صلوات در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگ‌نامه' به 'سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه'
(←نکات) |
جز (جایگزینی متن - 'سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگ‌نامه' به 'سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
# [[خداوند]] به [[رسول]] گرامی‌اش [[دستور]] میدهد که حتی در برابر انجام [[وظائف]] [[واجب]] باید از [[مردم]] تشکر و تقدیر کرد، و به آنها [[دعا]] کرد {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ}}<ref>«و برای آنها (به نیکی) دعا کن» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و مخصوصاً از طریق [[معنوی]] و [[روانی]] آنها را [[تشویق]] نمود، و کلمه - صَلِّ - از - صَلاة - و به معنای [[دعا]] است، و از سیاق استفاده می‌شود که مقصود از این [[دعا]]، [[دعای خیر]] به [[جان]] و [[مال]] ایشان است، همچنان که از [[سنت]] چنین به یادگار رسیده که آن جناب در برابر کسی که [[زکات]] می‌داده چنین [[دعا]] می‌کرده که: [[خدا]] به مالت خیر و [[برکت]] [[مرحمت]] فرماید. و در جمله {{متن قرآن|إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> کلمه “سکن” به معنای چیزی است که [[دل]] را [[راحتی]] و [[آرامش]] بخشد، و منظور این است که [[نفوس]] ایشان به دعای تو سکونت و [[آرامش]] می‌یابد و این خود نوعی تشکر از مساعی ایشان است، همچنان که جمله {{متن قرآن|وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و خداوند شنوایی داناست» سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref> مایه آرامشی است که دل‌های مکلفینی که این [[آیه]] را می‌شنوند و یا می‌خوانند به وسیله آن سکونت می‌یابد. این [[آیه شریفه]] متضمن [[حکم]] [[زکات]] [[مالی]] است، که خود یکی از ارکان [[شریعت]] و [[ملت]] [[اسلام]] است، هم ظاهر [[آیه]] این معنا را می‌رساند و هم [[اخبار]] بسیاری که از طرق [[امامان اهل بیت]]{{عم}} و از غیر ایشان [[نقل]] شده است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۱۳.</ref>. جالب این که مأموران وصول [[مالیات]] موظف شده‌اند از [[مردم]] تشکر کنند، و این [[دستور]] به عنوان یک [[حکم]] مستحبّ در برنامه‌های [[اسلامی]] روشنگر عمق جنبه‌های [[انسانی]] در این [[دستورها]] است. | # [[خداوند]] به [[رسول]] گرامی‌اش [[دستور]] میدهد که حتی در برابر انجام [[وظائف]] [[واجب]] باید از [[مردم]] تشکر و تقدیر کرد، و به آنها [[دعا]] کرد {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ}}<ref>«و برای آنها (به نیکی) دعا کن» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و مخصوصاً از طریق [[معنوی]] و [[روانی]] آنها را [[تشویق]] نمود، و کلمه - صَلِّ - از - صَلاة - و به معنای [[دعا]] است، و از سیاق استفاده می‌شود که مقصود از این [[دعا]]، [[دعای خیر]] به [[جان]] و [[مال]] ایشان است، همچنان که از [[سنت]] چنین به یادگار رسیده که آن جناب در برابر کسی که [[زکات]] می‌داده چنین [[دعا]] می‌کرده که: [[خدا]] به مالت خیر و [[برکت]] [[مرحمت]] فرماید. و در جمله {{متن قرآن|إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> کلمه “سکن” به معنای چیزی است که [[دل]] را [[راحتی]] و [[آرامش]] بخشد، و منظور این است که [[نفوس]] ایشان به دعای تو سکونت و [[آرامش]] می‌یابد و این خود نوعی تشکر از مساعی ایشان است، همچنان که جمله {{متن قرآن|وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و خداوند شنوایی داناست» سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref> مایه آرامشی است که دل‌های مکلفینی که این [[آیه]] را می‌شنوند و یا می‌خوانند به وسیله آن سکونت می‌یابد. این [[آیه شریفه]] متضمن [[حکم]] [[زکات]] [[مالی]] است، که خود یکی از ارکان [[شریعت]] و [[ملت]] [[اسلام]] است، هم ظاهر [[آیه]] این معنا را می‌رساند و هم [[اخبار]] بسیاری که از طرق [[امامان اهل بیت]]{{عم}} و از غیر ایشان [[نقل]] شده است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۱۳.</ref>. جالب این که مأموران وصول [[مالیات]] موظف شده‌اند از [[مردم]] تشکر کنند، و این [[دستور]] به عنوان یک [[حکم]] مستحبّ در برنامه‌های [[اسلامی]] روشنگر عمق جنبه‌های [[انسانی]] در این [[دستورها]] است. | ||
# [[لطف]] و [[رحمت]] عمومی [[خدای متعال]] شامل همه افراد می‌شود، ولی [[درود]] و [[صلوات]] و [[رحمت خاص خدا]] برای شکیبایان و [[صابران]] است. {{متن قرآن|أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ}}<ref>«بر آنان از پروردگارشان درودها و بخشایشی است» سوره بقره، آیه ۱۵۷.