[[انتظار]] [[گشایش]]" و [[امید]] به [[آینده]] و از سوی دیگر، با [[نکوهش]] [[ناامیدی]]، دلسردی و دل‌مردگی، روحیۀ تلاش و تکاپوی سازنده را در افراد جامعۀ [[اسلامی]] زنده نگه دارد<ref>ر.ک. [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[چشم به راه (کتاب)|چشم به راه]]، ص۴۵.</ref>. اهتمام [[آموزه‌های اسلامی]] در بیان معنای عام انتظار و [[امید]] تا بدان حد بوده که از آن با بلند‌ترین عنوان‌های ممکن یاد شده است. برخی [[روایات]] آن را [[برترین]] [[عبادت]] و [[بندگی]] می‌‌دانند؛ [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|"أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ"}}<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۲۸۷.</ref>.<ref>ر.ک. سلیمیان، خدامراد، مؤلفه‌های انتظار توانمند از نگاه روایات معصومین، ص؟؟؟؛ خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟</ref> و یا فرمودند: «[[انتظار فرج]] با [[شکیبایی]] [[عبادت]] است»<ref>{{متن حدیث|عَنْ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْرِ عِبَادَةٌ}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۴۵.</ref>.<ref>ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟</ref> در همین رابطه [[امام رضا]]{{ع}} فرمود<ref>محمد بن علی بن بابویه، کمال الدین، ج ۲، ص ۶۴۵. حدیث ۵: {{متن حدیث|"مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ارْتَقِبُوا إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ فَانْتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ فَعَلَيْكُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا يَجِيءُ الْفَرَجُ عَلَى الْيَأْسِ فَقَدْ كَانَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ أَصْبَرَ مِنْكُمْ"}}</ref>: «چقدر نیکوست [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، آیا نشنیده‌ای گفتار [[خداوند عزوجل]] را که فرمود: {{متن قرآن|وَارْتَقِبُواْ إِنِّي مَعَكُمْ رَقِيبٌ}}<ref>«و شما چشم به راه باشید من نیز با شما چشم به راه خواهم بود» سوره هود، آیه ۹۳.</ref> و {{متن قرآن|فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ}}<ref>«پس چشم به راه (عذاب خداوند) بدارید که من نیز با شم» سوره اعراف، آیه ۷۱.</ref>؛ پس بر شما [[باد]] به [[صبر]]، زیرا [[فرج]] بعد از [[یأس]] و [[ناامیدی]] است، به [[راستی]] کسانی که قبل از شما [[زندگی]] می‌کردند از شما صبورتر بودند».<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی؛ علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۲ ـ ۵۴.</ref> به تعبیر دیگر [[انتظار]] عام انتظاری است که متعلق آن عام و مطلق است و به معنای [[امید]] و [[امیدواری]] به هر نوع مشکل و معضلی اعم از مادی و [[معنوی]]، [[دنیایی]] و آخرتی و فردی و [[اجتماعی]] است<ref>ر.ک. [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۶-۲۷.</ref>. در این زمینه ابن‌قیم جوزی در کتاب مدارج‌السالکین درباره معنای اصطلاحی [[انتظار]] عام می‌نویسد: «[[انتظار]]، روحِ [[فرج]] است؛ یعنی [[ملایمت]] و لذت‌بخشی و راحت [[فرج]] با [[انتظار]] حاصل می‌شود. به [[راستی]] اینکه [[انسان]] در میان [[بلا]] بهره‌مند از [[روح]] [[فرج]] و [[ملایمت]] و راحت آن است، از [[الطاف]] خفی و [[گشایش]] تعجیل یافته است»<ref>{{عربی|"انْتِظَارُ رُوحِ الْفَرَجِ یَعْنِی رَاحَتَهُ و نَسِیمَهُ وَ لَذَّتَهُ. فَإنَّ انتِظارَهُ وَ مُطالَعَتَهُ وَ تَرَقُّبَهُ یُخَفِّفُ حَملَ الْمَشَقَّةِ ولا سِیَّما عِندَ قُوَّةِ الرَّجاءِ أَوِ الْقَطْعِ بِالْفَرْجِ. فَإِنَّهُ یَجِدُ فِی حَشْوِ الْبَلاءِ مِنْ رُوْحِ الْفَرَجِ وَ نَسِیمِهِ وَ راحَتِهِ: ما هُوَ مِن خَفِیِّ الأَلطافِ، وَ مَا هُوَ فَرَجٌ مُعَجَّلٌابن قیم الجوزی"}}، الجوزیه، ابن قیم، مدارج السالکین بین منازل ایاک نعبد و ایاک نستعین، ج ۲، ص ۱۶۶.</ref>.<ref>ر.ک. [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص ۲۲-۲۴.</ref> و یا گفته شده: «اصل [[انتظار فرج]] از یک اصل کلی [[قرآنی]] و [[اسلامی]] به نام [[حرمت]] [[یأس از روح الله]] [[استنتاج]] شده است»<ref>ر.ک. [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، قیام و انقلاب مهدی، ص ۷.</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد صادق ربانی خوراسگانی|ربانی خوراسگانی، محمد صادق]]، [[بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر (کتاب)|بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر]]، ص ۱۹.</ref>
| |
| #[[انتظار]] خاص، که از آن، [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} بالخصوص تعبیر گردیده است<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی؛ علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص ۵۲ -۵۴.</ref>.
