زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

===مقدمه===

[[انقلاب جهانی امام مهدی]] {{ع}} هرگز بدون مقدمه و زمینه‌سازی رخ نخواهد داد. تربیت [[یاران امام مهدی|یارانی]] کارآمد و ایجاد آمادگی در سطح جهانی از جمله مهم‌ترین [[زمینه‌های ظهور]] [[امام مهدی]]{{ع}} به شمار می‌رود. اگر چه تمام کسانی که در مسیر تربیت نیرو و تبلیغ و ترویج اندیشۀ [[مهدویت]] موجبات ایجاد آمادگی مردم جهان نسبت به [[ظهور]] را فراهم می‌کنند، در زمرۀ [[زمینه‌سازان ظهور]] [[امام زمان]]{{ع}} محسوب می شوند، اما در [[روایات]]، سخن از گروه‌های زبده‌ای است که به محض [[ظهور امام زمان]] {{ع}} به آن حضرت می‌پیوندند. <ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ (کتاب)|قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ]]، ص ۵۶؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳؛ آیتی، نصرت الله، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

===زمینه سازان ظهور===

بنا بر [[روایت|روایات]]، در مقدمۀ [[ظهور]] و [[قیام حضرت مهدی]] {{ع}} یک سلسله قیام‌هایی از طرف [[اهل حق]] صورت می‌گیرد. در این دسته روایات، به گروه‌هایی اشاره شده است که در آستانۀ ظهور به [[زمینه‌سازی برای ظهور امام مهدی]] می‌پردازند. در برخی از این روایات، این زمینه‌سازان از برخی مناطق خاصّ هستند و در بعض دیگری از روایات با ویژگی‌هایشان مطرح شده اند. این روایات عبارتند از:

* '''زمینه‌سازان ظهور از مشرق''': [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: «گروهی از ناحیۀ مشرق، خروج می‌‌کنند و زمینۀ [[حکومت مهدی]] {{ع}} را فراهم می‌سازند»<ref>"یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَه"؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۸۷، مجمع الزوائد، ج۷، ص۳۱۸؛ کنزالعمال، ج۱۴، ص۲۶۳.</ref>. در مورد این روایت باید توجه داشت سند این روایت، ضعیف و فاقد اعتبار دانسته شده و مضمون آن به صورت یادشده در سخن هیچ‌یک از [[معصومان]] {{ع}} اشاره نشده است؛ لذا لزومی بر اصرار استفاده از این روایت در بحث‌های [[شیعه|شیعی]] به نظر نمی‌رسد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹</ref>. [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرماید: «گویی قومی را می‌بینم که از شرق در طلب [[حق]] قیام کرده‌اند؛ ولی بدانان نمی‌دهند و باز مطالبه می‌کنند، اما بدان‌ها نمی‌دهند. پس چون چنین می‌بینند، شمشیرهای خود را بر دوش می‌گیرند. در آن هنگام آنچه را می‌خواهند به آنان می‌دهند؛ ولی نمی‌پذیرند تا اینکه پیروز می‌شوند و آن را جز به [[صاحب الامر]]{{ع}} [[تسلیم]] نمی‌کنند. کشتگان آنان شهیدند. اگر من آنان را درک کنم، جانم را برای صاحب الامر می‌گذارم»<ref>{{متن حدیث|کَأَنِّی بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالْمَشْرِقِ‏ یَطْلُبُونَ‏ الْحَقَ‏ فَلَا یُعْطَوْنَهُ ثُمَّ یَطْلُبُونَهُ فَلَا یُعْطَوْنَهُ فَإِذَا رَأَوْا ذَلِکَ وَضَعُوا سُیُوفَهُمْ عَلَی عَوَاتِقِهِمْ فَیُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلَا یَقْبَلُونَهُ حَتَّی یَقُومُوا وَ لَا یَدْفَعُونَهَا إِلَّا إِلَی صَاحِبِکُمْ قَتْلَاهُمْ شُهَدَاءُ أَمَا إِنِّی لَوْ أَدْرَکْتُ ذَلِکَ لَاسْتَبْقَیْتُ نَفْسِی لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ‏‏‏}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۷۳؛ ح ۵۰.</ref>. همچنین می‌فرمایند: «افرادی با بیرق‌های سیاه از ناحیۀ مشرق می‌آیند که دل‌های آنان مانند قطعه‌های فولاد، محکم است. پس هرکس [[قیام]] آنان را شنید، برای [[بیعت]] به سوی آنان بشتابد؛ هرچند لازم باشد با سینه بر روی برف برود»<ref>{{متن حدیث|تَجِی‏ءُ الرَّایَاتُ‏ السُّودُ مِنْ‏ قِبَلِ‏ الْمَشْرِقِ‏ کَأَنَ‏ قُلُوبَهُمْ‏ زُبَرُ الْحَدِیدِ فَمَنْ‏ سَمِعَ‏ بِهِمْ‏ فَلْیَأْتِهِمْ‏ فَبَایَعَهُمْ‏ وَ لَوْ حَبْواً عَلَی‏ الثَّلْجِ‏‏‏‏}}؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص ۴۷۳؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۲-۳۶.</ref>

