زندگی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
*همه ادواری که نام برده شد، مسیر حرکت [[انسان]] است تا به مرحله پایانی یعنی [[جهان]] [[آخرت]] و عالم ابدیّت برسد و در [[جایگاه]] خودساکن شود<ref>{{متن قرآن| ذَلِكَ جَزَاء أَعْدَاء اللَّهِ النَّارُ لَهُمْ فِيهَا دَارُ الْخُلْدِ جَزَاء بِمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ }}؛ سوره فصلت، آیه ۲۸ و {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً }}؛ سوره نساء، آیه ۵۷</ref>. از اینرو زندگی [[آدمی]] تنها در زندگی این جهانی خلاصه نمیشود. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: آیا پندارید که شما را بیهوده آفریدهایم و شما به نزد ما بازگردانده نمیشوید؟<ref>{{متن قرآن|أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لا تُرْجَعُونَ }}؛ سوره مؤمنون، آیه ۱۱۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | *همه ادواری که نام برده شد، مسیر حرکت [[انسان]] است تا به مرحله پایانی یعنی [[جهان]] [[آخرت]] و عالم ابدیّت برسد و در [[جایگاه]] خودساکن شود<ref>{{متن قرآن| ذَلِكَ جَزَاء أَعْدَاء اللَّهِ النَّارُ لَهُمْ فِيهَا دَارُ الْخُلْدِ جَزَاء بِمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ }}؛ سوره فصلت، آیه ۲۸ و {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا لَّهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً }}؛ سوره نساء، آیه ۵۷</ref>. از اینرو زندگی [[آدمی]] تنها در زندگی این جهانی خلاصه نمیشود. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید: آیا پندارید که شما را بیهوده آفریدهایم و شما به نزد ما بازگردانده نمیشوید؟<ref>{{متن قرآن|أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لا تُرْجَعُونَ }}؛ سوره مؤمنون، آیه ۱۱۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | ||
*ویژگی خاصی که حیات این جهانی [[آدمی]] را از دیگر دورههای زندگی متمایز و ممتاز میسازد، [[قدرت]] [[انتخاب]] و صیرورت [[انسان]] در مسیر [[تکامل]] و تعیین [[سرنوشت]] خویش است. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] بازگشت همه امور را بهسوی خود میداند<ref>{{متن قرآن| صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأُمُورُ }}؛ سوره شوری، آیه ۵۳</ref>. گویی انسانی که بنا بر [[حکمت]] و [[مشیّت الهی]] حرکت زندگی خویش را آغاز کرده و سه دوره از حیات خویش را تا زندگی [[دنیایی]] گذرانده است، در [[زندگی دنیوی]] خویش این فرصت را مییابد تا [[سرنوشت]] و آینده خویش را رقم زند. عنصر [[اختیار]] در کنار موهبت [[عقل]]، بزرگترین موهبت در زندگی این جهانی [[انسان]] و عامل تعیین [[سعادت]] و [[شقاوت]] اوست از اینرو [[عمر]] کوتاه [[آدمی]] نسبت به هستی ابدیاش، فرازی حساس از مجموعه دورههای زندگی او را تشکیل میدهد. در دوره زندگی تمام [[فضیلتها]] به کمک [[انسان]] میآیند تا او بتواند در سایه [[شناخت]] صحیح موفق به ترک رذائل شود و در سایه [[اختیار]]، راه [[سعادت]] را بر خود هموار کند. در مسیر زندگی این جهانی، نکاتی چند دارای اهمیّت است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>: | *ویژگی خاصی که حیات این جهانی [[آدمی]] را از دیگر دورههای زندگی متمایز و ممتاز میسازد، [[قدرت]] [[انتخاب]] و صیرورت [[انسان]] در مسیر [[تکامل]] و تعیین [[سرنوشت]] خویش است. