دروغ در قرآن: تفاوت میان نسخهها
←دروغ در گذر تاریخ
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
*[[قرآن کریم]] [[دروغ]] را به دو [[طایفه]] جنّیان و [[انسانها]] نسبت میدهد{{متن قرآن|وَأَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}}<ref> «و اینکه (فردی) نادان (از) ما درباره خداوند سخنانی پریشان میگفت. و ما میپنداشتیم که هیچگاه آدمیان و پریان بر خداوند دروغی نمیبندند» سوره جن، آیه ۴-۵.</ref>. بر پایه روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} نخستین [[دروغگو]] از این دو گروه [[ابلیس]] بود که در پاسخ به سؤال [[خدا]] در مورد [[سجده]] نکردن به [[آدم]]، به [[دروغ]] خود را بهتر از [[آدم]] شمرد و گفت: {{متن قرآن|أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ}}<ref>«من از او بهترم! مرا از آتش و او را از گل آفریدهای» سوره اعراف، آیه ۱۲.</ref><ref>بحارالانوار، ج۴۶، ص۳۵۲.</ref>. افزون بر این، وی در برابر [[آدمیان]] نیز فراوان مرتکب این [[رذیله]] شده است؛ از جمله آن هنگام که در پی بیرون کردن [[آدم]] و [[حوا]]{{ع}} از [[بهشت]] بود، به [[دروغ]] دست یازید و علت [[نهی]] [[الهی]] از نزدیک شدن آن دو به درخت [[ممنوع]] را [[فرشته]] شدن یا جاویدان ماندن آنان در [[بهشت]] یاد کرد: {{متن قرآن|مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ}}<ref>«پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰.</ref> و سپس برای باوراندن سخن خلاف واقع خود به [[آدم]] و [[حوا]]، با [[سوگند دروغ]]، خود را [[خیرخواه]] ایشان خواند: {{متن قرآن|وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ}}<ref>«و برای آن دو سوگند خورد که من از خیرخواهان شمایم» سوره اعراف، آیه ۲۱.</ref>. | *[[قرآن کریم]] [[دروغ]] را به دو [[طایفه]] جنّیان و [[انسانها]] نسبت میدهد{{متن قرآن|وَأَنَّهُ كَانَ يَقُولُ سَفِيهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا}}<ref> «و اینکه (فردی) نادان (از) ما درباره خداوند سخنانی پریشان میگفت. و ما میپنداشتیم که هیچگاه آدمیان و پریان بر خداوند دروغی نمیبندند» سوره جن، آیه ۴-۵.</ref>. بر پایه روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} نخستین [[دروغگو]] از این دو گروه [[ابلیس]] بود که در پاسخ به سؤال [[خدا]] در مورد [[سجده]] نکردن به [[آدم]]، به [[دروغ]] خود را بهتر از [[آدم]] شمرد و گفت: {{متن قرآن|أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ}}<ref>«من از او بهترم! مرا از آتش و او را از گل آفریدهای» سوره اعراف، آیه ۱۲.</ref><ref>بحارالانوار، ج۴۶، ص۳۵۲.</ref>. افزون بر این، وی در برابر [[آدمیان]] نیز فراوان مرتکب این [[رذیله]] شده است؛ از جمله آن هنگام که در پی بیرون کردن [[آدم]] و [[حوا]]{{ع}} از [[بهشت]] بود، به [[دروغ]] دست یازید و علت [[نهی]] [[الهی]] از نزدیک شدن آن دو به درخت [[ممنوع]] را [[فرشته]] شدن یا جاویدان ماندن آنان در [[بهشت]] یاد کرد: {{متن قرآن|مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَنْ تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ}}<ref>«پروردگارتان شما را از این درخت باز نداشت مگر بدین رو که مبادا دو فرشته شوید یا از جاودانگان گردید» سوره اعراف، آیه ۲۰.</ref> و سپس برای باوراندن سخن خلاف واقع خود به [[آدم]] و [[حوا]]، با [[سوگند دروغ]]، خود را [[خیرخواه]] ایشان خواند: {{متن قرآن|وَقَاسَمَهُمَا إِنِّي لَكُمَا لَمِنَ النَّاصِحِينَ}}<ref>«و برای آن دو سوگند خورد که من از خیرخواهان شمایم» سوره اعراف، آیه ۲۱.</ref>. | ||
