پرش به محتوا

نفاق در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲: خط ۲۲:
*دیگر ویژگی‌های [[منافقان]] عبارت‌اند از: دروغ‌گویی<ref>{{متن قرآن| إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه۱</ref>؛ [[سوگند]] خوردن دروغین برای [[گمراه]] ساختن [[مردم]]<ref>{{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}؛ ؛ سوره منافقون، آیه2</ref>؛ دارای ظاهری آراسته و [[باطنی]] زشت<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ }}؛ سوره منافقون، آیه ۴</ref>؛ [[متکبر]] و گردن‌کش در برابر سخن [[حق]]<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه 5</ref>؛ سود و منفعتی از آن‌ها [[انتظار]] نمی‌رود، بلکه [[مردمان]] را به ترک [[کار خیر]] [[تشویق]] می‌کنند<ref>{{متن قرآن|هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَفْقَهُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۷</ref>؛ [[خیانت‌کار]] و [[دشمن]] مردمان‌اند<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۴</ref>؛ [[بدکردار]] و فاسق‌اند و از [[هدایت الهی]] به دور<ref>{{متن قرآن|سَوَاء عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۶</ref>؛ از روی [[کبر]] [[مردمان]] [[نیک]] را ذلیل می‌پندارند و نسبت به آن‌ها سوءنیت دارند و آنان را به دیده [[تحقیر]] می‌نگرند<ref>{{متن قرآن|يَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الأَعَزُّ مِنْهَا الأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَعْلَمُونَ }}؛ سوره منافقون، آیه ۸</ref>؛ خود را عزیز می‌پندارند و دیگران را ذلیل؛ آن‌ها آمران به منکر و ناهیان از معروف‌اند، دستشان را از [[انفاق]] باز می‌دارند و [[خداوند سبحان]] را از یاد برده و روی [[زمین]] به [[فسق]] و [[فجور]] مشغول‌اند<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}؛ سوره توبه، آیه ۶۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 840.</ref>.
*دیگر ویژگی‌های [[منافقان]] عبارت‌اند از: دروغ‌گویی<ref>{{متن قرآن| إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه۱</ref>؛ [[سوگند]] خوردن دروغین برای [[گمراه]] ساختن [[مردم]]<ref>{{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاء مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}؛ ؛ سوره منافقون، آیه2</ref>؛ دارای ظاهری آراسته و [[باطنی]] زشت<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ }}؛ سوره منافقون، آیه ۴</ref>؛ [[متکبر]] و گردن‌کش در برابر سخن [[حق]]<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَرَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَهُم مُّسْتَكْبِرُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه 5</ref>؛ سود و منفعتی از آن‌ها [[انتظار]] نمی‌رود، بلکه [[مردمان]] را به ترک [[کار خیر]] [[تشویق]] می‌کنند<ref>{{متن قرآن|هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَفْقَهُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۷</ref>؛ [[خیانت‌کار]] و [[دشمن]] مردمان‌اند<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۴</ref>؛ [[بدکردار]] و فاسق‌اند و از [[هدایت الهی]] به دور<ref>{{متن قرآن|سَوَاء عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ}}؛ سوره منافقون، آیه ۶</ref>؛ از روی [[کبر]] [[مردمان]] [[نیک]] را ذلیل می‌پندارند و نسبت به آن‌ها سوءنیت دارند و آنان را به دیده [[تحقیر]] می‌نگرند<ref>{{متن قرآن|يَقُولُونَ لَئِن رَّجَعْنَا إِلَى الْمَدِينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الأَعَزُّ مِنْهَا الأَذَلَّ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَعْلَمُونَ }}؛ سوره منافقون، آیه ۸</ref>؛ خود را عزیز می‌پندارند و دیگران را ذلیل؛ آن‌ها آمران به منکر و ناهیان از معروف‌اند، دستشان را از [[انفاق]] باز می‌دارند و [[خداوند سبحان]] را از یاد برده و روی [[زمین]] به [[فسق]] و [[فجور]] مشغول‌اند<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}؛ سوره توبه، آیه ۶۷</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 840.