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] بازگشت همه امور را بهسوی خود میداند<ref>{{متن قرآن| صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الأُمُورُ }}؛ سوره شوری، آیه ۵۳</ref>. گویی انسانی که بنا بر [[حکمت]] و [[مشیّت الهی]] حرکت زندگی خویش را آغاز کرده و سه دوره از حیات خویش را تا زندگی [[دنیایی]] گذرانده است، در [[زندگی دنیوی]] خویش این فرصت را مییابد تا [[سرنوشت]] و آینده خویش را رقم زند. عنصر [[اختیار]] در کنار موهبت [[عقل]]، بزرگترین موهبت در زندگی این جهانی [[انسان]] و عامل تعیین [[سعادت]] و [[شقاوت]] اوست از اینرو [[عمر]] کوتاه [[آدمی]] نسبت به هستی ابدیاش، فرازی حساس از مجموعه دورههای زندگی او را تشکیل میدهد. در دوره زندگی تمام [[فضیلتها]] به کمک [[انسان]] میآیند تا او بتواند در سایه [[شناخت]] صحیح موفق به ترک رذائل شود و در سایه [[اختیار]]، راه [[سعادت]] را بر خود هموار کند. در مسیر زندگی این جهانی، نکاتی چند دارای اهمیّت است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>: | ||
#ابزار و وسایل مورد نیاز برای حرکت تکاملی همه موجودات بر حسب استعداد آنها در اختیارشان قرار گرفته است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید:خداوندی که به هر چیز، آنچه باید باشد، عطا کرده و در مسیر [[هدایت]] و کمال قرار داده است<ref>{{متن قرآن| قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى }}؛سوره طه، آیه ۵۰</ref>. [[آدمی]] با ایجاد ارتباط با [[نظام]] احسن و هماهنگی با آن میتواند در مسیر صحیح زندگی قرار گیرد. همچنین [[نظام]] احسن [[الهی]] با دو ویژگی به [[مدیریت]] میپردازد: مخلوقاتی ظرفیّت خاصّی دارند و در محدوده زمان تحت [[قوانین طبیعی]] به پیش میروند و به تدریح از [[جوانی]] به [[پیروی]] و سرانجام به [[مرگ]] و فنا میگرایند، [[امام]] {{ع}} میفرماید: هر که بر اسب سیاه و سفید زمان رکاب میزند و بر شب و روز میراند، خواهناخواه راهی سفری است و دست تقدیر او را به سرمنزل اصلی پیش میراند، گرچه بایستد و در بین راه بیاساید<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ مَنْ كَانَتْ مَطِيَّتُهُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ فَإِنَّهُ يُسَارُ بِهِ وَ إِنْ كَانَ وَاقِفاً وَ يَقْطَعُ الْمَسَافَةَ وَ إِنْ كَانَ مُقِيماً وَادِعا}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | #ابزار و وسایل مورد نیاز برای حرکت تکاملی همه موجودات بر حسب استعداد آنها در اختیارشان قرار گرفته است. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] میفرماید:خداوندی که به هر چیز، آنچه باید باشد، عطا کرده و در مسیر [[هدایت]] و کمال قرار داده است<ref>{{متن قرآن| قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى }}؛سوره طه، آیه ۵۰</ref>. [[آدمی]] با ایجاد ارتباط با [[نظام]] احسن و هماهنگی با آن میتواند در مسیر صحیح زندگی قرار گیرد. همچنین [[نظام]] احسن [[الهی]] با دو ویژگی به [[مدیریت]] میپردازد: مخلوقاتی ظرفیّت خاصّی دارند و در محدوده زمان تحت [[قوانین طبیعی]] به پیش میروند و به تدریح از [[جوانی]] به [[پیروی]] و سرانجام به [[مرگ]] و فنا میگرایند، [[امام علی]] {{ع}} میفرماید: هر که بر اسب سیاه و سفید زمان رکاب میزند و بر شب و روز میراند، خواهناخواه راهی سفری است و دست تقدیر او را به سرمنزل اصلی پیش میراند، گرچه بایستد و در بین راه بیاساید<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|وَ اعْلَمْ يَا بُنَيَّ أَنَّ مَنْ كَانَتْ مَطِيَّتُهُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ فَإِنَّهُ يُسَارُ بِهِ وَ إِنْ كَانَ وَاقِفاً وَ يَقْطَعُ الْمَسَافَةَ وَ إِنْ كَانَ مُقِيماً وَادِعا}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | ||