*[[آیات]] دیگری از [[دروغگویی]] [[شیاطین]] به [[فرزندان آدم]]{{متن قرآن|هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَنْ تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ}}<ref> «آیا شما را بیاگاهانم که شیطانها بر که فرود میآیند؟ بر هر دروغزن بزهکاری فرود میآیند که گوش میخوابانند و بیشتر آنان دروغگویند» سوره شعراء، آیه ۲۲۱-۲۲۳.</ref> همچون [[وعده]] [[فقر]] به آنان{{متن قرآن|الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ}}<ref> «شیطان شما را از تنگدستی میهراساند» سوره بقره، آیه ۲۶۸.</ref> و تزیین دروغین [[اعمال]] آنان{{متن قرآن|وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref> «و شیطان، کاری را که انجام میدادند برای آنان آراست» سوره انعام، آیه ۴۳؛ {{متن قرآن|فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ}} «شیطان کردار آنان را در چشمشان آراست» سوره نحل، آیه ۶۳.</ref> یاد میکنند. | *[[آیات]] دیگری از [[دروغگویی]] [[شیاطین]] به [[فرزندان آدم]]{{متن قرآن|هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَنْ تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ}}<ref> «آیا شما را بیاگاهانم که شیطانها بر که فرود میآیند؟ بر هر دروغزن بزهکاری فرود میآیند که گوش میخوابانند و بیشتر آنان دروغگویند» سوره شعراء، آیه ۲۲۱-۲۲۳.</ref> همچون [[وعده]] [[فقر]] به آنان{{متن قرآن|الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ}}<ref> «شیطان شما را از تنگدستی میهراساند» سوره بقره، آیه ۲۶۸.</ref> و تزیین دروغین [[اعمال]] آنان{{متن قرآن|وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref> «و شیطان، کاری را که انجام میدادند برای آنان آراست» سوره انعام، آیه ۴۳؛ {{متن قرآن|فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ}} «شیطان کردار آنان را در چشمشان آراست» سوره نحل، آیه ۶۳.</ref> یاد میکنند. | ||
*برخی [[انسانها]] نیز به این [[رذیله]] [[اخلاقی]][[ دست]] میزنند؛ از جمله [[کافران]] و [[مشرکان]] که [[قرآن کریم]] بیشترین [[دروغ]] را از آنان گزارش میکند: دروغهای فراوانی درباره [[خدا]]، [[پیامبران الهی]]، [[پیروان]] آنها یا امور دیگر؛ مثلاً [[خدا]] را دارای [[فرزند]] میخواندند: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّهُمْ مِنْ إِفْكِهِمْ لَيَقُولُونَ وَلَدَ اللَّهُ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ}}<ref>«آگاه باشید که آنان از سر دروغگویی خود میگویند: خداوند فرزند آورده است؛ در حالی که بیگمان آنان دروغگویند» سوره صافات، آیه ۱۵۱-۱۵۲.</ref>؛ یا گاه از نزد خود برخی خوردنیها یا حیوانات را [[حلال]] یا [[حرام]] میشمردند و به [[دروغ]] میگفتند [[خدا]] آنها را [[حلال]] یا [[حرام]] کرده است: {{متن قرآن|وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ}}<ref>«و بر هر چه زبانتان به دروغ وصف میکند، نگویید: "این حلال است و آن حرام"» سوره نحل، آیه ۱۱۶.</ref>؛ یا [[شرک]] خود و پدرانشان را به [[فرمان]] و [[اراده خدا]] مستند میکردند که [[قرآن]] این سخنان را نیز [[دروغ]] میخواند: {{متن قرآن|لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا أَشْرَكْنَا وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ حَتَّى ذَاقُوا بَأْسَنَا قُلْ هَلْ عِنْدَكُمْ مِنْ عِلْمٍ فَتُخْرِجُوهُ لَنَا إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَخْرُصُونَ}}<ref>«به زودی مشرکان خواهند گفت: اگر خداوند میخواست ما و پدرانمان شرک نمیورزیدیم و چیزی را حرام نمیدانستیم؛ همینگونه پیشینیان آنها (پیامبران را) دروغگو شمردند تا آنکه عذاب ما را چشیدند؛ بگو: آیا نزدتان دانشی است تا آن را برای ما آشکار سازید؟ شما جز از گمان پیروی ندارید و جز نادرست برآورد نمیکنید» سوره انعام، آیه ۱۴۸.</ref>. | |||
