امنیت: تفاوت میان نسخه‌ها

* امنیت، اصطلاحی است که در [[جامعه‌شناسی]]، [[علوم سیاسی]]، [[فقه]]، [[علوم]] [[تربیتی]]، و [[روان‌شناسی]] مورد کاربرد قرار گرفته است. از جهت [[روان‌شناختی]]، [[احساس امنیت]] عبارت است از [[احساس]] [[آزادی]] نسبی از خطر. این [[احساس]]، وضع خوشایندی را ایجاد می‌کند و [[فرد]] در آن دارای [[آرامش روحی]] و جسمی است<ref>شاملو، سعید، بهداشت روانی، ص۹۱.</ref>. بنابراین،[[ امنیت]]، به معنای فقدان [[تهدید]] نسبت به ارزش‌های حیاتی و اولیه، یا به معنای نبود [[ترس]] از [[تهدید]] است<ref>[[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>. [[ امنیت]]، یک [[موهبت]] بزرگ [[الهی]] و نیاز مهم [[فطری]] [[انسان]] است. [[احساس امنیت روانی]]، از برجسته‌ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد خلاق و سالم است. [[احساس امنیت روانی]]، آن زمان می‌تواند به صورت مطلوب در میان [[مردم]] یک [[جامعه]] وجود داشته باشد، که افراد بدون دغدغه خاطر و به دور از [[اندیشه]] پیدا کردن فردی صاحب [[نفوذ]]، در کوتاه‌ترین زمان ممکن و در تمام اوقات شبانه‌روز، به امکانات مادی و [[معنوی]] دست‌رسی داشته باشند<ref>[[غلام علی افروز|افروز، غلام علی]]، [[احساس امنیت (مقاله)|احساس امنیت]]، سرمقاله مجله پیوند، نشریه ماهانه آموزشی- تربیتی، شماره ۲۳۱، تهران، دی‌ماه ۱۳۷۷: http://magpayvand.ir/index.php?route=product/category&path=۰&page=۱۹.</ref>.

*همه [[انسان‌ها]] [[نیازمند]] امنیت و [[آرامش]] خاطرند. نیاز به امنیت، بیان‌گر نیاز [[فرد]] به یک تکیه‌گاه و حامی فرابشری است. به گفته روان‌شناسان،[[ انسان]] برای [[تأمین امنیت]] خویش، همواره به [[حمایت]] دیگران [[نیازمند]] است؛ از این‌رو به [[پدر]]، [[مادر]] و گروه‌های [[اجتماعی]] وابسته و علاقه‌مند می‌شود. به گفته انیشتین، گاهی از هیچ‌کس، حتی سازمان‌های [[اجتماعی]] هم کاری بر نمی‌آید، لذا [[انسان]] به یک [[نیروی معنوی]] و ماورای بشری [[احساس]] نیاز می‌کند که در فائق آمدن بر [[مشکلات]] او را [[یاری]] کند و همواره از او [[پشتیبانی]] نماید<ref>[[محمدرضا سالار‌فر|سالاری‌فر، محمدرضا]]، [[بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی (کتاب)|بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی]]، ص۹۹-۱۰۰.</ref>.

* [[مسئولیت]] برقراری هر دو بُعد از امنیت را [[نظام سیاسی]] و [[دولت]] بر عهده دارند؛ امّا در [[جامعه]] [[قرآنی]] [[مؤمنان]] با [[آراستگی]] به صفت [[ایمان]]، در وجود خود امنیت ایجاد می‌کنند تا کسی از [[تجاوز]] و تعدّی آنان، دچار [[ظلم]] نگردد <ref>سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۷، ص۲۰۰-۲۰۱.</ref>؛ بدین ترتیب [[امنیت اجتماعی]] در درون و [[باطن]] آحاد و اعضای [[جامعه]] خاستگاه می‌یابد که بسیار [[استوار]] و خدشه‌ناپذیر خواهد بود<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۱۲۵.</ref>.

