پرش به محتوا

بخشندگی: تفاوت میان نسخه‌ها

۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۲ آوریل ۲۰۲۰
جز
جایگزینی متن - ':{{متن قرآن' به ': {{متن قرآن'
جز (جایگزینی متن - 'حضرت حق' به 'حضرت حق')
جز (جایگزینی متن - ':{{متن قرآن' به ': {{متن قرآن')
خط ۱۷: خط ۱۷:
*شماری از [[آیات قرآن کریم]] نیز بر مطالبی هماهنگ در این زمینه دلالت نماید؛ برخی از این مطالب را می‌توان این‌گونه برشمرد:
*شماری از [[آیات قرآن کریم]] نیز بر مطالبی هماهنگ در این زمینه دلالت نماید؛ برخی از این مطالب را می‌توان این‌گونه برشمرد:
#[[آیات]] پیشین، به‌خوبی بر [[شایستگی]] و [[برتری]] [[انفاق]] و [[بخشش]] دلالت می‌نماید؛
#[[آیات]] پیشین، به‌خوبی بر [[شایستگی]] و [[برتری]] [[انفاق]] و [[بخشش]] دلالت می‌نماید؛
#گذشته از آن، گویا [[انفاق]] در شمار [[وظائف]] [[مؤمنان]] قرار دارد:{{متن قرآن|لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ}}<ref>«توانگر باید از توانگری خویش و آنکه روزی بر او تنگ شده از آنچه خدا به وی داده است هزینه کند» سوره طلاق، آیه ۷.</ref>.
#گذشته از آن، گویا [[انفاق]] در شمار [[وظائف]] [[مؤمنان]] قرار دارد: {{متن قرآن|لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللَّهُ}}<ref>«توانگر باید از توانگری خویش و آنکه روزی بر او تنگ شده از آنچه خدا به وی داده است هزینه کند» سوره طلاق، آیه ۷.</ref>.
#در مرتبه سوّم، می‌توان به شصت [[آیه کریمه]] دست یافت، که به ترغیب به این [[فضیلت]] [[اخلاقی]] پرداخته، [[مؤمنان]] را به اتّصاف به آن فراخوانده است. در این زمینه تنها به این دو [[آیه]] بنگرید: {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«داستان (بخشش) آنان که دارایی‌های خود را در راه خداوند می‌بخشند چون دانه‌ای است که هفت خوشه بر آورده باشد، در هر خوشه صد دانه و خداوند برای هر که بخواهد (آن را) چند برابر می‌گرداند و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۱.</ref>،{{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«و داستان (بخشش) کسانی که دارایی‌های خود را در جست و جوی خشنودی خداوند و برای استواری (نیّت خالصانه) خودشان می‌بخشند، همچون باغساری بر پشته‌واره‌ای است که بارانی تند- و اگر نه بارانی تند، بارانی نرمریز- بدان برسد و میوه‌هایش را دوچندان کند و خداوند به آن» سوره بقره، آیه ۲۶۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۰.</ref>.
#در مرتبه سوّم، می‌توان به شصت [[آیه کریمه]] دست یافت، که به ترغیب به این [[فضیلت]] [[اخلاقی]] پرداخته، [[مؤمنان]] را به اتّصاف به آن فراخوانده است. در این زمینه تنها به این دو [[آیه]] بنگرید: {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«داستان (بخشش) آنان که دارایی‌های خود را در راه خداوند می‌بخشند چون دانه‌ای است که هفت خوشه بر آورده باشد، در هر خوشه صد دانه و خداوند برای هر که بخواهد (آن را) چند برابر می‌گرداند و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۱.</ref>،{{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«و داستان (بخشش) کسانی که دارایی‌های خود را در جست و جوی خشنودی خداوند و برای استواری (نیّت خالصانه) خودشان می‌بخشند، همچون باغساری بر پشته‌واره‌ای است که بارانی تند- و اگر نه بارانی تند، بارانی نرمریز- بدان برسد و میوه‌هایش را دوچندان کند و خداوند به آن» سوره بقره، آیه ۲۶۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۰.</ref>.