</ref> [[خدا]] [[صابران]] را [[غرق]] در [[رحمت]] ویژه خود می‌کند و [[تشویق]] [[صابران]] از طرف [[خدا]] به ما این نکته [[تربیتی]] را می‌آموزد که در [[جامعه اسلامی]]، [[احترام]] خاصی برای افراد [[صابر]] و مقاوم قایل شویم. | # [[لطف]] و [[رحمت]] عمومی [[خدای متعال]] شامل همه افراد می‌شود، ولی [[درود]] و [[صلوات]] و [[رحمت خاص خدا]] برای شکیبایان و [[صابران]] است. {{متن قرآن|أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ}}<ref>«بر آنان از پروردگارشان درودها و بخشایشی است» سوره بقره، آیه ۱۵۷.</ref> [[خدا]] [[صابران]] را [[غرق]] در [[رحمت]] ویژه خود می‌کند و [[تشویق]] [[صابران]] از طرف [[خدا]] به ما این نکته [[تربیتی]] را می‌آموزد که در [[جامعه اسلامی]]، [[احترام]] خاصی برای افراد [[صابر]] و مقاوم قایل شویم. | ||
# [[خداوند]] بر شما [[درود]] وصلوات، [[رحمت]] می‌فرستد، و [[فرشتگان]] او نیز - برای شما تقاضای [[رحمت]] می‌کنند- {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)-» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> تا شما را از [[ظلمات]] -[[جهل]] و [[شرک]] و [[کفر]] - بیرون آورد و به سوی [[نور]] - [[ایمان و علم]] و [[تقوا]] - رهنمون شود {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> چرا که او نسبت به [[مؤمنان]] [[رحیم]] و [[مهربان]] است {{متن قرآن|وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> و به همین [[دلیل]] [[هدایت]] و [[رهبری]] آنها را بر عهده گرفته و فرشتگانش را نیز [[مأمور]] [[امداد]] آنها نموده است. (آری این [[آیه]] بشارتی است بزرگ برای همه سالکان راه [[حق]] و به آنها نوید میدهد که از جانب [[معشوق]] کششی نیرومند است، تا کوشش [[عاشق]] بیچاره به جایی برسد! آری! این [[رحمت]] خاص خداست که [[مؤمنان]] را از [[ظلمات]] اوهام و [[شهوات]] و وساوس [[شیطانی]] بیرون می‌آورد و به [[نور]] [[یقین]] و [[اطمینان]] و [[تسلط بر نفس]] رهنمون می‌گردد که اگر [[رحمت]] او نبود این راه پرپیچ و [[خم]] هرگز پیموده نمی‌شد<ref>برگزیده تفسیر نمونه، ج۳، ۶۱۸.</ref>. و [[علامه طباطبائی]] ذیل [[آیه]] می‌‌نویسند معنای جامع کلمه “صلاة” - به طوری که از موارد استعمال آن فهمیده می‌شود - انعطاف است، چیزی که هست این معنای جامع به خاطر [[اختلاف]] مواردی که به آن نسبت داده می‌شود مختلف می‌شود، و به همین جهت بعضی<ref>روح المعانی، ج۲۲، ص۴۳.</ref> گفته‌اند: صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]]، و از [[ملائکه]] به معنای [[استغفار]]، و از [[مردم]] [[دعا]] است، لیکن این را نیز باید دانست که هر چند صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]] است، اما نه هر [[رحمت]]، بلکه [[رحمت]] خاصی که [[ذخیره]] [[آخرت]] برای خصوص [[مؤمنین]] است، و [[سعادت]] [[آخرتی]] آنان و [[فلاح]] ابدیشان، مترتب بر آن می‌شود، و بدین جهت است که به دنبال جمله مورد بحث علت [[صلوات]] فرستادن [[خدای تعالی]] را چنین بیان کرده: {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> [[صلوات]] می‌فرستد، تا شما را از تاریکی‌ها به سوی [[نور]] بیرون آورد، چون او همواره نسبت به [[مؤمنین]] [[رحیم]] است<ref>ترجمه تفسیر المیزان ج۱۶، ۴۹۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | # [[خداوند]] بر شما [[درود]] وصلوات، [[رحمت]] می‌فرستد، و [[فرشتگان]] او نیز - برای شما تقاضای [[رحمت]] می‌کنند- {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)-» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> تا شما را از [[ظلمات]] -[[جهل]] و [[شرک]] و [[کفر]] - بیرون آورد و به سوی [[نور]] - [[ایمان و علم]] و [[تقوا]] - رهنمون شود {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> چرا که او نسبت به [[مؤمنان]] [[رحیم]] و [[مهربان]] است {{متن قرآن|وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> و به همین [[دلیل]] [[هدایت]] و [[رهبری]] آنها را بر عهده گرفته و فرشتگانش را نیز [[مأمور]] [[امداد]] آنها نموده است. (آری این [[آیه]] بشارتی است بزرگ برای همه سالکان راه [[حق]] و به آنها نوید میدهد که از جانب [[معشوق]] کششی نیرومند است، تا کوشش [[عاشق]] بیچاره به جایی برسد! آری! این [[رحمت]] خاص خداست که [[مؤمنان]] را از [[ظلمات]] اوهام و [[شهوات]] و وساوس [[شیطانی]] بیرون می‌آورد و به [[نور]] [[یقین]] و [[اطمینان]] و [[تسلط بر نفس]] رهنمون می‌گردد که اگر [[رحمت]] او نبود این راه پرپیچ و [[خم]] هرگز پیموده نمی‌شد<ref>برگزیده تفسیر نمونه، ج۳، ۶۱۸.