قاعده لطف: تفاوت میان نسخهها
←شبهه هفتم: قاعده القاء الاصول
خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
*'''بند اوّل: [[تعارض]] [[روایت]] با [[اصول عقلی]] (پاسخ مبنایی)''' | *'''بند اوّل: [[تعارض]] [[روایت]] با [[اصول عقلی]] (پاسخ مبنایی)''' | ||
*مراد از پاسخ مبنایی آن است که با قبول برخی قواعد، اصولاً جایی برای طرح چنین اشکالاتی باقی نمیماند. بنابراین: #در طیّ [[برهان]]، [[ضرورت وجود دائمی امام]] بر اساس قاعده [[عقلی]] [[لطف]] [[اثبات]] شد. [[بدیهی]] است که قواعد [[عقلی]] استثنا بردار نیست و اگر [[عقل]] حکمی را [[اثبات]] نمود، نمیتوان جریان آن را در محدودهای تقیید و یا تخصیص زد؛ مثلاً وقتی ثابت میشود که مجموعه زوایای مثلّث ۱۸۰ [[درجه]] است، نمیتوان گفت مثلثهایی وجود دارند که از این قاعده بنا بر دلایلی مستثنی هستند. بنابراین، اگر [[قاعده لطف]] [[ضرورت]] دائمی وجود [[حجت الهی]] را به طور مطلق در همه زمانها [[اثبات]] نمود، نمیتوان با ادلّه [[نقلی]] آن را حد زد و محدود به زمان [[رسول خدا]]{{صل}} نمود و سایر زمانها را استثنا کرد؛ بلکه بنا بر [[قاعده لطف]]، [[امّت]] همیشه محتاج [[حجّت]] [[معصوم]] [[الهی]] در میان خود است؛ گاه به [[صورت]] [[پیامبر]] و گاه به صورت [[وصیّ]] [[معصوم]] آن [[حضرت]]. تفصیل وجوه گوناگون [[اثبات]] [[قاعده لطف]] که در طیّ [[برهان]] بیان شد، نشان میدهد که در همه زمانها، وجود [[علماء]] غیر [[معصوم]] (در هر مرتبه [[علمی]] که باشند)، هرگز [[امّت]] را از وجود [[ولیّ]] [[معصوم]] بینیاز نمیکند و لذا اشکال به طور مبنایی با قبول [[قاعده لطف]] منحل میگردد. | *مراد از پاسخ مبنایی آن است که با قبول برخی قواعد، اصولاً جایی برای طرح چنین اشکالاتی باقی نمیماند. بنابراین: #در طیّ [[برهان]]، [[ضرورت وجود دائمی امام]] بر اساس قاعده [[عقلی]] [[لطف]] [[اثبات]] شد. [[بدیهی]] است که قواعد [[عقلی]] استثنا بردار نیست و اگر [[عقل]] حکمی را [[اثبات]] نمود، نمیتوان جریان آن را در محدودهای تقیید و یا تخصیص زد؛ مثلاً وقتی ثابت میشود که مجموعه زوایای مثلّث ۱۸۰ [[درجه]] است، نمیتوان گفت مثلثهایی وجود دارند که از این قاعده بنا بر دلایلی مستثنی هستند. بنابراین، اگر [[قاعده لطف]] [[ضرورت]] دائمی وجود [[حجت الهی]] را به طور مطلق در همه زمانها [[اثبات]] نمود، نمیتوان با ادلّه [[نقلی]] آن را حد زد و محدود به زمان [[رسول خدا]]{{صل}} نمود و سایر زمانها را استثنا کرد؛ بلکه بنا بر [[قاعده لطف]]، [[امّت]] همیشه محتاج [[حجّت]] [[معصوم]] [[الهی]] در میان خود است؛ گاه به [[صورت]] [[پیامبر]] و گاه به صورت [[وصیّ]] [[معصوم]] آن [[حضرت]]. تفصیل وجوه گوناگون [[اثبات]] [[قاعده لطف]] که در طیّ [[برهان]] بیان شد، نشان میدهد که در همه زمانها، وجود [[علماء]] غیر [[معصوم]] (در هر مرتبه [[علمی]] که باشند)، هرگز [[امّت]] را از وجود [[ولیّ]] [[معصوم]] بینیاز نمیکند و لذا اشکال به طور مبنایی با قبول [[قاعده لطف]] منحل میگردد. | ||