#هشدار نسبت به [[عمر]] کوتاه زندگی [[دنیا]] و اشاره به فرصتهایی که از دست میروند: زندگی نفسهایی شمرده شدهاند (هر روزی که بر [[انسان]] میگذرد قطعهای از وی کم میشود)<ref>غررالحکم، ۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | #هشدار نسبت به [[عمر]] کوتاه زندگی [[دنیا]] و اشاره به فرصتهایی که از دست میروند: زندگی نفسهایی شمرده شدهاند (هر روزی که بر [[انسان]] میگذرد قطعهای از وی کم میشود)<ref>غررالحکم، ۱</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 448.</ref>. | ||
#همه پدیدگان در مسیری حسابشده بهسوی هدفی معیّن و دقیق در حرکتاند و سرانجام [[وعدههای الهی]] تحقّق مییابند و آفریدگان هر روز به آن [[هدف]] نزدیک و نزدیکتر میشوند و هیچ قدرتی نمیتواند در [[اراده الهی]] و تعیین مسیر آن اختلال و مانع ایجاد کند. بنابراین زمان نباید موجب [[غفلت]] شود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | #همه پدیدگان در مسیری حسابشده بهسوی هدفی معیّن و دقیق در حرکتاند و سرانجام [[وعدههای الهی]] تحقّق مییابند و آفریدگان هر روز به آن [[هدف]] نزدیک و نزدیکتر میشوند و هیچ قدرتی نمیتواند در [[اراده الهی]] و تعیین مسیر آن اختلال و مانع ایجاد کند. بنابراین زمان نباید موجب [[غفلت]] شود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | ||
#[[نظام آفرینش]] برای [[سعادت]] و رشد مخلوقات، بهویژه [[انسان]] آفریده شده است. اما این [[نظام]] در برابر کسانی که [[مخالفت]] میکنند و از زمینههای مثبت و مساعد آن روی گرداناند و آنانکه [[تسلیم]] فرامین [[الهی]] شدهاند، یکسان عمل نمیکند. اینچنین نیست که [[مؤمن]] [[متوکل]] از امدادهای ویژه [[الهی]] بیبهره باشد، بلکه همواره مشمول [[کفایت]]، عطا و [[پاداش]] است و پشتوانهای از مهر گسترده [[پروردگار]] او را [[یاری]] و [[حمایت]] میکند. همان گونه که گردنکشان و قانونشکنان [[حریم]] [[الهی]] نیز به [[کیفر]] کردار خود خواهند رسید. [[مخالفت]] با [[قوانین]] و دستورهای [[خداوند]]، تأثیری در [[قدرت]] [[آفریدگار]] ندارد و بهرهای برای شخص عاصی به ارمغان نخواهد آورد، بلکه تنها بهره آن [[نادانی]] و بیخبری از حقایق زندگی و از دست دادن فرصتها و امکانات است. [[امام]] {{ع}} میفرماید: [[خدا]] بر هر که [[گردنکشی]] کند و بر او [[عزّت]] و [[قدرت]] فروشد، پیروز است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۹: {{متن حدیث|قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ، وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ، وَ مُذِلُّ مَنْ نَاوَاهُ، وَ غَالِبُ مَنْ عَادَاهُ}}</ref>. این امر واکنش [[مخالفت]] و [[قانونشکنی]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | #[[نظام آفرینش]] برای [[سعادت]] و رشد مخلوقات، بهویژه [[انسان]] آفریده شده است. اما این [[نظام]] در برابر کسانی که [[مخالفت]] میکنند و از زمینههای مثبت و مساعد آن روی گرداناند و آنانکه [[تسلیم]] فرامین [[الهی]] شدهاند، یکسان عمل نمیکند. اینچنین نیست که [[مؤمن]] [[متوکل]] از امدادهای ویژه [[الهی]] بیبهره باشد، بلکه همواره مشمول [[کفایت]]، عطا و [[پاداش]] است و پشتوانهای از مهر گسترده [[پروردگار]] او را [[یاری]] و [[حمایت]] میکند. همان گونه که گردنکشان و قانونشکنان [[حریم]] [[الهی]] نیز به [[کیفر]] کردار خود خواهند رسید. [[مخالفت]] با [[قوانین]] و دستورهای [[خداوند]]، تأثیری در [[قدرت]] [[آفریدگار]] ندارد و بهرهای برای شخص عاصی به ارمغان