*[[انسان]] دارای دو بُعد جسمانی و [[روحانی]] است و برای محافظت از این دو بُعد وجودی خود، به دو [[سیستم]] [[دفاعی]] نیاز دارد. [[اسلام]] نگاه ویژه‌ای به بُعد [[روحانی]] و [[روانی]] [[انسان]] دارد. [[خداوند متعال]] به هنگام [[آفرینش انسان]] ابعاد وجودی متعددی را مورد توجه قرار داده و ضمن تأکید بر بعد جسمانی [[انسان]]، ابعاد [[عقلانی]]، [[روانی]] و [[روحانی]] او را نیز مورد [[لطف]] و نظر [[رحمت]] خویش قرار داده است. نقصان و عدم [[تعادل]] در [[ابعاد روحی روانی]] می‌تواند در دیگر ابعاد [[انسان]]، مانند بعد [[عقلانی]] و حتی جسمی وی نیز تأثیرگذار باشد<ref>[[سید مهدی روح‌بخش|روح‌بخش، سیدمهدی]]، گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۱ (کتاب)| گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۱]]، [[انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح (مقاله)|انتظار و تأثیرات آن بر امنیت و صلح ]]، ص۲۷۴.</ref>.

*از دیدگاه [[اسلام]]، [[احساس امنیت]] واقعی برای [[انسان]]، تنها در سایه [[ایمان به خداوند]] حاصل می‌شود؛ به [[دلیل]] اینکه "میل به [[احساس]] ایمنی از جانب افراد، به [[دلیل]] [[ترس]] است؛ ترسی که از محرّک‌های موجود و یا احتمالی در محیط بیرون ارگانیزم ایجاد می‌شود"<ref>شاملو، سعید، بهداشت روانی، ص۹۲.</ref>. [[ترس]] از [[جنگ]]، [[ترس]] از [[آینده]] موهوم، [[ترس]] از [[بیماری]]، [[ترس از مرگ]]، [[ترس]] از [[فقر]]، [[ترس]] از حوادث طبیعی مانند [[طوفان]]، سیل، و [[زلزله]]؛ [[ترس]] از [[دشمن]]، [[ترس]] از [[خیانت]]، [[ترس]] از فقدان عزیزان، و ترس‌های احتمالی دیگر، [[احساس]] نیاز به امنیت را در [[انسان]] بر می‌انگیزد<ref>[[عبدالله نظری شار|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت</ref>.

*[[احساس]] [[امنیتی]] که از [[ایمان]] به آرمان‌های [[مکتب انتظار]] برمی‌خیزد و موجب [[سلامت روانی]] و ارتقای کارکرد [[فرد]] در [[زندگی]] می‌شود، به معنای آن است که [[فرد]] [[منتظِر]] با تأسّی به مؤلفه‌های [[انتظار]]، تکیه‌گاه مطمئن و معیّتی بی‌بدیل را در درون خود یافته و از این طریق، بخش قابل توجهی از انتظاراتِ مربوط به حوزه ایمنی را در خود می‌یابد. به این معنا که از جهت [[روان‌شناختی]]، مهم‌ترین تأثیر [[ایمان]] به [[امامت و مهدویت]] برای مقابله با [[ترس]] و [[تهدید]] و [[اضطراب]] و [[استرس]] و فشارهای [[روانی]] و رسیدن به [[امنیت روانی]]، به خاطر نقشی است که در فرآیند ارزش‌یابی این عوامل دارد؛ به نحوی که [[فرد]] [[مؤمن]] و [[منتظِر]]، چون [[خدا]] و [[حجّت]] [[خدا]] را همراه و نگهبان و [[پشتیبان]] و مایه امنیت و [[امان]] خود [[احساس]] می‌کند، نگرش مثبت به رویدادی‌های [[زندگی]] و [[پایان تاریخ]] و فرجام نهایی [[حیات]] [[انسان]] دارد و [[آینده]] [[زندگی]] [[انسان]] را سرشار از [[عدالت]] و امنیت و [[معنویت]] و [[رفاه]] و [[آرامش]] و [[آسایش]] می‌بیند. لذا در مواجه با حوادت تنش‌زا،[[ اضطراب]]، [[استرس]] و فشار [[روانی]] کم‌تری را [[احساس]] و تجربه می‌کند. از این جهت [[ایمان]] به [[مهدویت]] و [[التزام]] به ارزش‌های [[مکتب انتظار]]، نقش اساسی در ارتقای [[بهداشت روان]] افراد در دوران پر تنش و پر [[استرس]] و فشارزای [[عصر غیبت]] دارد<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

