پرش به محتوا

تواضع: تفاوت میان نسخه‌ها

۵٬۴۱۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ آوریل ۲۰۲۰
خط ۳۵: خط ۳۵:
==تواضع نابجا‌==
==تواضع نابجا‌==
*اگرچه تواضع در جای خود از [[آداب]] [[پسندیده]] و از [[صفات ]][[بندگان]] خاص [[خدا]] است<ref>سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>؛ اما تواضع بی‌جا نیز مفسده‌هایی دارد. تواضع ناب‌جا، [[حقارت]] فرد را به دنبال دارد و این کار در [[اسلام]]، [[حرام]] است. [[رسول خدا]]{{صل}} میان [[فروتنی]] و [[حقارت]]، مرز قائل شده و [[انسان‌ها]] را از فروتنی‌های بی‌مورد [[نهی]] فرموده است.‌ در [[حدیثی]] از ایشان [[روایت]] شده است: "هرگاه متواضعان [[امت]] مرا دیدید، در مقابلشان تواضع کنید و زمانی که با [[متکبران]] روبرو شدید، بر آنها [[تکبر]] کنید که این [[رفتار]] باعث [[خواری]] [[متکبران]] است" <ref>{{متن حدیث|إِذَا رَأَيْتُمُ‌ الْمُتَوَاضِعِينَ‌ مِنْ أُمَّتِي فَتَوَاضَعُوا لَهُمْ وَ إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَكَبِّرِينَ فَتَكَبَّرُوا عَلَيْهِمْ فَإِنَّ ذَلِكَ لَهُمْ مَذَلَّةٌ وَ صَغَارٌ}}؛ مجموعه ورام، ج ۱، ص ۲۰۱ و القتنی، تذکرة الموضوعات، ص ۱۹۱.</ref>؛ سیره‌نویسان درباره [[سیره]] [[رسول خدا]]{{صل}} چنین بیان داشته‌اند: "او متواضعی بود که خود را به [[حقارت]] نمی‌افکند"<ref>ارشاد القلوب، ص ۱۱۵ و وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۵۴.</ref>.[[نبی خاتم]]{{صل}} می‌فرمود: "خوشا به حال کسی که برای [[خدای متعال]] [[فروتنی]] کند، بی‌آنکه کار او [[کاستی]] و نقصی در پی داشته باشد و خود را ذلیل سازد و در در حال [[خواری]] و مسکنت باشد"<ref>امالی طوسی، ص ۵۳۹، المعجم الکبیر، ج ۵، ص ۷۱؛ بیهقی، سنن الکبری، ج ۴، ص ۱۸۲ و اعلام الدین، ص۲۰۳.</ref>‌. تواضع در برابر [[کفار]] و نیز تواضع به سبب ثروت<ref>حسن بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص ۲۱۷؛ [[شرح نهج البلاغه]]، ج ۱۱، ص ۲۳۲ و کنز العمال، ج ۳، ص ۲۳۰.</ref> هم از دیگر موارد فروتنی‌های نامعقول و نابجا است که آن [[حضرت]] از آن [[نهی]] فرموده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۳.</ref>.
*اگرچه تواضع در جای خود از [[آداب]] [[پسندیده]] و از [[صفات ]][[بندگان]] خاص [[خدا]] است<ref>سوره فرقان، آیه ۶۳.</ref>؛ اما تواضع بی‌جا نیز مفسده‌هایی دارد. تواضع ناب‌جا، [[حقارت]] فرد را به دنبال دارد و این کار در [[اسلام]]، [[حرام]] است. [[رسول خدا]]{{صل}} میان [[فروتنی]] و [[حقارت]]، مرز قائل شده و [[انسان‌ها]] را از فروتنی‌های بی‌مورد [[نهی]] فرموده است.‌ در [[حدیثی]] از ایشان [[روایت]] شده است: "هرگاه متواضعان [[امت]] مرا دیدید، در مقابلشان تواضع کنید و زمانی که با [[متکبران]] روبرو شدید، بر آنها [[تکبر]] کنید که این [[رفتار]] باعث [[خواری]] [[متکبران]] است" <ref>{{متن حدیث|إِذَا رَأَيْتُمُ‌ الْمُتَوَاضِعِينَ‌ مِنْ أُمَّتِي فَتَوَاضَعُوا لَهُمْ وَ إِذَا رَأَيْتُمُ الْمُتَكَبِّرِينَ فَتَكَبَّرُوا عَلَيْهِمْ فَإِنَّ ذَلِكَ لَهُمْ مَذَلَّةٌ وَ صَغَارٌ}}؛ مجموعه ورام، ج ۱، ص ۲۰۱ و القتنی، تذکرة الموضوعات، ص ۱۹۱.</ref>؛ سیره‌نویسان درباره [[سیره]] [[رسول خدا]]{{صل}} چنین بیان داشته‌اند: "او متواضعی بود که خود را به [[حقارت]] نمی‌افکند"<ref>ارشاد القلوب، ص ۱۱۵ و وسائل الشیعة، ج ۵، ص ۵۴.</ref>.[[نبی خاتم]]{{صل}} می‌فرمود: "خوشا به حال کسی که برای [[خدای متعال]] [[فروتنی]] کند، بی‌آنکه کار او [[کاستی]] و نقصی در پی داشته باشد و خود را ذلیل سازد و در در حال [[خواری]] و مسکنت باشد"<ref>امالی طوسی، ص ۵۳۹، المعجم الکبیر، ج ۵، ص ۷۱؛ بیهقی، سنن الکبری، ج ۴، ص ۱۸۲ و اعلام الدین، ص۲۰۳.</ref>‌. تواضع در برابر [[کفار]] و نیز تواضع به سبب ثروت<ref>حسن بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص ۲۱۷؛ [[شرح نهج البلاغه]]، ج ۱۱، ص ۲۳۲ و کنز العمال، ج ۳، ص ۲۳۰.</ref> هم از دیگر موارد فروتنی‌های نامعقول و نابجا است که آن [[حضرت]] از آن [[نهی]] فرموده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۳۲۳.</ref>.