*این دو [[آیه شریفه]]، نکاتی بسیار در خود نهفته دارد؛ در شمار این نکات است:
*این دو [[آیه شریفه]]، نکاتی بسیار در خود نهفته دارد؛ در شمار این نکات است:
خط ۴۱: خط ۴۱:
*این [[حدیث شریف]] نیز در این زمینه سخت گویاست:"هر مؤمنی که [[مؤمن]] دیگری را از آنچه بدان [[نیاز]] دارد باز دارد، در حالی که می‌تواند در رفع [[حاجت]] او بکوشد- خواه از امکانات خود، و یا از امکانات دیگران در این مسیر استفاده کند-، [[خداوند]] او را در [[قیامت]] با چهره‌ای سیاه و چشمانی دریده و سرخ و دستانی که با زنجیر به گردنش آویخته است نگاه می‌دارد، و در [[حق]] او گفته می‌شود که: این [[خائن]] است که در [[حق]] [[خدا]] و پیامبرش [[خیانت]] کرده است!. آنگاه امر می‌شود که به [[آتش]] انداخته شود"<ref>{{متن حدیث| أَيُّمَا مُؤْمِنٍ مَنَعَ مُؤْمِناً شَيْئاً مِمَّا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَيْهِ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَيْرِهِ أَقَامَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُسْوَدّاً وَجْهُهُ مُزْرَقَّةً عَيْنَاهُ‌ مَغْلُولَةً يَدَاهُ إِلَى عُنُقِهِ فَيُقَالُ هَذَا الْخَائِنُ الَّذِي خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۶۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۶-۳۴۷.</ref>.
*این [[حدیث شریف]] نیز در این زمینه سخت گویاست:"هر مؤمنی که [[مؤمن]] دیگری را از آنچه بدان [[نیاز]] دارد باز دارد، در حالی که می‌تواند در رفع [[حاجت]] او بکوشد- خواه از امکانات خود، و یا از امکانات دیگران در این مسیر استفاده کند-، [[خداوند]] او را در [[قیامت]] با چهره‌ای سیاه و چشمانی دریده و سرخ و دستانی که با زنجیر به گردنش آویخته است نگاه می‌دارد، و در [[حق]] او گفته می‌شود که: این [[خائن]] است که در [[حق]] [[خدا]] و پیامبرش [[خیانت]] کرده است!. آنگاه امر می‌شود که به [[آتش]] انداخته شود"<ref>{{متن حدیث| أَيُّمَا مُؤْمِنٍ مَنَعَ مُؤْمِناً شَيْئاً مِمَّا يَحْتَاجُ إِلَيْهِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَيْهِ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ مِنْ عِنْدِ غَيْرِهِ أَقَامَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُسْوَدّاً وَجْهُهُ مُزْرَقَّةً عَيْنَاهُ‌ مَغْلُولَةً يَدَاهُ إِلَى عُنُقِهِ فَيُقَالُ هَذَا الْخَائِنُ الَّذِي خَانَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ثُمَّ يُؤْمَرُ بِهِ إِلَى النَّارِ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۶۷.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۶-۳۴۷.</ref>.
===مرتبه سوّم===
===مرتبه سوّم===
*این مرتبه- که شدیدترین و استوارترین مراتب آن است -، همان [[ایثار]] معروف [[اخلاقی]] است. در این مرتبه، شخص [[بخشنده]]، آنچه را خود بدان محتاج است در [[اختیار]] دیگران نهاده، از احتیاج خود بدان چشم می‌پوشد. [[قرآن کریم]] این مرتبه را سخت گرامی داشته، با یادکرد از شماری از [[ایثارگران]]، دیگران را ترغیب فرموده است تا به [[سنّت]] و روش آنان [[اقتدا]] نمایند:{{متن قرآن|وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«و (نیز برای) کسانی است که پیش از (آمدن) مهاجران ، در خانه (های مدینه) و (پایگاه) ایمان، جای داشته‌اند؛ کسانی را که به سوی آنان هجرت کرده‌اند، دوست می‌دارند و در دل به آنچه به مهاجران داده‌اند، چشمداشتی ندارند و (آنان را) بر خویش برمی‌گزینند هر چند خود» سوره حشر، آیه ۹.</ref>. [[آیه شریفه]]، به‌روشنی دلالت می‌نماید که این گروه از [[مسلمانان]]، گذشته از [[غذا]] و [[لباس]] خود، حتّی منازل‌شان را نیز در [[اختیار]] دیگران نهادند. آنان هرچند خود به این [[غذا]] و مسکن محتاج بودند، امّا دیگران را در این احتیاج بر خود مقدّم داشتند؛ و جالب آنکه به هنگام [[ایثار]]، در [[نفس]] خود هیچ اندوهی بر آن نمی‌یافتند!<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۷.</ref>.