</ref>. و [[علامه طباطبائی]] ذیل [[آیه]] می‌‌نویسند معنای جامع کلمه “صلاة” - به طوری که از موارد استعمال آن فهمیده می‌شود - انعطاف است، چیزی که هست این معنای جامع به خاطر [[اختلاف]] مواردی که به آن نسبت داده می‌شود مختلف می‌شود، و به همین جهت بعضی<ref>روح المعانی، ج۲۲، ص۴۳.</ref> گفته‌اند: صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]]، و از [[ملائکه]] به معنای [[استغفار]]، و از [[مردم]] [[دعا]] است، لیکن این را نیز باید دانست که هر چند صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]] است، اما نه هر [[رحمت]]، بلکه [[رحمت]] خاصی که [[ذخیره]] [[آخرت]] برای خصوص [[مؤمنین]] است، و [[سعادت]] [[آخرتی]] آنان و [[فلاح]] ابدیشان، مترتب بر آن می‌شود، و بدین جهت است که به دنبال جمله مورد بحث علت [[صلوات]] فرستادن [[خدای تعالی]] را چنین بیان کرده: {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> [[صلوات]] می‌فرستد، تا شما را از تاریکی‌ها به سوی [[نور]] بیرون آورد، چون او همواره نسبت به [[مؤمنین]] [[رحیم]] است<ref>ترجمه تفسیر المیزان ج۱۶، ۴۹۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۵۸.</ref>. | ||
==رابطه سلام و صلوات== | ==رابطه سلام و صلوات== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
#{{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ قُرُبَاتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلَا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند و آنچه هزینه می‌کنند مایه نزدیکی (خود) نزد خداوند و دعاهای خیر پیامبر می‌شمارند؛ آگاه باشید که این مایه نزدیکی آنهاست؛ به زودی خداوند آنان را در (کنف) بخشایش خود در می‌آورد که خداوند آمرزن» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> | #{{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ قُرُبَاتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلَا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند و آنچه هزینه می‌کنند مایه نزدیکی (خود) نزد خداوند و دعاهای خیر پیامبر می‌شمارند؛ آگاه باشید که این مایه نزدیکی آنهاست؛ به زودی خداوند آنان را در (کنف) بخشایش خود در می‌آورد که خداوند آمرزن» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> | ||
===نکات=== | ===نکات=== | ||
درود بر پیامبرهدف مشخصی دارد برای اینکه درود [[تکریم]] و اجلال وتعظیم است وآن درود وصلوتی که در [[آیه]]: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> آمده است درود و [[صلوات]] [[مغفرت]] وتطهیر و اخراج [[مردم]] از ظلمات به سوی [[نور]] است، پس دو صلات و درود به یک معنی نیستند ". (الرسول الاعظم قرانیاً، ص ۳۱) اما در [[حقیقت]] [[فلسفه]] و [[غایت]] [[صلوات]] بر [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] با [[شعار]] درود بر [[پیامبر]] اعلام [[همبستگی]] است و در [[آیه صلوات]] بر [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] است از صیغه جمع - عَلَیکمْ - وَ کٰانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً - استفاده می‌شود.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر| | درود بر پیامبرهدف مشخصی دارد برای اینکه درود [[تکریم]] و اجلال وتعظیم است وآن درود وصلوتی که در [[آیه]]: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> آمده است درود و [[صلوات]] [[مغفرت]] وتطهیر و اخراج [[مردم]] از ظلمات به سوی [[نور]] است، پس دو صلات و درود به یک معنی نیستند ". (الرسول الاعظم قرانیاً، ص ۳۱) اما در [[حقیقت]] [[فلسفه]] و [[غایت]] [[صلوات]] بر [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] با [[شعار]] درود بر [[پیامبر]] اعلام [[همبستگی]] است و در [[آیه صلوات]] بر [[پیامبر]] و [[مؤمنین]] است از صیغه جمع - عَلَیکمْ - وَ کٰانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً - استفاده می‌شود.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۵۱۳.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||