*تعدّد مؤلفه‌های ایمنی‌بخش در [[دین]]، نشان از اهمیت مسأله و توسعه‌بخشی در [[راه]] این نیازِ محوری است. فارغ از امنیت‌های بیرونی که معلول عوامل [[اجتماعی]] است، بخشی از پارامترهای ایمنی‌بخش در [[درون انسان]] و مربوط به حوزه [[تفکر]] و [[اندیشه]] اوست. تنها بودن [[انسان]]، یا حتّی [[حس]] [[تنهایی]] که به جهت عدم همراهیِ [[روحی]] اطرافیان رخ می‌دهد،[[ امنیت]] و [[آسایش]] [[روانی]] را [[سلب]] می‌نماید. انواع جدایی‌های [[عاطفی]] و تنها بودن‌های [[ذهنی]]، با [[اطمینان]] به همراهیِ تکیه‌گاهی [[امن]] و مطمئن، از [[انسان]] دور می‌شود. این در حالی است که [[فرد]] [[منتظِر]]، با [[تأسی]] به مؤلفه‌های [[انتظار]]، همراه [[مهربان]] و تکیه‌گاه بی‌مانندی را در درون خود یافته و به بخش قابل توجهی از نیازی مربوط به حوزه ایمنی و [[همراهی]] خود را [[دست]] یازیده است؛ زیرا،[[ ایمان]] به آئین [[توحیدی]] [[اسلام]] و [[یقین]] به [[مراقبت]] و [[دستگیری]] [[امام]] معصومی که [[حجت]] و [[خلیفه خداوند]] در [[زمین]] و [[سرپرست]] و [[پناهگاه]][[ انسان]] است، بسی امنیت‌بخش است و در زیر چتر این [[ایمان]]،[[ انسان]] دیگر [[احساس]] [[تنهایی]]، [[تهدید]]، و [[ترس]] و [[اضطراب]] نمی‌کند. همان‌طور که [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] فرموده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا... لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«بی‌گمان کسانی که ایمان آورده‌اند... نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره بقره، آیه ۶۲.</ref>.[[ ایمان]] به [[مهدویت]] که بر شناخت‌های [[حقیقی]] و باورهای منطقی [[استوار]] است و ریشه در آغاز و فرجام [[تاریخ]] دارد، مانند [[دژ]] مستحکمی [[آدمی]] را از [[هجوم]] [[ترس]] و اضطراب‌ها که ریشه در باورهای غیر منطقی [[آخرالزمانی]] دارد، [[حفظ]] و صیانت می‌کند و چتر [[حفاظت]] و امنیت ولی و [[حجت خدا]] را بر سرِ ساکنان [[زمین]] می‌گستراند. زیرا، بر اساس [[باور]] به [[امامت و مهدویت]]، [[خداوند متعال]] بر اساس [[لطف]] و [[رحمت]] خود، [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} را [[خلیفه]] و [[حجت]] خود در [[زمین]] و [[پناهگاه]][[ انسان]] و مایه امنیت و ایمنی [[اهل]] [[زمین]] قرار داده است<ref>[[عبدالله نظری شار|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت</ref>.

*همان‌طور که [[پیامبر اعظم]]{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|وَ أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَيْتِي ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۱، ص۲۰۵.</ref>؛ "[[اهل بیت]] من مایه امنیت و [[امان]] [[اهل]] [[زمین]] است، پس زمانی‌که آنان از [[زمین]] بروند، [[اهل]] [[زمین]] نیز از میان خواهند رفت". بر همین اساس، [[امام باقر]]{{ع}}، [[امام]] و [[حجت خدا]] را عامل بقا و مایه امنیت [[اهل]] [[زمین]] معرفی فرموده است: {{متن حدیث|لَوْ بَقِيَتِ الْأَرْضُ يَوْماً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا، لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا، وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ، ذَلِكَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّةً فِي أَرْضِهِ، وَ أَمَاناً فِي الْأَرْضِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ}}<ref>عده‌ای از علماء، الأصول الستة عشر، ص۱۴۰.</ref>؛ "اگر [[زمین]] یک روز بدون امامی از ما [[اهل بیت]] باشد، اهلش را در خود فرو خواهد بُرد و [[خداوند]] [[اهل]] [[زمین]] را به شدیدترین عذاب‌ها گرفتار خواهد کرد. این بدان جهت است که که [[خداوند]] ما [[اهل بیت]] را [[حجت]] خود در [[زمین]] و عامل امنیت [[اهل]] [[زمین]] قرار داده است"<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