* '''زمینه‌سازان از خراسان''': [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: «پرچم‌های سیاهی از [[خراسان]] خارج می‌شود و وارد [[کوفه]] می‌شود. پس آنگاه که [[مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] کرد برای [[بیعت]] با او به سوی وی می‌روند»<ref>{{متن حدیث|تَنْزِلُ‏ الرَّایَاتُ‏ السُّودُ الَّتِی‏ تَخْرُجُ‏ مِنْ‏ خُرَاسَانَ‏ إِلَی‏ الْکُوفَةِ فَإِذَا ظَهَرَ الْمَهْدِیُ‏ بَعَثَ‏ إِلَیْهِ‏ بِالْبَیْعَة‏‏‏‏}}؛ بحارالانوار، ج۵۲، ص۲۱۷.</ref>.  در روایت دیگری از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل شده است: «هنگامی که دیدید [[پرچم‌های سیاه از خراسان]] به سوی شما آمد آن را همراهی کنید؛ اگر چه با عبور از روی برف‌ها باشد که همانا در آن [[خلیفه الهی]] [[مهدی]] است»<ref>{{متن حدیث|إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّایَاتِ السُّودَ قَدْ أَقْبَلَتْ مِنْ خُرَاسَانَ فَائْتُوهَا وَ لَوْ حَبْواً عَلَی الثَّلْجِ فَإِنَّ فِیهَا خَلِیفَةَ اللَّهِ الْمَهْدِیَّ}}؛ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۸۲ و ۸۴ و ۸۷ و ۹۷.</ref>. در سند این روایت ابوقلابه وجود دارد که گفته شده برخی از حقایق را در سند را پنهان می‌‌کرده است، علاوه براینکه در روایات دیگر، همین مضمون [[نقل]] شده در حالی که [[لقب مهدی]] نیامده است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹.</ref>. ممکن است هر دو دسته از [[روایات]] [[مشرق]] و [[خراسان]] به یک جریان [[واحد]] اشاره کرده باشد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۲-۳۶.</ref>، یعنی [[زمینه سازان]] از [[خراسان]] همان [[زمینه سازان]] از [[مشرق]] باشند.

* '''زمینه‌سازان از قم و ری''': [[امام کاظم]] {{ع}} فرمود: «مردی از اهالی [[قم]] مردم را به [[حق]] می‌خواند، گروهی که دل‌های آنان چون پاره‌های آهن است گرد او جمع شوند، طوفان‌های سخت نلرزاندشان، از جنگ خسته نشوند و بیمی به خود راه ندهند، بر [[خدا]] [[توکل]] کنند و عاقبت نیک از آن [[پرهیزگاران]] است»<ref>{{متن حدیث|رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ قُمَ‏ یَدْعُو النَّاسَ‏ إِلَی‏ الْحَقِ‏ یَجْتَمِعُ‏ مَعَهُ‏ قَوْمٌ‏ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ لَا تُزِلُّهُمُ‏ الرِّیَاحُ‏ الْعَوَاصِفُ‏ وَ لَا یَمَلُّونَ‏ مِنَ‏ الْحَرَبِ‏ وَ لَا یَجْبُنُونَ‏ وَ عَلَی‏ اللَّهِ‏ یَتَوَکَّلُونَ‏ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ‏‏‏‏‏}}؛ بحار الانوار، ج ۵۷، ص ۲۱۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۲-۳۶.</ref>