نخواهد آورد، بلکه تنها بهره آن [[نادانی]] و بیخبری از حقایق زندگی و از دست دادن فرصتها و امکانات است. [[امام علی]] {{ع}} میفرماید: [[خدا]] بر هر که [[گردنکشی]] کند و بر او [[عزّت]] و [[قدرت]] فروشد، پیروز است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۸۹: {{متن حدیث|قَاهِرُ مَنْ عَازَّهُ، وَ مُدَمِّرُ مَنْ شَاقَّهُ، وَ مُذِلُّ مَنْ نَاوَاهُ، وَ غَالِبُ مَنْ عَادَاهُ}}</ref>. این امر واکنش [[مخالفت]] و [[قانونشکنی]] است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | ||
#هشدار [[امام]] بر فریبندگیهای [[دنیا]] و [[انذار]] [[مردمان]] از [[غفلت]] نسبت به آن. [[نقل]] است که [[امام]] {{ع}} در حالی که در محراب [[عبادت]] چون مار به خود میپیچید، فرمود: ای [[دنیا]]، ای [[دنیا]]، از من دور شو! آیا میخواهی مرا به خود مشغول داری یا شیفته من شدهای؟ نه، هنوز نتوانی که [[علی]] را بفریبی، هرگز، هرگز، برو این دام بر مرغ دگرِ نِه. من به تو نیازی ندارم و تو را سه طلاقه کردم و دیگر به سویت [[رجوع]] نخواهم کرد، زیرا زندگانیات کوتاه است و ارزشت اندک و آرزویت ناچیز<ref>نهج البلاغه، حکمت ۷۴: {{متن حدیث|يَا دُنْيَا يَا دُنْيَا، إِلَيْكِ عَنِّي؛ أَ بِي تَعَرَّضْتِ؟ أَمْ إِلَيَّ [تَشَوَّفْتِ] تَشَوَّقْتِ؟ لَا حَانَ حِينُكِ؛ هَيْهَاتَ، غُرِّي غَيْرِي؛ لَا حَاجَةَ لِي فِيكِ؛ قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِيهَا؛ فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ وَ خَطَرُكِ يَسِيرٌ وَ أَمَلُكِ حَقِيرٌ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | #هشدار [[امام علی]] بر فریبندگیهای [[دنیا]] و [[انذار]] [[مردمان]] از [[غفلت]] نسبت به آن. [[نقل]] است که [[امام علی]] {{ع}} در حالی که در محراب [[عبادت]] چون مار به خود میپیچید، فرمود: ای [[دنیا]]، ای [[دنیا]]، از من دور شو! آیا میخواهی مرا به خود مشغول داری یا شیفته من شدهای؟ نه، هنوز نتوانی که [[علی]] را بفریبی، هرگز، هرگز، برو این دام بر مرغ دگرِ نِه. من به تو نیازی ندارم و تو را سه طلاقه کردم و دیگر به سویت [[رجوع]] نخواهم کرد، زیرا زندگانیات کوتاه است و ارزشت اندک و آرزویت ناچیز<ref>نهج البلاغه، حکمت ۷۴: {{متن حدیث|يَا دُنْيَا يَا دُنْيَا، إِلَيْكِ عَنِّي؛ أَ بِي تَعَرَّضْتِ؟ أَمْ إِلَيَّ [تَشَوَّفْتِ] تَشَوَّقْتِ؟ لَا حَانَ حِينُكِ؛ هَيْهَاتَ، غُرِّي غَيْرِي؛ لَا حَاجَةَ لِي فِيكِ؛ قَدْ طَلَّقْتُكِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِيهَا؛ فَعَيْشُكِ قَصِيرٌ وَ خَطَرُكِ يَسِيرٌ وَ أَمَلُكِ حَقِيرٌ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449.</ref>. | ||
#هشدار [[امام]] نسبت به سفر پر فراز و نشیب [[انسان]] در عرصه زندگی و [[ضرورت]] توشهبرگیری از فرصتهای [[دنیا]]. در ادامه [[حکمت]] فوق فرمود: آه از کمیِ توشه و دازیِ راه و دوریِ سفر و سختیِ منزل<ref>نهج البلاغه، حکمت ۷۴: {{متن حدیث|آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِيقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِيمِ الْمَوْرِدِ}}</ref>. همچنین در سفارش به [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: بدان که راهی دراز و رنجی توانفرسا در پیش داری و در آن، از دو چیز بینیاز نیستی؛ نخست جستوجوی [[بهترین]] و نزدیکترین راه، و دو دیگر رهتوشهای که سبکبار به منزل رسی. پس بیش از توان برمدار که سنگینیاش زمینگیرت کند. امّا اگر درویشی یافتی که بارت را تا [[رستاخیز]] بر دوش کشد و در فردای [[قیامت]] که بدان [[نیازمندی]] در