*افزون بر این، در مورد [[پیامبران الهی]] نیز دروغهای فراوان بر زبان میآوردند؛ | |||
:*همچون نسبت [[سفاهت]] و [[دروغگویی]]{{متن قرآن|قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَرَاكَ فِي سَفَاهَةٍ وَإِنَّا لَنَظُنُّكَ مِنَ الْكَاذِبِينَ}}<ref> «سرکردگان کافر از قوم وی گفتند: بیگمان ما تو را در نابخردی میبینیم و ما تو را از دروغگویان میدانیم» سوره اعراف، آیه ۶۶.</ref>؛ {{متن قرآن|فَقَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ مَا نَرَاكَ إِلَّا بَشَرًا مِثْلَنَا وَمَا نَرَاكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَرَاذِلُنَا بَادِيَ الرَّأْيِ وَمَا نَرَى لَكُمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلٍ بَلْ نَظُنُّكُمْ كَاذِبِينَ}} <ref>پس سردستگان کافر از قوم وی گفتند: ما تو را جز بشری مانند خویش نمیدانیم و جز این نمیبینیم که فرومایگان ما نسنجیده از تو پیروی کردهاند و در شما برتری نسبت به خویش نمیبینیم بلکه شما را دروغگو میپنداریم» سوره هود، آیه ۲۷.</ref>، | |||
:*ساحر و دیوانه [[خواندن]]{{متن قرآن|كَذَلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ}}<ref> «بدینگونه برای کسانی که پیش از آنان بودند، هیچ پیامبری نیامد مگر اینکه گفتند: او جادوگر یا دیوانه است» سوره ذاریات، آیه ۵۲؛ {{متن قرآن|...فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ}} «و کافران از ایشان گفتند: این (کارها) جز جادویی آشکار نیست» سوره مائده، آیه ۱۱۰.</ref>، | |||
:*چنان که به [[دروغ]] میگفتند [[پیامبران]] [[تسلط]] بر [[مردم]]{{متن قرآن|فَقَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُرِيدُ أَنْ يَتَفَضَّلَ عَلَيْكُمْ...}}<ref> «سرکردگان کافر از قومش گفتند: این جز بشری مانند شما نیست، بر آن است که بر شما برتری جوید..». سوره مؤمنون، آیه ۲۴.</ref> یا بیرون راندن آنان از سرزمینشان را میخواهند{{متن قرآن|يُرِيدُ أَنْ يُخْرِجَكُمْ مِنْ أَرْضِكُمْ بِسِحْرِهِ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ}}<ref> «بر آن است که شما را با جادوی خویش از سرزمینتان بیرون براند پس چه نظر میدهید؟» سوره شعراء، آیه ۳۵.</ref>. | |||
*آنان گاه به [[مسلمانان]] نیز به [[دروغ]] [[وعده]] میدادند اگر از راه ما [[پیروی]] کنید، گناهانتان را بر عهده میگیریم: {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنَا وَلْنَحْمِلْ خَطَايَاكُمْ وَمَا هُمْ بِحَامِلِينَ مِنْ خَطَايَاهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ}}<ref>«و کافران به مؤمنان گفتند از راه ما پیروی کنید و ما (نیز) باید بار گناهان شما را برداریم ولی آنان هیچ باری از گناهان ایشان را برنمیدارند؛ بیگمان آنان دروغگویند» سوره عنکبوت، آیه ۱۲.</ref>. | |||
*گروه دومی که [[قرآن]] از دروغگوییشان سخن میراند [[اهل کتاب]] هستند که دروغهای مختلفی درباره [[خدا]] داشتند؛ مانند | |||
:*ادعای [[فرزند خدا]] بودن عُزیر و [[مسیح]]{{ع}}: {{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ ذَلِكَ قَوْلُهُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ يُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ}}<ref>« یهودیان گفتند عزیر پسر خداوند است و مسیحیان گفتند: مسیح پسر خداوند است؛ این گفتار، سر زبان آنهاست که با گفته کافران پیشین همانندی میکند؛ خداوندشان بکشاد! چگونه (از حقّ) باز گردانیده میشوند؟» سوره توبه، آیه ۳۰.</ref>، | |||
