|
|
خط ۱۴۱: |
خط ۱۴۱: |
| *همچنانکه که پدیدههای مثل: بهبودی از [[بیماری]]، اجرای طرحی عمرانی یا [[علمی]] یا تجاری یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] ورهایی از [[فقر]]، همه و همه وابسته به [[میزان]] نقشآفرینی خود [[انسان]] دارد و امر سرعت بخشیدن یا تأخیر انداختن آنها به دست خود [[انسان]] است، پدیده [[ظهور]] نیز دقیقاً بر چنین سیستمی بنا نهاده شده است. | | *همچنانکه که پدیدههای مثل: بهبودی از [[بیماری]]، اجرای طرحی عمرانی یا [[علمی]] یا تجاری یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] ورهایی از [[فقر]]، همه و همه وابسته به [[میزان]] نقشآفرینی خود [[انسان]] دارد و امر سرعت بخشیدن یا تأخیر انداختن آنها به دست خود [[انسان]] است، پدیده [[ظهور]] نیز دقیقاً بر چنین سیستمی بنا نهاده شده است. |
| *همانگونه که بدست آوردن بهبودی از یک [[بیماری]] و یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] و یا اجرای یک پروژهای [[علمی]]، تجاری، عمرانی و... به تلاش [[پیکار]]، و تهیه ابزار و ساز و کارهای لازم [[نیازمند]] است و بدون فراهم نمودن نیازمندیها و لوازم آن و یا [[سستی]] در تأمین آن، موفقیت [[انسان]] را ناممکن و یا دستیابی به اهداف مورد [[انتظار]] را به تأخیر میاندازد، همچنین دستیابی [[جامعه بشری]] به [[عدالت]] و بهرهمندی از مواهب [[حکومت]] [[عدلپرور]] [[مهدوی]] نیز، [[نیازمند]] [[تبعیت]] از قواعد [[حاکم]] بر [[نظام]] [[زندگی]] است<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۳۹.</ref>. | | *همانگونه که بدست آوردن بهبودی از یک [[بیماری]] و یا [[پیروزی]] بر [[دشمن]] و یا اجرای یک پروژهای [[علمی]]، تجاری، عمرانی و... به تلاش [[پیکار]]، و تهیه ابزار و ساز و کارهای لازم [[نیازمند]] است و بدون فراهم نمودن نیازمندیها و لوازم آن و یا [[سستی]] در تأمین آن، موفقیت [[انسان]] را ناممکن و یا دستیابی به اهداف مورد [[انتظار]] را به تأخیر میاندازد، همچنین دستیابی [[جامعه بشری]] به [[عدالت]] و بهرهمندی از مواهب [[حکومت]] [[عدلپرور]] [[مهدوی]] نیز، [[نیازمند]] [[تبعیت]] از قواعد [[حاکم]] بر [[نظام]] [[زندگی]] است<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۳۹.</ref>. |
|
| |
| ==[[زمینهسازان ظهور]] در [[روایات]]==
| |
| *موضوع دیگر در بحث [[زمینهسازی]]، [[شناخت]] [[زمینهسازان]] و حرکتهای [[زمینهسازی]] است که از سوی [[شیعیان]] در [[آخرالزمان]] شکل میگیرد. این موضوع از این جهت قابل تأمل است که در [[پیشبینی]] [[روایات]] نسبت به وضعیت و رخدادهای [[آخرالزمان]]، از برخی [[قیامها]] و [[حرکتهای اصلاحی]] [[شیعه]]، به عنوان "[[زمینهسازان ظهور]]" یاد شده است.
| |
| *بدون [[شک]] مسأله [[زمینهسازی]] و [[اقدام]] مؤثر برای ایجاد [[مقدمات ظهور]]، نتیجه یک [[اقدام]] سراسری و جهانی نیست زیرا چنین امری در شرایط نامساعدی مثل وضعیت کنونی، امری غیر ممکن است. بلکه این امر برایند مجموعه اقدامات جریان خاصی است که، با طرح ایده [[ظهور منجی]] و تشکیل [[حکومت عدل جهانی]]، به یک جریان فراگیر تبدیل میشود و تدریجاً این ایده، به [[دلیل]] رشد روزافزون [[درک]] عمومی، به عنوان خواسته مشترک و همگانی تلقی گردیده و در نتیجه [[افکار]] جهانی نیز، با آن احساس [[همراهی]] خواهند نمود. آن وقت است که زمینه برای [[ظهور]] و تحقق اهداف عالیه آن [[حضرت]] فراهم خواهند شد.