==تواضع در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱==
منظور آن دسته از آیاتی است که به [[پیامبر]] [[دستورات اخلاقی]] می‌دهد و او را به [[فروتنی]] با تعبیرهای مختلف [[دعوت]] می‌کند.
#{{متن قرآن|وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«به چیزی که دسته‌هایی از کافران را بدان بهره‌مند کرده‌ایم چشم مدوز و برای آنان اندوه مخور و برای مؤمنان افتادگی کن!» سوره حجر، آیه ۸۸.</ref>
#{{متن قرآن|وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و با مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند افتادگی کن» سوره شعراء، آیه ۲۱۵.</ref>
#{{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِنَا فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ}}<ref>«و چون مؤمنان به آیات ما، نزد تو آیند بگو: درود بر شما! پروردگارتان بخشایش را بر خویش مقرّر داشته است: چنانچه هر یک از شما از سر نادانی کار بدی انجام دهد، آنگاه از پس آن توبه کند و به راه آید، چنین است که خداوند  آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره انعام، آیه ۵۴.</ref>
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ * إِنَّ الَّذِينَ يَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَئِكَ الَّذِينَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ عَظِيمٌ * إِنَّ الَّذِينَ يُنَادُونَكَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن مگویید چنان که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید؛ مبادا کردارهایتان بی‌آنکه خود دریابید تباه گردد * بی‌گمان خداوند دل‌های کسانی که صدایشان را نزد فرستاده خداوند فرو می‌دارند، برای پرهیزگاری آزموده است؛ آنان آمرزش و پاداشی سترگ خواهند داشت * به راستی آنان که تو را از پشت (در) اتاق‌ها  صدا می‌زنند، بیشترشان خرد نمی‌ورزند» سوره حجرات، آیه ۲-۴.</ref>
'''نکته''': در [[آیات]] این محورها پیرامون صفت [[اخلاقی]] [[تواضع]] و [[پیامبر]] از سوی [[خداوند]] مطرح گردیده است:
#سفارش [[خداوند]] به [[پیامبر]] برای [[فروتنی]] -[[ تواضع]] - در برابر [[مؤمنان]] و ابراز مهر و [[محبت]] به آنان و آغاز هر رابطه با [[سلام]] نمودن بر آنان: {{متن قرآن|وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«و با مؤمنانی که از تو پیروی می‌کنند افتادگی کن» سوره شعراء، آیه ۲۱۵.</ref>... {{متن قرآن|فَقُلْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ}}<ref>«و چون مؤمنان به آیات ما، نزد تو آیند بگو: درود بر شما! پروردگارتان بخشایش را بر خویش مقرّر داشته است: چنانچه هر یک از شما از سر نادانی کار بدی انجام دهد، آنگاه از پس آن توبه کند و به راه آید، چنین است که خداوند  آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره انعام، آیه ۵۴.</ref>
#توصیه [[خداوند]] به [[مسلمین]] به [[رعایت ادب]] حضور و [[تواضع]] در لحن گفتار و [[کردار]] در مقابل [[محمد]]{{صل}} {{متن قرآن|لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ}}<ref>«ای مؤمنان! صدایتان را از صدای پیامبر فراتر نبرید و در گفتار با او بلند سخن مگویید چنان که با یکدیگر بلند سخن می‌گویید؛ مبادا کردارهایتان بی‌آنکه خود دریابید تباه گردد» سوره حجرات، آیه ۲.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۳۴۲.</ref>.


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==
۷۳٬۶۴۱

ویرایش