:*[[فرزندان]] و [[دوستان]] [[خدا]] شمردن خود{{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ وَالنَّصَارَى نَحْنُ أَبْنَاءُ اللَّهِ وَأَحِبَّاؤُهُ}}<ref> «و یهودیان و مسیحیان گفتند: ما فرزندان خداوند و دوستان اوییم» سوره مائده، آیه ۱۸.</ref>، | |||
:*بخشیده شدن [[گناهان]] خود از سوی [[خدا]]{{متن قرآن|فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَرِثُوا الْكِتَابَ يَأْخُذُونَ عَرَضَ هَذَا الْأَدْنَى وَيَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنَا}}<ref> «پس از آنان، جانشینانی آمدند که کتاب (آسمانی) را به ارث بردند؛ کالای ناپایدار این جهان فروتر را میگیرند و میگویند: به زودی (توبه میکنیم و) آمرزیده خواهیم شد..». سوره اعراف، آیه ۱۶۹.</ref>، :*اندک بودن ماندگاری آنان در [[آتش جهنم]]{{متن قرآن|وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً}}<ref> «و گفتند آتش (دوزخ) جز چند روزی، به ما نمیرسد» سوره بقره، آیه ۸۰.</ref>؛ {{متن قرآن|ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ}}<ref>«این بدان روست که آنان میگویند: آتش (دوزخ) جز روزهایی چند به ما نمیرسد» سوره آل عمران، آیه ۲۴.</ref>، [[پاک]] شدن [[گناهان]] روزانه آنان در هر شب<ref>جامع البیان، ج۵، ص۱۷۷؛ مجمع البیان، ج۳، ص۱۰۴؛ زادالمسیر، ج۲، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>، [[ شفاعت]] آنان از سوی [[پدران]] و فرزندانشان در [[قیامت]]<ref>جامع البیان، ج۵، ص۱۷۸؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۲۴۶؛ فتح القدیر، ج۱، ص۴۷۷.</ref>، منحصر بودن [[پیروان]] [[ابراهیم]]{{ع}} در [[یهود]] و [[نصارا]]<ref>جامع البیان، ج۴، ص۲۷۳؛ تفسیر قرطبی، ج۴، ص۳۰۷؛ الدرالمنثور، ج۲، ص۱۰۹.</ref>. | |||
*همچنین دروغهای فراوانی در مورد [[پیامبران الهی]] بر زبان میآوردند؛ مانند: ساحر دانستن [[حضرت سلیمان]]{{ع}}{{متن قرآن|وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ}}<ref> «و (یهودیان) از آنچه شیطانها در فرمانروایی سلیمان (به گوش این و آن) میخواندند (که سلیمان جادوگر است)؛ پیروی کردند. و سلیمان کفر نورزید ولی شیطانها کافر شدند که به مردم جادو میآموختند» سوره بقره، آیه ۱۰۲.</ref><ref>مجمع البیان، ج۱، ص۳۳۶-۳۳۷.</ref>، کشتن [[هارون]]{{ع}} به دست [[حضرت موسی]]{{ع}} و ادعای ارتکاب [[اعمال ناشایست]] از سوی آن [[حضرت]]<ref>جامع البیان، ج۲۲، ص۶۳-۶۵؛ مجمع البیان، ج۸، ص۱۸۳-۱۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج۱، ص۳۹۳؛ ج۱۴، ص۲۵۱.</ref> و [[ترویج]] ادعاهای خلاف واقع درباره [[پیامبر]]{{صل}} و انتساب آنها به [[خدا]]: {{متن قرآن|وَإِنَّ مِنْهُمْ لَفَرِيقًا يَلْوُونَ أَلْسِنَتَهُمْ بِالْكِتَابِ لِتَحْسَبُوهُ مِنَ الْكِتَابِ وَمَا هُوَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَقُولُونَ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَمَا هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَيَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ}}<ref>«و برخی از آنان گروهی هستند که به تحریف کتاب (آسمانی) زبان میگردانند تا آن را از کتاب بپندارید در حالی که از کتاب نیست و میگویند که از سوی خداوند است و از سوی خداوند نیست؛ آنان دانسته بر خداوند دروغ میبندند» سوره آل عمران، آیه ۷۸.</ref>؛ و نیز {{متن قرآن|فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ}}<ref>«بنابراین، وای بر کسانی که (یک) نوشته را با دستهای خود مینویسند آنگاه میگویند که این از سوی خداوند است تا با آن بهایی کم به دست آورند؛ و وای بر آنان از آنچه دستهایشان نگاشت و وای بر آنان از آنچه به دست میآورند» سوره بقره، آیه ۷۹.</ref><ref>جامع البیان، ج۳، ص۴۳۸-۴۳۹؛ مجمع البیان، ج۲، ص۳۲۹؛ تفسیر ابن کثیر، ج۱، ص۳۸۴.</ref> | |||