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} نیز در فرازهایی صفات [[منافقان]] را برمی‌شمرد که با [[آیات الهی]] هماهنگی دارد؛ صفاتی چون: مکار، زیان‌زننده، بدگمان<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، [[متملق]]، [[چاپلوس]] و بدبخت<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، [[گمراه]] و [[گمراه‌کننده]] و لغزاننده<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، دارای دل‌های [[ناپاک]]، اما ظاهری [[فریبنده]]<ref>غرر الحکم، ۱</ref>؛ [[شک]] بر دل‌هایشان چیره گشته<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، بدگمان نسبت به دیگران<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، [[روی‌گردان از حق]]<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، دل‌هایشان هرگز [[حکمت]] را تاب نمی‌آورد و پذیرنده [[حکمت]] نیستند<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، [[علم]] تنها در زبانشان جاری است و در عمل فاقد علم‌اند<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، غیبت‌کننده و سخن چین‌اند<ref>غرر الحکم، ۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 840.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} نیز در فرازهایی صفات [[منافقان]] را برمی‌شمرد که با [[آیات الهی]] هماهنگی دارد؛ صفاتی چون: مکار، زیان‌زننده، بدگمان<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، [[متملق]]، [[چاپلوس]] و بدبخت<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، [[گمراه]] و [[گمراه‌کننده]] و لغزاننده<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، دارای دل‌های [[ناپاک]]، اما ظاهری [[فریبنده]]<ref>غرر الحکم، ۱</ref>؛ [[شک]] بر دل‌هایشان چیره گشته<ref>غرر الحکم، ۱</ref>، بدگمان نسبت به دیگران<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، [[روی‌گردان از حق]]<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، دل‌هایشان هرگز [[حکمت]] را تاب نمی‌آورد و پذیرنده [[حکمت]] نیستند<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، [[علم]] تنها در زبانشان جاری است و در عمل فاقد علم‌اند<ref>غرر الحکم، ۲</ref>، غیبت‌کننده و سخن چین‌اند<ref>غرر الحکم، ۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 840.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} در تمثیلی زیبا مَثَل [[منافق]] را مَثَل هندوانه بوجهل می‌داند که ظاهرش سبز ولی مزه‌اش تلخ است<ref>غررالحکم، ۲</ref>. در [[نهج البلاغه]] نیز در فرازهایی از [[منافق]] یاد کرده و چهره برخی [[منافقان]] زمان خویش را بر [[مردمان]] [[آشکار]] کرده است، چنان‌که می‌فرماید: بی‌شک زبان [[مؤمن]] در پشت [[قلب]] اوست و [[قلب]] [[منافق]] در پشت زبانش، زیرا [[مؤمن]] پیش از سخن گفتن آن را می‌سنجد و بررسی می‌کند، اگر خیر و مفید بود می‌گوید و اگر [[شر]] و [[ناپسند]] بود [[سکوت]] می‌کند، اما [[منافق]] هرچه به زبانش آید گوید، نمی‌داند کدام‌یک مفید به [[مصلحت]] است و کدام‌یک زیان‌بخش و مفسده‌انگیز. در حالی‌که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "[[ایمان]] هیچ بنده‌‌ای پا نگیرد و به ثمر نرسد مگر آن‌که [[قلب]] او [[استوار]] و پایدار شود و [[قلب]] او به [[استقامت]] و [[پایداری]] نرسد مگر آن‌که زبان او [[استوار]] و مستقیم باشد"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 841.</ref>.
*[[امام علی]] {{ع}} در تمثیلی زیبا مَثَل [[منافق]] را مَثَل هندوانه بوجهل می‌داند که ظاهرش سبز ولی مزه‌اش تلخ است<ref>غررالحکم، ۲</ref>. در [[نهج البلاغه]] نیز در فرازهایی از [[منافق]] یاد کرده و چهره برخی [[منافقان]] زمان خویش را بر [[مردمان]] [[آشکار]] کرده است، چنان‌که می‌فرماید: بی‌شک زبان [[مؤمن]] در پشت [[قلب]] اوست و [[قلب]] [[منافق]] در پشت زبانش، زیرا [[مؤمن]] پیش از سخن گفتن آن را می‌سنجد و بررسی می‌کند، اگر خیر و مفید بود می‌گوید و اگر [[شر]] و [[ناپسند]] بود [[سکوت]] می‌کند، اما [[منافق]] هرچه به زبانش آید گوید، نمی‌داند کدام‌یک مفید به [[مصلحت]] است و کدام‌یک زیان‌بخش و مفسده‌انگیز. در حالی‌که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "[[ایمان]] هیچ بنده‌‌ای پا نگیرد و به ثمر نرسد مگر آن‌که [[قلب]] او [[استوار]] و پایدار شود و [[قلب]] او به [[استقامت]] و [[پایداری]] نرسد مگر آن‌که زبان او [[استوار]] و مستقیم باشد"<ref>{{متن حدیث|وَ إِنَّ الْمُنَافِقَ يَتَكَلَّمُ بِمَا أَتَى عَلَى لِسَانِهِ، لَا يَدْرِي مَا ذَا لَهُ وَ مَا ذَا عَلَيْهِ؛ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) لَا يَسْتَقِيمُ إِيمَانُ عَبْدٍ حَتَّى يَسْتَقِيمَ قَلْبُهُ وَ لَا يَسْتَقِيمُ قَلْبُهُ حَتَّى يَسْتَقِيمَ لِسَانُهُ}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۵</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 841.</ref>.