| |
| *حال، پرسشی که در اینجا قابل طرح است این است که: آیا این جریان و [[پیشگامان]] [[زمینهساز]] [[انقلاب مهدوی]]، چه کسانی و یا از [[مردمان]] کدامین سرزمینی خواهند بود؟ آیا در [[روایات]] در مورد چیستی و کجایی این گروه، سخنی بمیان آمده است یانه؟
| |
| *اجمالاً میتوان پاسخ این سؤال را از [[روایات]] وارده در مورد قیامهای [[آخرالزمان]] که هرکدام به نوعی [[زمینهساز]] ظهوراند، بدست آورد. این [[روایات]] چند گونهاند:
| |
| *'''نوع اول:''' روایاتی است که ناظر به [[قیامها]] و [[حرکتهای اصلاحی]] در [[آخرالزمان]] و یا [[در آستانه ظهور]] است. در این نوع [[روایات]]، از دو "[[قیام]]" و [[رهبران]] آن، با [[تجلیل]] و [[ستایش]] خاصی نام برده شده است که هرکدام در حد خود [[زمینهساز ظهور]] میباشد: یکی [[قیام]] و خیزش مصلحانه یمنیها به [[رهبری]] شخصیت مصلحی [[معروف]] به "[[یمانی]]". دیگری [[قیام]] حقطلبانه اهل [[خراسان]] ([[ایران]]) به [[رهبری]] یکی از [[سادات]] [[معروف]] به [[خراسانی]]. این دو [[قیام]] هر دو با داعیه [[حقطلبی]] و [[دعوت مردم به سوی حضرت مهدی]]{{ع}} برای زدودن [[موانع ظهور]] آن [[حضرت]]، انجام میگیرد.
| |
| *تعابیری بکار رفته در [[روایات]] در مورد [[قیام یمانی]] مثل: {{متن حدیث|لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ}}، {{متن حدیث|هِيَ رَايَةُ هُدًى}}، {{متن حدیث|يَدْعُو إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ الارشاد، ج۲، ص۳۷۵؛ مستدرک سفینه البحار، ج۱، ص۶۰۳.</ref>، {{متن حدیث|فَإِنَّ رَايَتَهُ رَايَةُ الْحَقِّ}}، {{متن حدیث|لِأَنَّهُ يَدْعُو إِلَى صَاحِبِكُمْ}}<ref>اعلام الوری، ج۲، ص۲۸۴؛ کشف الغمه، ج۳، ص۲۵۹؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۰.</ref> در این فقرات کلمه {{متن حدیث|هُدًى}} که مطلق ذکر شده و تعبیر {{متن حدیث|أَهْدَى}}، و نیز تعابیری که در جهت تعلیل انگیزههای [[قیام یمانی]] به کار رفته است، همه گویایی [[مشروعیت]] و [[تأیید]] کامل این [[قیام]] از سوی [[ائمه]]{{ع}} است.
| |
| *اما این دو [[قیام]] [[زمینهساز]] و [[نهضت]] این دو شخصیت [[اسلامی]] در [[جبهه حق]]، [[در آستانه ظهور]] و دقیقاً همزمان با [[خروج سفیانی]] در [[جبهه]] [[کفر]]، رخ خواهند داد. چنانکه [[ابوبصیر]] از [[امام باقر]]{{ع}} در [[حدیثی]] مفصلی [[نقل]] میکند که [[حضرت]] فرمود: {{متن حدیث|خُرُوجُ السُّفْيَانِيِّ وَ الْيَمَانِيِّ وَ الْخُرَاسَانِيِّ فِي سَنَةٍ وَاحِدَةٍ وَ فِي شَهْرٍ وَاحِدٍ فِي يَوْمٍ وَاحِدٍ وَ نِظَامٍ كَنِظَامِ الْخَرَزِ يَتْبَعُ بَعْضُهُ بَعْضاً}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۳۲.</ref>. [[خروج سفیانی]] و [[یمانی]] و [[خراسانی]] در یک سال و یک [[ماه]] و یک روز خوهند بود. [[امام صادق]]{{ع}} نیز در مورد همزمانی و رقابت [[یمانی]] با [[سفیانی]] میفرماید: {{متن حدیث|الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ كَفَرَسَيْ رِهَانٍ}}<ref>الغیبه نعمانی، ص۲۶۴؛ امالی طوسی، ص۶۶۱. </ref>.