اختیارت گذارد، از این فرصت سود جو و تا آنجا که توانی رهتوشهات را بر دوشش گذار، که اگر او را از [[کف]] دهی شاید دیگر بار نیابیاش. و اگر در "صبح توانمندیات"، [[نیازمندی]] از تو وام خواست تا در "غروب تنگدستیات" آن را به تو بازگرداند، فرصتی است که باید آن را [[غنیمت]] شمری<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَكَ طَرِيقاً ذَا مَسَافَةٍ بَعِيدَةٍ وَ مَشَقَّةٍ شَدِيدَةٍ وَ أَنَّهُ لَا غِنَى بِكَ فِيهِ عَنْ حُسْنِ الِارْتِيَادِ وَ قَدْرِ بَلَاغِكَ مِنَ الزَّادِ مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ فَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِكَ فَوْقَ طَاقَتِكَ فَيَكُونَ ثِقْلُ ذَلِكَ وَبَالًا عَلَيْكَ وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ يَحْمِلُ لَكَ زَادَكَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَيُوَافِيكَ بِهِ غَداً حَيْثُ تَحْتَاجُ إِلَيْهِ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِيَّاهُ وَ أَكْثِرْ مِنْ تَزْوِيدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَيْهِ فَلَعَلَّكَ تَطْلُبُهُ فَلَا تَجِدُهُ وَ اغْتَنِمْ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449- 450.</ref>. | #هشدار [[امام علی]] نسبت به سفر پر فراز و نشیب [[انسان]] در عرصه زندگی و [[ضرورت]] توشهبرگیری از فرصتهای [[دنیا]]. در ادامه [[حکمت]] فوق فرمود: آه از کمیِ توشه و دازیِ راه و دوریِ سفر و سختیِ منزل<ref>نهج البلاغه، حکمت ۷۴: {{متن حدیث|آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِيقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِيمِ الْمَوْرِدِ}}</ref>. همچنین در سفارش به [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} فرمود: بدان که راهی دراز و رنجی توانفرسا در پیش داری و در آن، از دو چیز بینیاز نیستی؛ نخست جستوجوی [[بهترین]] و نزدیکترین راه، و دو دیگر رهتوشهای که سبکبار به منزل رسی. پس بیش از توان برمدار که سنگینیاش زمینگیرت کند. امّا اگر درویشی یافتی که بارت را تا [[رستاخیز]] بر دوش کشد و در فردای [[قیامت]] که بدان [[نیازمندی]] در اختیارت گذارد، از این فرصت سود جو و تا آنجا که توانی رهتوشهات را بر دوشش گذار، که اگر او را از [[کف]] دهی شاید دیگر بار نیابیاش. و اگر در "صبح توانمندیات"، [[نیازمندی]] از تو وام خواست تا در "غروب تنگدستیات" آن را به تو بازگرداند، فرصتی است که باید آن را [[غنیمت]] شمری<ref>نهج البلاغه، نامه ۳۱: {{متن حدیث|وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَكَ طَرِيقاً ذَا مَسَافَةٍ بَعِيدَةٍ وَ مَشَقَّةٍ شَدِيدَةٍ وَ أَنَّهُ لَا غِنَى بِكَ فِيهِ عَنْ حُسْنِ الِارْتِيَادِ وَ قَدْرِ بَلَاغِكَ مِنَ الزَّادِ مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ فَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِكَ فَوْقَ طَاقَتِكَ فَيَكُونَ ثِقْلُ ذَلِكَ وَبَالًا عَلَيْكَ وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ يَحْمِلُ لَكَ زَادَكَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ فَيُوَافِيكَ بِهِ غَداً حَيْثُ تَحْتَاجُ إِلَيْهِ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِيَّاهُ وَ أَكْثِرْ مِنْ تَزْوِيدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَيْهِ فَلَعَلَّكَ تَطْلُبُهُ فَلَا تَجِدُهُ وَ اغْتَنِمْ}}</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 449- 450.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |