بحث:زمینه‌سازان ظهور امام مهدی چه کسانی هستند؟ (پرسش)

Page contents not supported in other languages.
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نویسنده: آقای ظرافتی

پاسخ تفصیلی

ضرورت زمینه سازی

زمینه سازان ظهور

  1. زمینه‌سازان ظهور از مشرق: پیامبر اکرم a می‌فرماید: «گروهی از ناحیۀ مشرق، خروج می‌‌کنند و زمینۀ حکومت مهدی S را فراهم می‌سازند»[۲]. این روایت نخسین بار به قلم محمد بن یزید قزوینی در سنن وی نقل شده است. هیتمی در مجمع الزواید، در کنار نقل روایت، سند آن را فاقد اعتبار دانسته، هم‌زمان با وی ابن خلدون نیز روایت را در تاریخ خود نقل و همان موضع هیتمی را گرفته و روایت را بی‌اعتبار دانسته است. یکی از نویسندگان معاصر اهل سنت پس از نقل روایت و اشاره به همۀ منابعی که آن را نقل کرده‌اند پس از بررسی رجال حدیث به صراحت آن را ضعیف دانسته است[۳]. این روایت و حتی مضمون آن به صورت یاد شده در سخن هیچیک از سخنان معصومان S اشاره نشده است. این روایت برای نخستین بار از طریق کتاب کشف الغمه مرحوم اربلی از کتاب کفایه الطالب فی مناقب علی بن ابی طالب، اثر محمد بن یوسف بن محمد کنجی شافعی، به منابع روایی شیعه راه یافته و مرحوم علامه مجلسی نیز از این کتاب روایت را نقل کرده است. و پس از وی به طور عموم از این دو منبع نقل شده است. با توجه به دو نکتۀ یاد شده لزومی بر اصرار استفاده از این روایت در بحث‌های شیعی به نظر نمی‌رسد. بنابراین برای بررسی محتوای مورد نظر اگر چنانچه روایت معتبر در منابع شیعه باشد، نیاز به بهره‌مندی از این گونه روایات ـ که نزد بسیاری از اهل سنت دارای اعتبار نیست ـ وجهی ندارد[۴]. در روایتی دیگر عبداللّه می‌گوید: روزی رسول خدا a، با شادمانی تمام به سوی ما آمد، به گونه‌ای که برق شادی در نگاهش می‌درخشید. هرچه می‌پرسیدیم، پاسخ می‌گفت و هرگاه سکوت می‌کردیم، خود شروع می‌فرمود؛ تا آنکه گروهی از جوانان بنی هاشم ـ که امام حسن S و امام حسین S ـ در میانشان بودند آمدند که از مقابل ما بگذرند. حضرت همین که آنان را دید در آغوششان کشید و اشک از دیدگان مبارکش جاری شد. گفتیم: ای فرستاده خدا! چیست که پیوسته در چهرۀ شما چیزی می‌بینیم که خوش نداریم. فرمود: ما خاندانی هستیم که خدای تعالی آخرت را در مقابل دنیا برای ما برگزیده است. پس از من خاندانم رانده و آوارۀ شهرها گردند تا آنکه پرچم‌هایی سیاه در مشرق سر بلند کنند. حق را بطلبند و بدیشان ندهند، در برهه‌ای دیگر حق را طلب کنند و بدیشان ندهند و باز نیز چنین شود، پس آنگاه نبرد کنند و پیروز شوند. سپس فرمود: هرکه از شما یا فرزندانتان چنین روزی را درک کرد نزد امامی که از خاندانم است، حاضر شود ـ اگرچه جامه به خود پیچد و بر برف گام نهد ـ زیرا این پرچم‌ها پرچم‌های هدایتند که آنها را به مردی از خاندانم تقدیم کنند»[۵]. امام باقر S می‌فرماید: «گویی قومی را می‌بینم که از شرق در طلب حق قیام کرده‌اند؛ ولی بدانان نمی‌دهند و باز مطالبه می‌کنند، اما بدان‌ها نمی‌دهند. پس چون چنین می‌بینند، شمشیرهای خود را بر دوش می‌گیرند. در آن هنگام آنچه را می‌خواهند به آنان می‌دهند؛ ولی نمی‌پذیرند تا اینکه پیروز می‌شوند و آن را جز به صاحب الامر S تسلیم نمی‌کنند. کشتگان آنان شهیدند. اگر من آنان را درک کنم، جانم را برای صاحب الامر می‌گذارم»[۶]. همچنین فرمودند: «افرادی با بیرق‌های سیاه از ناحیۀ مشرق می‌آیند که دلهای آنان مانند قطعه‌های فولاد، محکم است، پس هرکس قیام آنان را شنید، برای بیعت به سوی آنان بشتابد؛ هرچند لازم باشد با سینه بر روی برف برود»[۷].[۸] صرف نظر از صحت یا ضعف سند روایات، پیامبر اکرم a، از انقلابی به عنوان قیام زمینه‌ساز ظهور مهدی S یاد نموده است. نکتۀ جالب توجه این است که در این پیشگویی، پیامبر a این توفیق و افتخار بزرگ از دستاورد قیام انسان‌های پاک‌طینت در مشرق زمین، عنوان نموده است. این روایت ضمن اینکه بیانگر رسالت بزرگ آنان در آینده است، بشارتی است برای آن دسته از عاشقان و شیفتگان حضرت که از مشرق زمین در این پیکار بزرگ و سرنوشت‌ساز مشارکت می‌‌نمایند. کلمه "الْمَشْرِقِ" در این روایت گرچه عام است، برخلاف روایاتی که در آن به شهر و یا منطقه جغرافیایی خاصی از مشرق زمینیان اشاره شده است نظیر: "خراسان" که در آن زمان شامل: شهرهای ایران، افغانستان و قسمت‌های از شرق میانه می‌‌شود، اما در هر حال قطع نظر از خصوصیات جغرافیای مسأله، این روایت و امثال آن، بیانگر شکل‌گیری یک حرکت نیرومند شیعی در آخرالزمان از مناطق شرقی برای تشکیل جبهۀ حق با هدف زمینه‌سازی مقدمات ظهور است تا در مقابل قدرت‌های باطل، ایدۀ حکومت عدل مهدوی را در جهان مطرح و در راستای تحقق الگوهای آن در جامعه تلاش نمایند. این حرکت مبارک و انقلابی، چنان تأثیرگذار و تحول‌آفرین خواهد بود که شعاع و آثار آن، موجب درخشش جهانی شیعه گردیده و به ظهور مصلح جهانی S، منجر خواهند شد. گرچه بنابه برخی شواهد روایی و سایر قرائن، تطبیق این روایت، بر حرکت زمینه‌ساز انقلاب اسلامی و شیعی در ایران به رهبری امام خمینی، دور از ذهن نیست. با این حال در مورد تطبیق این جریان بر مصادیق خاص، نمی‌توان قضاوت قطعی نمود[۹].
  2. زمینه‌سازان از خراسان: امام باقر S فرمود: «پرچم‌های سیاهی از خراسان خارج می‌شود و وارد کوفه می‌شود. پس آنگاه که مهدی ظهور کرد برای بیعت با او به سوی وی می‌روند»[۱۰]. همچنین از پیامبر اکرم a‌ نقل شده فرمودند: «هنگامی که دیدید پرچم‌های سیاه از خراسان به سوی شما آمد آن را همراهی کنید؛ اگر چه با عبور از روی برف‌ها باشد، همانا در آن خلیفه الهی مهدی است»[۱۱]. این روایت که از شهرت فراوانی برخوردار است هم از نظر سند و هم از نظر متن، گوناگون نقل شده است. احمد بن حنبل آن را از ابوقلابه از ثوبان از رسول خدا a‌ نقل کرده اما ابن حماد بدون استناد به رسول خدا a‌ آن را از ابوقلابه از ثوبان غلام رسول خدا آورده است. در هر دو صورت ابوقلابه در سند روایت است و گفته شده برخی از حقایق را در سند را پنهان می‌‌کرده است. بنابراین روایت ضعیف و غیر قابل اعتماد است. افزون بر آن در روایات دیگر همین مضمون نقل شده در حالی که لقب مهدی نیامده است. ممکن است هر دو دسته روایت بالا به یک جریان واحد اشاره کرده باشد[۱۲]، یعنی زمینه سازان از خراسان همان زمینه سازان از مشرق باشند.
  3. زمینه‌سازان از قم و ری: امام کاظمS فرمودند: «مردی از اهالی قم مردم را به حق می‌خواند، گروهی که دل‌های آنان چون پاره‌های آهن است گرد او جمع شوند، طوفان‌های سخت نلرزاندشان، از جنگ خسته نشوند و بیمی به خود راه ندهند، بر خدا توکل کنند و عاقبت نیک از آن پرهیزگاران است»[۱۳].[۱۴]
  4. زمینه‌سازان از یمن: امام باقر S فرمود: «... در میان پرچم‌ها پرچمی هدایت یافته‌تر از پرچم یمانی نیست. آن پرچم، پرچم ارشاد است؛ زیرا مردم را به سوی صاحب شما امام عصر S فرا می‌خواند»[۱۵]. دو قیام زمینه‌ساز یمانی و خراسانی، دقیقاً همزمان با خروج سفیانی در جبهۀ کفر، رخ خواهند داد[۱۶].