 
==[[رفتارهای منافقانه]]==
==[[رفتارهای منافقانه]]==
*[[پارسایی]] و [[ورع]] [[منافق]] [[حقیقت]] ندارد و جز بر زبان او ظاهر نشود<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۷</ref>؛ عمل [[منافق]] همراه با [[شک]] و [[تردید]] است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۶</ref>؛ [[منافق]] در [[رفتار]] فردی [[بی‌شرم]] است، گرچه در برابر فرادستان [[تملق]] و [[چاپلوسی]] می‌کند<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۵</ref>؛ او در ظاهر [[شادی]] آفرین، اما در [[حقیقت]] زیان‌رسان است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۵</ref>؛ [[منافق]] بسیار غیبت‌کننده و [[سخن‌چین]] است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۲۶۳</ref>؛ او هرگز از [[دانش]] بهره‌مند نمی‌شود و آنچه از [[کمالات]] می‌داند، او را سود نمی‌بخشد، زیرا در [[مقام]] عمل قرار نمی‌گیرد<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۷۸۶</ref>؛ به [[راستی]] که [[مؤمن]] یقینش به [[خدا]] و [[قیامت]] در کارش دیده می‌شود و [[منافق]] انسانی شکاک است و [[شک]] او در کردارش هویداست<ref>نک: غررالحکم، ۱ / ۲۳۴</ref>. [[امام]] {{ع}} نسبت به [[منافق]] و عملکرد آسیب‌زای او در [[جامعه]] می‌فرماید: اگر با این شمشیرم بر فرق [[مؤمن]] زنم که مرا [[دشمن]] دارد هرگز نخواهد داشت و نیز، اگر همه [[دنیا]] را به کام [[منافق]] ریزم که مرا [[دوست]] بدارد نپذیرد. این، از آن روست که چنین رقم زده شده و بر زبان [[پیامبر]] امی {{صل}} جاری گشته است که فرمود: "[[یا علی]]، فرد با [[ایمان]] تو را [[دشمن]] نگیرد و [[منافق]] هم تو را [[دوست]] نبیند"<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 842.</ref>.
*[[پارسایی]] و [[ورع]] [[منافق]] [[حقیقت]] ندارد و جز بر زبان او ظاهر نشود<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۷</ref>؛ عمل [[منافق]] همراه با [[شک]] و [[تردید]] است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۶</ref>؛ [[منافق]] در [[رفتار]] فردی [[بی‌شرم]] است، گرچه در برابر فرادستان [[تملق]] و [[چاپلوسی]] می‌کند<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۵</ref>؛ او در ظاهر [[شادی]] آفرین، اما در [[حقیقت]] زیان‌رسان است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۵۱۵</ref>؛ [[منافق]] بسیار غیبت‌کننده و [[سخن‌چین]] است<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۲۶۳</ref>؛ او هرگز از [[دانش]] بهره‌مند نمی‌شود و آنچه از [[کمالات]] می‌داند، او را سود نمی‌بخشد، زیرا در [[مقام]] عمل قرار نمی‌گیرد<ref>نک: غررالحکم، ۲ / ۷۸۶</ref>؛ به [[راستی]] که [[مؤمن]] یقینش به [[خدا]] و [[قیامت]] در کارش دیده می‌شود و [[منافق]] انسانی شکاک است و [[شک]] او در کردارش هویداست<ref>نک: غررالحکم، ۱ / ۲۳۴</ref>. [[امام]] {{ع}} نسبت به [[منافق]] و عملکرد آسیب‌زای او در [[جامعه]] می‌فرماید: اگر با این شمشیرم بر فرق [[مؤمن]] زنم که مرا [[دشمن]] دارد هرگز نخواهد داشت و نیز، اگر همه [[دنیا]] را به کام [[منافق]] ریزم که مرا [[دوست]] بدارد نپذیرد. این، از آن روست که چنین رقم زده شده و بر زبان [[پیامبر]] امی {{صل}} جاری گشته است که فرمود: "[[یا علی]]، فرد با [[ایمان]] تو را [[دشمن]] نگیرد و [[منافق]] هم تو را [[دوست]] نبیند"<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 842.</ref>.
۱۱۳٬۰۷۵

ویرایش