*این مرتبه- که شدیدترین و استوارترین مراتب آن است -، همان [[ایثار]] معروف [[اخلاقی]] است. در این مرتبه، شخص [[بخشنده]]، آنچه را خود بدان محتاج است در [[اختیار]] دیگران نهاده، از احتیاج خود بدان چشم می‌پوشد. [[قرآن کریم]] این مرتبه را سخت گرامی داشته، با یادکرد از شماری از [[ایثارگران]]، دیگران را ترغیب فرموده است تا به [[سنّت]] و روش آنان [[اقتدا]] نمایند: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«و (نیز برای) کسانی است که پیش از (آمدن) مهاجران ، در خانه (های مدینه) و (پایگاه) ایمان، جای داشته‌اند؛ کسانی را که به سوی آنان هجرت کرده‌اند، دوست می‌دارند و در دل به آنچه به مهاجران داده‌اند، چشمداشتی ندارند و (آنان را) بر خویش برمی‌گزینند هر چند خود» سوره حشر، آیه ۹.</ref>. [[آیه شریفه]]، به‌روشنی دلالت می‌نماید که این گروه از [[مسلمانان]]، گذشته از [[غذا]] و [[لباس]] خود، حتّی منازل‌شان را نیز در [[اختیار]] دیگران نهادند. آنان هرچند خود به این [[غذا]] و مسکن محتاج بودند، امّا دیگران را در این احتیاج بر خود مقدّم داشتند؛ و جالب آنکه به هنگام [[ایثار]]، در [[نفس]] خود هیچ اندوهی بر آن نمی‌یافتند!<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۴۷.</ref>.
*در خبر است که یکی از انصاریان [[مدینه]]، منزل خویش را در [[اختیار]] مردی از [[مهاجران]] نهاد و خود در کنار کوچه، سکونت یافت. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} چون او را در کنار کوچه یافت، از حالش باز پرسید، و سبب سکونتش در آن مکان را سؤال کرد. آن مرد در پاسخ چنین اظهار داشت که: اگر آن [[مهاجر]] در کوچه ساکن می‌شد و من در منزلم بودم، هرگز در آن خانه [[آسایش]] نمی‌یافتم، چه [[برادر]] خود را در کوچه می‌دیدم؛ امّا اکنون که من در اینجا و او در منزل من است، جانی آسوده دارم و نفسی راحت!.
*در خبر است که یکی از انصاریان [[مدینه]]، منزل خویش را در [[اختیار]] مردی از [[مهاجران]] نهاد و خود در کنار کوچه، سکونت یافت. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} چون او را در کنار کوچه یافت، از حالش باز پرسید، و سبب سکونتش در آن مکان را سؤال کرد. آن مرد در پاسخ چنین اظهار داشت که: اگر آن [[مهاجر]] در کوچه ساکن می‌شد و من در منزلم بودم، هرگز در آن خانه [[آسایش]] نمی‌یافتم، چه [[برادر]] خود را در کوچه می‌دیدم؛ امّا اکنون که من در اینجا و او در منزل من است، جانی آسوده دارم و نفسی راحت!.
*این‌گونه عمل کردن، در میان مردان بارگاه [[الهی]] همیشه به چشم می‌آمده است؛ هرچند دنیادوستان آن را عملی احمقانه دانسته از انجامش باز می‌ایستاده‌اند. اینان در نظر [[قرآن کریم]] چون حیواناتند، که تنها [[آسایش]] خویش را در نظر می‌آورَند: {{متن قرآن|وَيَأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ}}<ref>«و همچون چارپایان می‌خورند» سوره محمد، آیه ۱۲.</ref>، {{متن قرآن|أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ}}<ref>«آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند ؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref>.
*این‌گونه عمل کردن، در میان مردان بارگاه [[الهی]] همیشه به چشم می‌آمده است؛ هرچند دنیادوستان آن را عملی احمقانه دانسته از انجامش باز می‌ایستاده‌اند. اینان در نظر [[قرآن کریم]] چون حیواناتند، که تنها [[آسایش]] خویش را در نظر می‌آورَند: {{متن قرآن|وَيَأْكُلُونَ كَمَا تَأْكُلُ الْأَنْعَامُ}}<ref>«و همچون چارپایان می‌خورند» سوره محمد، آیه ۱۲.</ref>، {{متن قرآن|أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ}}<ref>«آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند ؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.</ref>.
۲۱۸٬۲۱۵

ویرایش