اعتدال در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'واحد' به 'واحد'
جز (جایگزینی متن - '{{خرد}}' به '{{ویرایش غیرنهایی}}') |
جز (جایگزینی متن - 'واحد' به 'واحد') |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
*[[میانه‌روی]] در [[اعمال]] امّا، همان فضیلتی است که در اصطلاحات اخلاق‌پژوهان، آن را "[[عدالت]]" خوانده، گذشته از این [[دانش]]، در [[شرع]] نیز بر آن [[اصرار]] ورزیده‌اند. تا آنجا که گویا [[عدالت]] از شرایط شرکت در تمامی اموری است که به نوعی به [[جامعه]] مربوط می‌شود؛ چه حتّی در [[امامت]] [[جماعت]] نیز [[عدالت]] شرط شده است. [[قرآن کریم]] آن‌چنان بر این مطلب پای فشرده، که به‌دست آوردن آن را حتّی در صورتی که ضرری متوجّه [[انسان]] و یا [[نزدیکان]] او شود، باز هم لازم دانسته است؛ به این [[آیه شریفه]] بنگرید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار» سوره نساء، آیه ۱۳۵.</ref>. | *[[میانه‌روی]] در [[اعمال]] امّا، همان فضیلتی است که در اصطلاحات اخلاق‌پژوهان، آن را "[[عدالت]]" خوانده، گذشته از این [[دانش]]، در [[شرع]] نیز بر آن [[اصرار]] ورزیده‌اند. تا آنجا که گویا [[عدالت]] از شرایط شرکت در تمامی اموری است که به نوعی به [[جامعه]] مربوط می‌شود؛ چه حتّی در [[امامت]] [[جماعت]] نیز [[عدالت]] شرط شده است. [[قرآن کریم]] آن‌چنان بر این مطلب پای فشرده، که به‌دست آوردن آن را حتّی در صورتی که ضرری متوجّه [[انسان]] و یا [[نزدیکان]] او شود، باز هم لازم دانسته است؛ به این [[آیه شریفه]] بنگرید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید هر چند به زیان خود یا پدر و مادر و یا نزدیکان (تان) باشد و اگر (هر یک از دو طرف دعوا) دارا باشد یا نادار» سوره نساء، آیه ۱۳۵.</ref>. | ||
*[[میانه‌روی]] در [[اخلاق]] نیز از امور مورد تأکید [[قرآن کریم]] می‌باشد، تا بدانجا که این امر را [[هدف]] نهایی [[بعثت پیامبران]]{{عم}} و نازل شدن [[کتاب‌های آسمانی]]، قلمداد فرموده است: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۴ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۴، ص ۴۴۸.</ref>. | *[[میانه‌روی]] در [[اخلاق]] نیز از امور مورد تأکید [[قرآن کریم]] می‌باشد، تا بدانجا که این امر را [[هدف]] نهایی [[بعثت پیامبران]]{{عم}} و نازل شدن [[کتاب‌های آسمانی]]، قلمداد فرموده است: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۴ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۴، ص ۴۴۸.</ref>. | ||
*بر اساس آنچه [[گذشت]]، می‌توان دریافت که "[[میانه‌روی]]"، "گزیدن حدّ وسط در [[کارها]]"، "راه مستقیم"، "[[عدالت]]" و "قِسط"، الفاظی چندگانه‌اند، که همه بر یک معنای | *بر اساس آنچه [[گذشت]]، می‌توان دریافت که "[[میانه‌روی]]"، "گزیدن حدّ وسط در [[کارها]]"، "راه مستقیم"، "[[عدالت]]" و "قِسط"، الفاظی چندگانه‌اند، که همه بر یک معنای واحد دلالت می‌نمایند. آری! اگر این الفاظ به همراه هم به‌کار برده شود، در آن صورت هر یک از معنایی خاصّی برخوردار خواهد بود. | ||
*با این حال، اضافه می‌کنیم که نگاه آماری به این الفاظ، نشان می‌دهد که [[اقتصاد]]/ [[میانه‌روی]] بیشتر در مخارج زندگانی، [[عدالت]] در [[اعمال]]، و قِسط در [[اخلاق]] و [[رفتار]] [[آدمی]] کاربرد داشته است. | *با این حال، اضافه می‌کنیم که نگاه آماری به این الفاظ، نشان می‌دهد که [[اقتصاد]]/ [[میانه‌روی]] بیشتر در مخارج زندگانی، [[عدالت]] در [[اعمال]]، و قِسط در [[اخلاق]] و [[رفتار]] [[آدمی]] کاربرد داشته است. | ||
*این [[فضیلت]]، از چنان اهمیتی برخوردار است، که حتّی در [[عبادات]] نیز مطلوب دانسته شده؛ از این‌رو در برخی از رویات، حتّی [[میانه‌روی]] در [[عبادت]] نیز مطرح شده است. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: "به [[راستی]] این [[دین]] محکم است، پس به آرامی در آن درآیید. و [[عبادت]] [[خدا]] را به بنده‌های [[خدا]] به [[زور]] تحمیل نکنید، تا چون شترسوار نابودکننده نباشید، آنکه نه سفر را طی کند، و نه مرکب را به جای گذارد" <ref>{{متن حدیث|إِنَّ هَذَا الدِّينَ مَتِينٌ فَأَوْغِلُوا فِيهِ بِرِفْقٍ وَ لَا تُكَرِّهُوا عِبَادَةَ اللَّهِ إِلَى عِبَادِ اللَّهِ فَتَكُونُوا كَالرَّاكِبِ الْمُنْبَتِ الَّذِي لَا سَفَراً قَطَعَ وَ لَا ظَهْراً أَبْقَى}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۸۶.</ref>؛ | *این [[فضیلت]]، از چنان اهمیتی برخوردار است، که حتّی در [[عبادات]] نیز مطلوب دانسته شده؛ از این‌رو در برخی از رویات، حتّی [[میانه‌روی]] در [[عبادت]] نیز مطرح شده است. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرمایند: "به [[راستی]] این [[دین]] محکم است، پس به آرامی در آن درآیید. و [[عبادت]] [[خدا]] را به بنده‌های [[خدا]] به [[زور]] تحمیل نکنید، تا چون شترسوار نابودکننده نباشید، آنکه نه سفر را طی کند، و نه مرکب را به جای گذارد" <ref>{{متن حدیث|إِنَّ هَذَا الدِّينَ مَتِينٌ فَأَوْغِلُوا فِيهِ بِرِفْقٍ وَ لَا تُكَرِّهُوا عِبَادَةَ اللَّهِ إِلَى عِبَادِ اللَّهِ فَتَكُونُوا كَالرَّاكِبِ الْمُنْبَتِ الَّذِي لَا سَفَراً قَطَعَ وَ لَا ظَهْراً أَبْقَى}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۸۶.</ref>؛ | ||