| |
| *در روایتی دیگر، همزمانی [[قیام خراسانی]] با [[سفیانی]] اینگونه از [[حضرت]] [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|حَتَّى يَخْرُجَ عَلَيْهِمُ الْخُرَاسَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ هَذَا مِنَ الْمَشْرِقِ وَ هَذَا مِنَ الْمَغْرِبِ يَسْتَبِقَانِ إِلَى الْكُوفَةِ كَفَرَسَيْ رِهَانٍ}}<ref> بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۳۵.</ref>.
| |
| *براساس این [[روایات]] [[قیام یمانی]] و [[خراسانی]]، در رقابت و تقابل با [[جنبش سفیانی]] [[پرچمدار]] [[کفر]]، و [[در آستانه ظهور]] و متصل با [[ظهور]] [[حضرت]]، خواهند بود.
| |
| *'''نوع دوم:''' روایاتی است که از [[قیام]] و انقلابی در [[آخر الزمان]] خبر میدهد که منجر به استقرار [[حکومت عدل جهانی]] [[امام مهدی]]{{ع}} خواهند شد. نظیر آنچه از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در این مورد [[نقل]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|يَخْرُجُ نَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ}}<ref>در برخی نقلها به جای «ناس»، کلمه «قوم»، ذکرشده است. ر.ک: مجمع الزوائد، ج۷، ص۳۱۸؛ معجم الوسیط، ج۱، ص۹۴؛ شرح احقاق الحق، ج۲۹، ص۴۵۷.</ref>. {{متن حدیث|فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ يَعْنِي سُلْطَانَهُ}}<ref>کنزالعمال، ج۱۴، ص۲۶۳؛ میزان الحکمه، ج۱، ص۳۵۴؛ عصر ظهور، ص۲۱۹.</ref>. مردمی از [[مشرق]] [[زمین]]، در [[آینده]] به [[قیام]] و انقلابی برخواهند خواست و مقدمات [[حکومت]] و [[ظهور مهدی]]{{ع}} را فراهم خواهند نمود.
| |
| *در این [[حدیث شریف]] [[نبوی]] که در [[منابع روایی شیعه]] و [[سنی]]، [[نقل]] شده است، [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، از چنین انقلابی به عنوان [[قیام]] [[زمینهساز ظهور]] [[مهدی]]{{ع}} یاد نموده است.
| |
| *نکته جالب توجه این است که در این [[پیشگویی]]، [[پیامبر]]{{صل}} این [[توفیق]] و [[افتخار]] بزرگ از دستاورد [[قیام]] انسانهای پاکطینت در [[مشرق]] [[زمین]]، عنوان نموده است.
| |
| *این [[روایت]] ضمن اینکه بیانگر [[رسالت]] بزرگ آنان در [[آینده]] است، بشارتی است برای آن دسته از [[عاشقان]] و شیفتگان [[حضرت]] که از [[مشرق]] [[زمین]] در این [[پیکار]] بزرگ و سرنوشتساز مشارکت مینمایند.
| |
| *کلمه {{متن حدیث|الْمَشْرِقِ}} در این [[روایت]] گرچه عام است برخلاف روایاتی که در آن به [[شهر]] و یا منطقه جغرافیایی خاصی از [[مشرق]] زمینیان اشاره شده است نظیر: "[[خراسان]]" که در آن زمان شامل: شهرهای [[ایران]]، افغانستان و قسمتهای از [[شرق]] میانه میشود، اما در هر حال قطع نظر از خصوصیات جغرافیای مسأله، این [[روایت]] و امثال آن، بیانگر شکلگیری یک حرکت نیرومند [[شیعی]] در [[آخرالزمان]] از مناطق شرقی برای تشکیل [[جبهه حق]] با [[هدف]] [[زمینهسازی]] [[مقدمات ظهور]] است تا در مقابل قدرتهای [[باطل]]، ایده [[حکومت عدل مهدوی]] را در [[جهان]] مطرح و در راستای تحقق الگوهای آن در [[جامعه]] تلاش نمایند. این حرکت [[مبارک]] و انقلابی، چنان تأثیرگذار و تحولآفرین خواهند بود که شعاع و آثار آن، موجب درخشش جهانی [[شیعه]] گردیده و به [[ظهور]] [[مصلح جهانی]]{{ع}}، منجر خواهند شد.
| |
| *گرچه بنا به برخی شواهد [[روایی]] و سایر قرائن، [[تطبیق]] این [[روایت]]، بر حرکت [[زمینهساز]] [[انقلاب اسلامی]] و [[شیعی]] در [[ایران]] به [[رهبری]] [[امام خمینی]]، دور از ذهن نمیباشد. با این حال در مورد [[تطبیق]] این جریان بر مصادیق خاص، نمیتوان [[قضاوت]] قطعی نمود.
