حکم تکلیفی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'حکم وضعی' به 'حکم وضعی'
جز (جایگزینی متن - 'حکم تکلیفی' به 'حکم تکلیفی') |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==احکام تکلیفی== | ==احکام تکلیفی== | ||
*[[حکم تکلیفی]] در برابر [[حکم]] | *[[حکم تکلیفی]] در برابر [[حکم وضعی]]، عبارت است از حکمی شرعی که مستقیم به فعل مکلّف تعلّق می‌گیرد و [[وظیفه]] او را در ابعاد مختلف [[زندگی]]، اعم از شخصی، عبادی، [[خانوادگی]]، [[اقتصادی]] و [[سیاسی]] مشخص می‌سازد، مانند [[حرمت]] نوشیدن شراب، [[وجوب]] [[نماز]]، [[وجوب]] [[انفاق]] بر بعضی از [[نزدیکان]] و [[اباحه]] احیای [[زمین]] موات و [[وجوب]] [[عادل]] بودن [[حاکم]]<ref>دروس فی علم الاصول ۱/۲۵۷ ؛ المعالم الجدیدة/۱۰۰.</ref>. از این عنوان در [[اصول فقه]] سخن گفته‌اند<ref>مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، صص ۳۵۶-۳۵۵.</ref> | ||
===اقسام [[حکم تکلیفی]]=== | ===اقسام [[حکم تکلیفی]]=== | ||
*[[حکم تکلیفی]] به [[وجوب]]، استحباب، [[حرمت]]، کراهت و [[اباحه]] تقسیم می‌شود. | *[[حکم تکلیفی]] به [[وجوب]]، استحباب، [[حرمت]]، کراهت و [[اباحه]] تقسیم می‌شود. | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
#[[حرام]] (آنچه نباید انجام دهد) | #[[حرام]] (آنچه نباید انجام دهد) | ||
*هر یک از این عنوان‌ها [[حکم تکلیفی]] نامیده می‌شود. [[حکم تکلیفی]] می‌تواند در مورد واحدی برای دو نفر یکسان یا متفاوت باشد مثل نمازهای پنج‌گانه روزانه که برای همه [[مکلفین]] اعم از سالم و مریض، [[جوان]] و پیر [[حکم]] یکسانی دارد امّا تکلیفی مثل [[روزه]] [[ماه رمضان]] برای [[مکلف]] مریضی که [[روزه]] گرفتن برای او ضرر دارد [[حرام]] در عین حال برای مکلفی که سالم است [[واجب]] می‌باشد. | *هر یک از این عنوان‌ها [[حکم تکلیفی]] نامیده می‌شود. [[حکم تکلیفی]] می‌تواند در مورد واحدی برای دو نفر یکسان یا متفاوت باشد مثل نمازهای پنج‌گانه روزانه که برای همه [[مکلفین]] اعم از سالم و مریض، [[جوان]] و پیر [[حکم]] یکسانی دارد امّا تکلیفی مثل [[روزه]] [[ماه رمضان]] برای [[مکلف]] مریضی که [[روزه]] گرفتن برای او ضرر دارد [[حرام]] در عین حال برای مکلفی که سالم است [[واجب]] می‌باشد. | ||
*[[حکم]] | *[[حکم وضعی]]: غیر از [[احکام]] تکلیفی بقیه [[احکام]] را [[احکام]] وضعی می‌نامند مانند: [[طهارت]] ونجاست، صحت و بطلان ، مالکیّت، زوجیت و... | ||
*[[حکم]] | *[[حکم وضعی]] به [[علت]] اینکه غالباً موضوع و زمینه برای [[حکم تکلیفی]] می‌باشد به این اسم نامیده شده است به عنوان مثال مردی که قصد [[ازدواج]] با زنی را دارد آن [[زن]] نباید با مرد دیگری پیوند زوجیت داشته باشد در غیر این صورت [[ازدواج]] [[جدید]] صحیح نخواهد بود وهر گونه [[زندگی]] وارتباط زناشویی برای آن دو [[حرام]] است.در این مثال زوجیت [[حکم وضعی]] است که زمینه تحقق یافتن [[حکم تکلیفی]] [[حرمت]] می‌باشد<ref>[[علی مشکینی|مشکینی، علی]]، اصطلاحات اصول</ref>. | ||
==در دانشنامه نهج البلاغه== | ==در دانشنامه نهج البلاغه== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
*'''نکته اول:''' [[احکام]] تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولاً زحمت دار و دارای کلفت و [[مشقت]] می‌باشد، مانند: [[نماز]]، [[روزه]] و… | *'''نکته اول:''' [[احکام]] تکلیفی را به این جهت تکلیفی می‌گویند که معمولاً زحمت دار و دارای کلفت و [[مشقت]] می‌باشد، مانند: [[نماز]]، [[روزه]] و… | ||
*'''نکته دوم:'''یکی از فرق‌های [[احکام]] تکلیفی با [[احکام]] وضعی این است که در [[احکام]] تکلیفی، [[حکم]] به [[نفس]] ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال [[حکم تکلیفی]] به این است که [[طبیعت]] در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط [[تکلیف]] خواهد بود. اما در [[احکام]] وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است<ref>سیری کامل در [[اصول فقه]] جلد ۶، صفحه: ۴۰۱-۴۰۳.</ref> | *'''نکته دوم:'''یکی از فرق‌های [[احکام]] تکلیفی با [[احکام]] وضعی این است که در [[احکام]] تکلیفی، [[حکم]] به [[نفس]] ماهیت و عنوان تعلق گرفته است و به افراد و مصادیق خارجی سرایت نمی‌کند؛ البته امتثال [[حکم تکلیفی]] به این است که [[طبیعت]] در خارج وجود پیدا کند و وجودش عامل سقوط [[تکلیف]] خواهد بود. اما در [[احکام]] وضعی، موضوع اصلی، وجودات خارجی است<ref>سیری کامل در [[اصول فقه]] جلد ۶، صفحه: ۴۰۱-۴۰۳.</ref> | ||
*'''نکته سوم:''' بین [[حکم]] | *'''نکته سوم:''' بین [[حکم وضعی]] و تکلیفی از نظر مفهوم هیچ گونه ارتباطی وجود ندارد؛ برای مثال، بین [[وجوب]] که یک [[حکم تکلیفی]] است و سببیت که یک [[حکم وضعی]] است کمال مباینت وجود دارد<ref>ایضاح الکفایة جلد ۵، صفحه: ۳۱۱-۳۱۲.</ref><ref>[http://lib.eshia.ir/71601/1/106 فرهنگ‌نامه اصول فقه، ج۱، ص:۱۰۶-۱۰۷.]</ref> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||