دو نکته مهم

  1. وجه مشترکی که در هر کدام از قیام مشرقیان و قیام‌های آخرالزمانی مثل قیام‌های یمانی، خراسانی، شعیب بن صالح و... دیده می‌‌شود این است که این نوع حرکت‌های حق طلبانه هرکدام به میزان کارکرد و شعاع خود، نقش مثبت و زمینه‌سازی در رابطه با ظهور حضرت مهدی S، خواهند داشت. لذا همچنان‌که در روایات از نهضت و قیام مردم مشرق، به عنوان حرکت زمینه‌ساز یاد شده است، از قیام شخصیت‌های مثل: خراسانی، شعیب بن صالح و... در آستانۀ ظهور و نقش مثبت آنان در زمینه‌سازی قیام حضرت "یوطّئ للمهدی سلطانه"، تجلیل شده است[۲۰].
  2. ویژگی قیام زمینه‌ساز حکومت جهانی مهدوی، ابعاد هدایت‌گری و جریان‌سازی آن قیام و انقلاب است به گونه ای که در یک روند دراز مدت و نظام‌مند، تأثیرات مداوم و جریان‌ساز آن، در عرصه‌های مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، در سطح جهانی و بین‌المللی، کاملاً مشهود و ملموس باشد[۲۱].