| |
|
| |
| ==تفاوت بین دو نوع [[انتظار]]==
| |
| *باید توجه داشت بین دو نوع [[انتظار]] تفاوت اساسی وجود دارد، زیرا کسی که [[معتقد]] به اصل [[فرج]] است بدون آنکه آن [[فرج]] بخش و [[نجات دهنده]] را در قید حیات و در کنار خود ببیند و او را ناظر [[اعمال]] خود بداند چندان تأثیری در وجود او ندارد. به خلاف کسی که [[معتقد]] است اولا او از ذریۀ [[پیامبر]]{{صل}} است و ثانیا: او موجود است و تمام [[اعمال]] و [[رفتار]] [[مردم]]، خصوصا شیعیانش در تحت نظر اوست، و هنگام [[گرفتاری‌ها]] به داد آنها رسیده و آنها را مراعات و [[مراقبت]] خواهد نمود<ref>ر.ک. رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۴ -۵۵.</ref>.
| |
|
| |
| ==[[انتظار]] عام از دیدگاه [[آیات]] و [[روایات]]==
| |
| *به طور کلی می‌‌توان معنای عام [[انتظار]] را در [[آیات]] و [[روایات]] بررسی کرد:
| |
| ===[[آیات قرآن]]===
| |
| *بسیاری از آیاتی که در آنها به [[فضیلت]] "[[انتظار]]" به طور کلی و بدون ذکر متعلق [[فرج]] اشاره شده است، به اصل تقویت [[روحیۀ امید]] به [[آینده]] و مقابله با [[ناامیدی]] و بدبینی نسبت به [[آینده]] نظر داشته‌اند. [[قرآن کریم]]، [[ناامیدی]] از [[رحمت خدا]] را از ویژگی‌های [[کافران]] می‌داند و از زبان [[حضرت یعقوب]]{{ع}} چنین [[نقل]] می‌کند: {{متن قرآن|يَا بَنِيَّ اذْهَبُواْ فَتَحَسَّسُواْ مِن يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلاَ تَيْأَسُواْ مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref><ref>ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۵.</ref> و نیز در جای دیگری آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا}}<ref>«به راستی با دشواری، آسانی همراه است،» سوره انشراح، آیه ۶.</ref><ref>ر.ک. الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص ۲۶-۲۷.</ref>
| |
|
| |
| ===[[روایات]]===
| |
| #[[امام علی]]{{ع}} در بخشی از [[روایت]] مفصلی که در آن به چهارصد مورد از اموری اشاره می‌کند که برای [[صلاح]] [[دین]] و دنیای [[مؤمن]] [[شایسته]] است، پس از سفارش کردن به طلب [[رزق]] در [[میانه ]][[طلوع فجر]] و طلوع [[شمس]] می‌فرماید<ref>خصال، ج ۲، ص ۶۱۶؛ تحف العقول ص ۱۰۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۳، ح ۷.</ref>: «[[منتظر فرج]] باشید و از [[رحمت]] [[خداوند]] [[ناامید]] نشوید».<ref>ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۵.</ref>
| |
| #از [[رسول گرامی اسلام]]{{صل}} [[نقل]] شده است<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲، ح ۳.</ref>: «هر کس نسبت به [[رزق]] کمی که [[خداوند]] به او داده است، [[خشنود]] باشد، [[خداوند]] نیز نسبت به [[عبادت]] عمل کمی که او انجام می‌دهد، [[خشنود]] می‌شود و [[انتظار]] [[گشایش]] [[عبادت]] است».<ref>ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۵.</ref>
| |
| #[[امام صادق]]{{ع}} نیز در سفارش‌های خود به [[أبو حنیفه]] می‌فرماید<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۲۰۸، ح ۷۷.</ref>: «[[برترین]] [[کارها]]، [[انتظار]] [[گشایش]] از خداست».<ref>ر.ک. شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۵.</ref> و... <ref>ر.ک. رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۲ -۵۴؛ شفیعی سروستانی، ابراهیم، چشم به راه، ص۴۵؛ ربانی خوراسگانی، محمد صادق، بررسی کارکردهای اجتماعی انتظار حضرت مهدی در ایران معاصر، ص ۱۹.</ref>.
| |
|
| |
| ==نتیجه گیری==
| |
| *نتیجه اینکه [[انتظار فرج]] به معنای عام عبارت از [[گشایش]] و [[نجات]] [[شیعه]] بلکه تمام مظلومین عالم از [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] و [[شرک]] و [[فساد]] و [[تبعیض]] و [[بی‌دینی]] است و از باب اینکه شخص [[منتظر]] را مستعد و [[زمینه‌ساز]] [[فرج امام زمان]]{{ع}} می‌کند [[افضل]] [[عبادات]] است<ref>ر.ک. رضوانی، علی اصغر، وظایف ما در عصر غیبت، ص ۵۲ -۵۴.</ref>.
| |
|
| |
|
| ==پاسخ تفصیلی== | | ==پاسخ تفصیلی== |