* '''زمینه‌سازان از یمن''': [[امام باقر]]{{ع}} فرمود: «... در میان پرچم‌ها پرچمی [[هدایت]] یافته‌تر از [[پرچم یمانی]] نیست. آن پرچم، پرچم ارشاد است؛ زیرا مردم را به سوی صاحب شما [[امام عصر]] {{ع}} فرا می‌خواند»<ref>{{متن حدیث|لَیْسَ‏ فِی‏ الرَّایَاتِ‏ أَهْدَی‏ مِنْ‏ رَایَةِ الْیَمَانِیِ‏ هِیَ‏ رَایَةُ هُدًی‏ لِأَنَّهُ‏ یَدْعُو إِلَی‏ صَاحِبِکُمْ‏}}؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۵۶.</ref>. دو [[قیام]] زمینه‌ساز [[یمانی]] و [[خراسانی]]، دقیقاً همزمان با [[خروج سفیانی]] در جبهۀ [[کفر]]، رخ خواهند داد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳؛ [[محمد مهدی آصفی|آصفی، محمد مهدی]]، [[انتظار پویا (کتاب)|انتظار پویا]]، ص ۳۲-۳۶؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[بایسته‌های ظهور (مقاله)|بایسته‌های ظهور]]، ص ۱۳۸-۱۴۰.</ref>.

* روایات فراوان دیگری نیز بر این نکته اتفاق دارند که پیش از ظهور حضرت مهدی {{ع}}، حکومتی به رهبری یکی از [[صالحان]] ـ که گمان می‌رود از فرزندان، پیامبر هم باشد ـ در ناحیۀ مشرق تشکیل می‌گردد و زمینۀ ظهور را آماده می‌سازد. این حکومت، تا ظاهر شدن [[مهدی]] {{ع}} و تسلیم آن به حضرت ایشان، ادامه می‌یابد. بر همین اساس، برخی تشکیل [[دولت‌های شیعی|دولت شیعی]] مذهب [[صفویه]] را همان دولت دانسته‌اند. در زمان ما نیز، برخی با استناد به ویژگی‌هایی که در روایات آمده، [[انقلاب اسلامی ایران]] را به رهبری [[امام خمینی]] (ره) همان دولت دانسته‌اند<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص ۷۹؛ [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳.</ref>، بسیاری از نشانه‌ها که در روایات آمده بر آن تطبیق می‌کند؛ به ویژه در برخی روایات به رهبری قیام که سیدی از [[اولاد پیغمبر]] است و از [[قم]] [[قیام]] می‌کند و [[یاران امام مهدی|یاران]] او، بدون ترس و واهمه در برابر [[طاغوت]] پایدارند، اشاره شده است. همگی آنها به انقلاب اسلامی در ایران [[صدق]] می‌کند. در هر صورت، گرچه قراین فراوانی این احتمال را قوّت می‌بخشد؛ ولی دلیل قطعی و درستی در دست نیست که این مطلب را ثابت کند. البته عالمان شیعه هرگاه حرکت و انقلابی از ناحیه شرق به ویژه منطقه [[خراسان]] صورت می‌گرفت، این احتمال را مطرح می‌‌کردند ولی هیچ یک از آن حرکت‌ها قابل مقایسه با انقلاب اسلامی ایران نبوده‌اند؛ از این رو احتمال اینکه مراد از "دولت زمینه‌ساز"، انقلاب اسلامی ایران باشد و تا [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} تداوم یابد، بسیار است<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۳.</ref>.