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک: مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ، ص ۵۶؛ سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳؛ آیتی، نصرت الله، مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت.
  2. ↑ «یَخْرُجُ أُنَاسٌ مِنَ الْمَشْرِقِ فَیُوطِئُونَ لِلْمَهْدِیِّ یَعْنِی سُلْطَانَه»؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۸۷.
  3. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹
  4. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹
  5. ↑ «عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ بَیْنَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص إِذْ أَقْبَلَتْ فِتْیَةٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ فَلَمَّا رَآهُمُ النَّبِیُّ ص اغْرَوْرَقَتْ عَیْنَاهُ وَ تَغَیَّرَ لَوْنُهُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا نَزَالُ نَرَی فِی وَجْهِکَ شَیْئاً نَکْرَهُهُ فَقَالَ إِنَّا أَهْلُ بَیْتٍ اخْتَارَ اللَّهُ لَنَا الْآخِرَةَ عَلَی الدُّنْیَا وَ إِنَّ أَهْلَ بَیْتِی سَیَلْقَوْنَ بَعْدِی بَلَاءً وَ تَشْرِیداً وَ تَطْرِیداً حَتَّی یَأْتِیَ قَوْمٌ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ وَ مَعَهُمْ رَایَاتٌ سُودٌ فَیَسْأَلُونَ الْحَقَّ فَلَا یُعْطَوْنَهُ فَیُقَاتِلُونَ وَ یُنْصَرُونَ فَیُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوا فَلَا یَقْبَلُونَ حَتَّی یَدْفَعُوهُ إِلَی رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی فَیَمْلَؤُهَا قِسْطاً کَمَا مَلَئُوهَا جَوْراً فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ مِنْکُمْ فَلْیَأْتِهِمْ وَ لَوْ حَبْواً عَلَی الثَّلْجِ»؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۲.
  6. ↑ «کَأَنِّی بِقَوْمٍ قَدْ خَرَجُوا بِالْمَشْرِقِ‏ یَطْلُبُونَ‏ الْحَقَ‏ فَلَا یُعْطَوْنَهُ ثُمَّ یَطْلُبُونَهُ فَلَا یُعْطَوْنَهُ فَإِذَا رَأَوْا ذَلِکَ وَضَعُوا سُیُوفَهُمْ عَلَی عَوَاتِقِهِمْ فَیُعْطَوْنَ مَا سَأَلُوهُ فَلَا یَقْبَلُونَهُ حَتَّی یَقُومُوا وَ لَا یَدْفَعُونَهَا إِلَّا إِلَی صَاحِبِکُمْ قَتْلَاهُمْ شُهَدَاءُ أَمَا إِنِّی لَوْ أَدْرَکْتُ ذَلِکَ لَاسْتَبْقَیْتُ نَفْسِی لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ‏‏‏»؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۷۳؛ ح ۵۰.
  7. ↑ «تَجِی‏ءُ الرَّایَاتُ‏ السُّودُ مِنْ‏ قِبَلِ‏ الْمَشْرِقِ‏ کَأَنَ‏ قُلُوبَهُمْ‏ زُبَرُ الْحَدِیدِ فَمَنْ‏ سَمِعَ‏ بِهِمْ‏ فَلْیَأْتِهِمْ‏ فَبَایَعَهُمْ‏ وَ لَوْ حَبْواً عَلَی‏ الثَّلْجِ‏‏‏‏»؛ اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج ۲، ص ۴۷۳؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۴.
  8. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۲-۳۶.
  9. ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، بایسته‌های ظهور، ص ۱۳۸-۱۴۰.
  10. ↑ «تَنْزِلُ‏ الرَّایَاتُ‏ السُّودُ الَّتِی‏ تَخْرُجُ‏ مِنْ‏ خُرَاسَانَ‏ إِلَی‏ الْکُوفَةِ فَإِذَا ظَهَرَ الْمَهْدِیُ‏ بَعَثَ‏ إِلَیْهِ‏ بِالْبَیْعَة‏‏‏‏»
  11. ↑ «إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّایَاتِ السُّودَ قَدْ أَقْبَلَتْ مِنْ خُرَاسَانَ فَائْتُوهَا وَ لَوْ حَبْواً عَلَی الثَّلْجِ فَإِنَّ فِیهَا خَلِیفَةَ اللَّهِ الْمَهْدِیَّ»؛ محمد باقر مجلسی، بحارالأنوار، ج۵۱، ص۸۲ و ۸۴ و ۸۷ و ۹۷.
  12. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۲-۳۶.
  13. ↑ «رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ قُمَ‏ یَدْعُو النَّاسَ‏ إِلَی‏ الْحَقِ‏ یَجْتَمِعُ‏ مَعَهُ‏ قَوْمٌ‏ کَزُبَرِ الْحَدِیدِ لَا تُزِلُّهُمُ‏ الرِّیَاحُ‏ الْعَوَاصِفُ‏ وَ لَا یَمَلُّونَ‏ مِنَ‏ الْحَرَبِ‏ وَ لَا یَجْبُنُونَ‏ وَ عَلَی‏ اللَّهِ‏ یَتَوَکَّلُونَ‏ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ‏‏‏‏‏»؛ محمّد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۷، ص ۲۱۶.
  14. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۲-۳۶.
  15. ↑ «لَیْسَ‏ فِی‏ الرَّایَاتِ‏ أَهْدَی‏ مِنْ‏ رَایَةِ الْیَمَانِیِ‏ هِیَ‏ رَایَةُ هُدًی‏ لِأَنَّهُ‏ یَدْعُو إِلَی‏ صَاحِبِکُمْ‏»؛ نعمانی، الغیبة، ص ۲۵۶.
  16. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳؛ آصفی، محمد مهدی، انتظار پویا، ص ۳۲-۳۶؛ صمدی، قنبر علی، بایسته‌های ظهور، ص ۱۳۸-۱۴۰.
  17. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳.
  18. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳.
  19. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص ۷۹؛ درسنامه مهدویت ج۳، ص ۵۲-۶۳.
  20. ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، بایسته‌های ظهور، ص ۱۳۸-۱۴۰.
  21. ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، بایسته‌های ظهور، ص ۱۳۸-۱۴۰.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=بحث:زمینه‌سازان_ظهور_امام_مهدی_چه_کسانی_هستند؟_(پرسش)&oldid=1261494»