*آنچه در خلال اشکال، بنا بر قاعده [[القاء]] الاصول، مطرح شد، امکان جایگزینی [[علما]] به جای [[امام]] بعد از [[رسول خدا]]{{صل}} است؛ تا بیان [[احکام عملی]] و فرعی [[دینی]] را به عهده گیرند؛ در حالی که بنا بر [[قاعده لطف]]، [[نیازمندی]] [[امّت]] به [[حجّت الهی]]، تنها در [[بیان احکام]] فرعی و عملی برای [[امّت]] خلاصه نمیشود؛ تا گفته شود که [[علماء]] [[امّت]] میتوانند با استفاده از اصول برگرفته از [[قول و فعل]] و تقریر [[رسول خدا]]{{صل}} در [[احکام دینی]]، [[هادی]] [[امّت]] و نازل منزله ایشان در میان [[مردم]] باشند؛ زیرا حدّ وسط در [[قاعده لطف]]، امور گوناگونی بود که هریک به [[تنهایی]] جهتی از جهات [[ضرورت]] وجود [[حجّت الهی]] در میان [[امّت]] را [[اثبات]] میکند. مثلاً اگر حدّ وسط، [[تبیین دین]] و [[متشابهات]] [[قرآن]] در میان [[امّت]] باشد، [[علما]] هرگز نمیتوانند تبیینی یقینآور از [[قرآن]] بیان نمایند. به همین ترتیب، اگر حدّ وسط، [[رفع اختلاف]] در قرائتهای گوناگون از کتاب و [[سنّت نبوی]] و رفع خصومات در [[اختلافات]] [[دینی]] و [[اجتماعی]] و برداشتن [[خوف]] از [[قصور]] در [[امتثال اوامر الهی]] و از همه مهمتر، [[هدایت ارشادی]] و ایصالی [[امّت]] به [[توحید]] و امور دیگر باشد که در فرایند توصیف و [[تبیین]] سایر [[براهین]] به آنها اشاره میشود)، [[علماء]] [[امّت]] - با همه جلالت قدری که دارند-، هرگز نمیتوانند در همه این ابعاد [[نیاز]] [[جامعه]] و آحاد [[امّت]] را برآورده سازند. | |||
*'''بند دوم: [[امام]]؛ [[حجت]] مطلق [[الهی]] بر [[امّت]] (پاسخهای بنائی)''' | *'''بند دوم: [[امام]]؛ [[حجت]] مطلق [[الهی]] بر [[امّت]] (پاسخهای بنائی)''' | ||
*آنچه در [[برهان لطف]] [[اثبات]] شد، [[ضرورت]] وجود دائمی [[حجّت الهی]] در میان [[مردم]] است؛ به این ترتیب که [[امّت]] در [[اعتقادات]] و [[اعمال]] خود [[نیازمند]] [[هادی]] هستند که با تبعیّت از او، [[یقین]] نمایند که [[وظیفه]] [[بندگی]] خود را در برابر [[خداوند]] انجام دادهاند؛ به گونهای که اگر از صحّت [[اعتقادات]] و یا [[اعمال]] آنان بازخواست شد، بتوانند حجّتی مستدلّ در مقابل [[پروردگار]] داشته باشند. در این میان، [[حجّت]] در برخی امور [[عقل]] است؛ مانند کلیّات امور [[اعتقادی]]. | *آنچه در [[برهان لطف]] [[اثبات]] شد، [[ضرورت]] وجود دائمی [[حجّت الهی]] در میان [[مردم]] است؛ به این ترتیب که [[امّت]] در [[اعتقادات]] و [[اعمال]] خود [[نیازمند]] [[هادی]] هستند که با تبعیّت از او، [[یقین]] نمایند که [[وظیفه]] [[بندگی]] خود را در برابر [[خداوند]] انجام دادهاند؛ به گونهای که اگر از صحّت [[اعتقادات]] و یا [[اعمال]] آنان بازخواست شد، بتوانند حجّتی مستدلّ در مقابل [[پروردگار]] داشته باشند. در این میان، [[حجّت]] در برخی امور [[عقل]] است؛ مانند کلیّات امور [[اعتقادی]]. |