*این فرمایش [[پیامبر اعظم]]{{صل}}، متناظر به این [[وعده]] حتمی [[خداوند]] است که فرجام نهایی [[تاریخ]] را چنین سرشار از [[امنیت فراگیر]] ترسیم فرموده است: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند -چنان‌که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>. بنابراین، از نظرگاه [[اسلام]]، [[فرد]] [[منتظِر]]، از جهت تفوّق یافتن [[شدائد]] روزگار بر وی، ایمن بوده و طریق راهیابی به [[گشایش]] و سهولت مسائل خویش بر او هموار است؛ این امنیت در برابر همه ناامنی‌های فردی و [[اجتماعی]] و درگیر شدن با مسائل روزمره و دغدغه‌های کنونی [[زندگی]]، بی‌بدیل بوده و تفاوت [[رفتاری]] [[انسان منتظر]] در حوزه [[سلامت]] و [[بهداشت روان]] با آن پیوند یافته است<ref>ر.ک: [[نفیسه فقیهی مقدس|فقیهی مقدس، نفیسه]]، [[ بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی (مقاله)| بررسی کارکرد آموزه انتظار در حوزه سلامت روان خانواده با تاکید بر روایات اسلامی]].</ref>.

*[[امام مهدی]]{{ع}}، به عنوان آخرین [[حجت خداوند]]، در توقیعی به [[اصحاب]]، خود را عامل امنیت [[اهل]] [[زمین]] معرفی فرموده است: {{متن حدیث|وَ إِنِّي لَأَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۴۸۵.</ref>؛ "همانا من مایه امنیت برای [[اهل]] [[زمین]] هستم، همان‌طور که [[ستارگان]] عامل امنیت برای [[اهل]] آسمانند". البته باید توجه داشت که [[زمان ظهور]] همه ترس‌ها تبدیل به امنیت می‌شود. این امنیت علاوه بر ساختار‌هایی که نیازهای [[انسان]] را برآورده می‌کند، شامل نبود هر گونه [[ظلم]] و [[فساد]] نیز می‌گردد. یعنی در [[دوران ظهور]] و حضور [[حجت خدا در زمین]]،[[ انسان]]، علاوه بر اینکه [[آرامش]] کامل و همه‌جانبه در [[زندگی]] دارد؛ هیچ گونه تهدیدی اعم از نظامی، [[سیاسی]] [[اجتماعی]]، [[فرهنگی]]، زیست‌محیطی، [[اقتصادی]] و حتی [[تهدید]] [[روحی]] و [[روانی]] و [[اخروی]] هم او را دنبال نمی‌کند<ref>[[رضا انصاری|انصاری، رضا]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.

*بنابراین، [[منتظِر]] بودن، دو نوع [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظِر]] می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورده کند و هم انتظاراتِ متوجهِ [[جامعه]] را با [[زمینه‌سازی]]، محقق سازد. بر پایه این [[اعتقاد]]، با مراجعه به [[آیات]] و روایاتی که بیان‌گر شرح [[وظایف]] و اوصاف انسان‌های [[منتظِر]] است و [[وظایف]] آنها را بیان می‌کند یا با [[مشاهده]] افرادی که وی آنها را منتظِران واقعی می‌شمارد، الگوی [[عینی]] و تجسّم واقعی از شخص [[منتظِر]] را در [[ذهن]] و [[دل]] خود الهام‌گیری می‌نماید و لحظه لحظه [[عمر]] و [[زندگی]] خود را در جهت کسب [[رضایت]] [[امام زمان]] خود سپری می‌سازد و همیشه در پی تحقّق اوصاف و ویژگی‌های مورد [[انتظار امام زمان]]{{ع}}، در [[رفتار]] و [[اعمال]] و [[زندگی]] خود است. آن‌گاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقّق می‌بیند، [[احساس]] [[خرسندی]] و امنیت می‌کند. [[خرسند]] است که به آرزوی خویش رسیده است و آن‌گونه که آن الگوی [[الهی]] و [[امام]] و مقتدای او خواسته، [[زندگی]] می‌کند<ref>[[علی زینتی|زنتی، علی]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲ (کتاب)| گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص۳۲۴.</ref>. از سوی دیگر، شخص [[منتظِر]] به ندای [[دل]] و خواسته درونی خود نیز جواب داده است و تأمین و تحقّق این خواسته برای صاحبش مایه [[خرسندی]] و موجب [[احساس]] [[رضایت]] و امنیت می‌گردد. از جانب دیگر انجام مسئولیت‌های [[زمینه‌ساز ظهور]] که خود، [[انتظار]] درونی شده دیگری است، عامل مستقلی برای تحصیل [[رضایت]] [[محبوب]] و رسیدن به امنیت خاطر می‌شود. بنابراین، [[اعتقاد به امام مهدی]] و [[ظهور]] حضرتش{{ع}} به عنوان [[انتظار]] و [[عقیده]] درونی شده امنیت خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این [[عقیده]] گام بردارند به ارمغان می‌آورد<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.</ref>.