| |
| *اینکه آیا این [[حدیث شریف]] [[نبوی]]، ناظر به [[انقلاب اسلامی]] است؟ (چه اینکه مطالعه ماهیت [[انقلاب اسلامی]] و نقش بیبدیل آن در احیای مجدد [[اسلام]] و اعتلای [[تشیع]]، مخصوصاً تأثیرات [[معنوی]] و جهانی آن، گویای صحت این برداشت است و یا حداقل میتوان آن را به عنوان مصداق بارز [[حدیث]]- که [[جهان اسلام]] تا حال مشابه آن را سراغ نداشته است- مدنظر داشت) و یا اینکه [[حدیث شریف]] [[نبوی]] به مصداق دیگری نظر دارد؟ قطع نظر از بحث "[[تطبیق]]" و بررسی مصداق [[حدیث]]، دو نکته در این رابطه، قابل تأمل است:
| |
| #نکته اول وجه مشترکی است که در هر کدام از [[قیام]] [[مشرقیان]] و قیامهای [[آخرالزمانی]] مثل قیامهای [[یمانی]]، [[خراسانی]]، [[شعیب بن صالح]] و... دیده میشود و آن اینکه این نوع حرکتهای [[حق]] طلبانه هرکدام به [[میزان]] کارکرد و شعاع خود، نقش مثبت و [[زمینهسازی]] در رابطه با [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}}، خواهند داشت. لذا همچنانکه در [[روایات]] از [[نهضت]] و [[قیام]] [[مردم]] [[مشرق]]، به عنوان حرکت [[زمینهساز]]، یاد شده است، از [[قیام]] شخصیتهای مثل: [[خراسانی]]، [[شعیب بن صالح]] و... [[در آستانه ظهور]] و نقش مثبت آنان در [[زمینهسازی]] [[قیام]] [[حضرت]] {{متن حدیث|يوطّئ للمهدي سلطانه}}<ref>ر.ک: ملاحم ابن طاووس، ص۱۱۸؛ معجم احادیث الامام المهدی، ج۱، ص۳۹۷.</ref>، [[تجلیل]] شده است.
| |
| #نکته دوم توجه به تفاوتهای حرکت انقلابی و [[زمینهساز]] [[مردمان]] [[مشرق]] [[زمین]] با قیامهای است که [[در آستانه ظهور]] شکل میگیرد؛ زیرا [[قیام]] [[زمینهساز]] [[انقلاب]] [[مشرقیان]]، به [[دلیل]] گسترهای زمانی، از لحاظ زیرساختها و تأثیرات پیرامونی و جهانی نیز، با قیامهای مقطعی و ناگهانی که [[در آستانه ظهور]] رخ میدهند، تفاوتهای جدی خواهند داشت. به همین جهت در [[حدیث نبوی]] مورد اشاره، بر ویژگی و نقش [[زمینهساز]] [[انقلاب]] مشرقی، [[عنایت]] شده واین [[قیام]] با همین ویژگی، معرفی شده است {{متن حدیث|فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ سُلْطَانَهُ}}.
| |
| *شاید این امر، به خاطر جنبه عکسالعملی و دفعی بودن قیامهای آستانه [[ظهور]] در آن مقطع خاصی از [[آخرالزمان]] است که با توجه به شرایط زمانی و منطقهای، این حرکتهای خودجوش و انقلابی، در برابر بیدادگریهای [[جبهه]] [[سفیانی]] شکل میگیرد. درحالیکه ویژگی [[قیام]] [[زمینهساز]] [[حکومت جهانی مهدوی]]، ابعاد [[هدایتگری]] و جریانسازی آن [[قیام]] و [[انقلاب]] است به گونه که در یک روند دراز مدت و نظاممند، تأثیرات مداوم و جریانساز آن، در عرصههای مختلف [[فکری]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]، در سطح جهانی و بینالمللی، کاملاً مشهود و ملموس باشد. این امر مستلزم حرکت فراگیر اصیل و نهادینه شدهای است که در یک فرایند طولانی، آثار و [[برکات]] رویکرد [[عدالتخواهی]] و حقگرایانه آن، در شعاع فرامنطقه و جهانی، نمود پیدا کند. این ویژگی در مورد قیامهای دفعی نظیر آنچه در مورد [[یمانی]] و [[خراسانی]] [[نقل]] شده است، دیده نمیشود<ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایستههای ظهور (مقاله)|بایستههای ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۴۰.</ref>
| |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |