عجب در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'حضرت حق' به 'حضرت حق'
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
*عُجب هرچند خود در شمار رذائل است، امّا رذائل دیگری را نیز به دنبال خود خواهد داشت، [[کبر]]، [[بخل]]، [[حسد]]، [[غضب]]، سرباززدن از پذیرش [[حق]]، [[لجاجت]]، [[غرور]]، [[مال]] و [[مقام]] [[دوستی]]، [[ریاء]]، [[تهمت]]، [[غیبت]]، تمسخر و [[استهزاء]] دیگران، در شمار رذائلی است که از پس این [[رذیلت]]، پدید می‌آید. سخن اخلاقیان که "عُجب تمامی درهای [[بهشت]] را بر روی [[انسان]] بسته، و تمامی درهای جهنّم را بر روی او باز می‌کند"، اشاره به همین مطلب دارد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۷۹-۱۸۰.</ref>. | *عُجب هرچند خود در شمار رذائل است، امّا رذائل دیگری را نیز به دنبال خود خواهد داشت، [[کبر]]، [[بخل]]، [[حسد]]، [[غضب]]، سرباززدن از پذیرش [[حق]]، [[لجاجت]]، [[غرور]]، [[مال]] و [[مقام]] [[دوستی]]، [[ریاء]]، [[تهمت]]، [[غیبت]]، تمسخر و [[استهزاء]] دیگران، در شمار رذائلی است که از پس این [[رذیلت]]، پدید می‌آید. سخن اخلاقیان که "عُجب تمامی درهای [[بهشت]] را بر روی [[انسان]] بسته، و تمامی درهای جهنّم را بر روی او باز می‌کند"، اشاره به همین مطلب دارد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۷۹-۱۸۰.</ref>. | ||
*[[قرآن کریم]]، اینان را در شمار زیان‌کاران دانسته دست آنان را در [[قیامت]] تهی می‌داند؛ در آیه‌ای از [[آیات قرآن کریم]] بر این نکته سخت پافشاری شده است: {{متن قرآن|قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا}}<ref>«بگو: آیا شما را از کسان زیانکارتر آگاه کنیم؟ آنان که کوشش‌هایشان در زندگانی دنیا تباه شده است ولی خود گمان می‌برند که نیکوکارند سوره کهف، آیه ۱۰۳-۱۰۴.</ref>. هر چند این [[آیه]] در [[مقام]] مذمّت جاهلانی است که از [[جهل]] مرکَّب برخوردارند، امّا اینکه خودشیفتگان مصداق بارز این‌گونه [[جاهلان]]، و خودشیفتگی مصداق کامل [[جهل]] مرکَّب است، جای هیچ تردیدی ندارد. | *[[قرآن کریم]]، اینان را در شمار زیان‌کاران دانسته دست آنان را در [[قیامت]] تهی می‌داند؛ در آیه‌ای از [[آیات قرآن کریم]] بر این نکته سخت پافشاری شده است: {{متن قرآن|قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا}}<ref>«بگو: آیا شما را از کسان زیانکارتر آگاه کنیم؟ آنان که کوشش‌هایشان در زندگانی دنیا تباه شده است ولی خود گمان می‌برند که نیکوکارند سوره کهف، آیه ۱۰۳-۱۰۴.</ref>. هر چند این [[آیه]] در [[مقام]] مذمّت جاهلانی است که از [[جهل]] مرکَّب برخوردارند، امّا اینکه خودشیفتگان مصداق بارز این‌گونه [[جاهلان]]، و خودشیفتگی مصداق کامل [[جهل]] مرکَّب است، جای هیچ تردیدی ندارد. | ||
*همین مطلب در روایتی از [[امام]] [[ابوالحسن]] [[علی بن موسی الرضا]]{{ع}} نیز این‌گونه آمده است: [[علی بن سُوَید]] گوید: از [[امام رضا]]{{ع}} درباره عُجبی که مایه [[فساد]] و بطلان عمل است، سؤال کردم؛ آن [[حضرت]] فرمودند: "عجب را درجاتی است، یکی از این درجات آن است که برای بنده‌ای [[کردار]] بدش تزیین یافته آن را [[نیک]] به حساب آورده از این رو شیفته آن شود و [[گمان]] برد که در حال انجام کارهای [[نیکو]] است؛ و مرتبه‌ای دیگر از عُجب آن است که [[بنده]] به پروردگارش [[ایمان]] آورد، از این رو در حالی که [[خداوند]] بر او منّت نهاده که هدایش فرموده است، او به‌واسطه ایمانش بر [[حضرت | *همین مطلب در روایتی از [[امام]] [[ابوالحسن]] [[علی بن موسی الرضا]]{{ع}} نیز این‌گونه آمده است: [[علی بن سُوَید]] گوید: از [[امام رضا]]{{ع}} درباره عُجبی که مایه [[فساد]] و بطلان عمل است، سؤال کردم؛ آن [[حضرت]] فرمودند: "عجب را درجاتی است، یکی از این درجات آن است که برای بنده‌ای [[کردار]] بدش تزیین یافته آن را [[نیک]] به حساب آورده از این رو شیفته آن شود و [[گمان]] برد که در حال انجام کارهای [[نیکو]] است؛ و مرتبه‌ای دیگر از عُجب آن است که [[بنده]] به پروردگارش [[ایمان]] آورد، از این رو در حالی که [[خداوند]] بر او منّت نهاده که هدایش فرموده است، او به‌واسطه ایمانش بر [[حضرت حق]] منّت نهَد"<ref>{{متن حدیث| عَنْ عَلِيِّ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ{{ع}} قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْعُجْبِ الَّذِي يُفْسِدُ الْعَمَلَ فَقَالَ الْعُجْبُ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ يُزَيَّنَ لِلْعَبْدِ سُوءُ عَمَلِهِ فَيَرَاهُ حَسَناً فَيُعْجِبَهُ وَ يَحْسَبَ أَنَّهُ يُحْسِنُ صُنْعاً وَ مِنْهَا أَنْ يُؤْمِنَ الْعَبْدُ بِرَبِّهِ فَيَمُنَّ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لِلَّهِ عَلَيْهِ فِيهِ الْمَنُّ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۱۳.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۸۰.</ref>. | ||
*این [[روایت]] [[شریف]]، به سه [[آیه]] از [[آیات قرآن کریم]] اشاره می‌فرماید: | *این [[روایت]] [[شریف]]، به سه [[آیه]] از [[آیات قرآن کریم]] اشاره می‌فرماید: | ||
#[[آیه مبارکه]]: {{متن قرآن|أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ}}<ref>«پس آیا کسی که بدی کردارش در چشم وی آرایش یافته است و آن را نیکو می‌بیند (چون کسی است که رهیافته است)؟ آری، خداوند هر کس را بخواهد بی‌راه می‌نهد و هر کس را بخواهد راهنمایی می‌کند بنابراین مبادا جانت از دریغ خوردن بر آنان بفرساید» سوره فاطر، آیه ۸.</ref>. | #[[آیه مبارکه]]: {{متن قرآن|أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ}}<ref>«پس آیا کسی که بدی کردارش در چشم وی آرایش یافته است و آن را نیکو می‌بیند (چون کسی است که رهیافته است)؟ آری، خداوند هر کس را بخواهد بی‌راه می‌نهد و هر کس را بخواهد راهنمایی می‌کند بنابراین مبادا جانت از دریغ خوردن بر آنان بفرساید» سوره فاطر، آیه ۸.</ref>. | ||