پرش به محتوا

نظریه نصب الهی امام در قرن نهم هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۸: خط ۵۸:
[[فاضل مقداد]] و بیاضی، اخباری نیز ذکر کرده‌اند که بر اساس آنها، [[خداوند]] بارها بر [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}} [[فرمان]] داده بود<ref>ر.ک: فاضل مقداد، اللوامع الالهیه فی مباحث الکلامیه، ص۳۳۵؛ همو، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، ص۳۷۵؛ علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰ و ۲۷۸-۲۷۹. مثلاً یکی از این روایات چنین است:{{متن حدیث|أن الله تعالى فرض على الخلق خمسة الصلاة و الزكاة و الحج و الصوم و الولاية لعلي بن أبي طالب{{ع}} فأخذوا الأربعة و تركوا الخامسة و هي الولاية الواجبة من الله تعالى‌}} (علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۷۸).</ref>. مرحوم بیاضی به برخی [[روایات تفسیری]] نیز استناد کرده که منظور [[آیات]] را بر اساس حقی که [[خداوند]] بر [[مردم]] نازل کرده است، [[دستور]] به [[ولایت حضرت علی]]{{ع}} دانسته‌اند<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}: أَيْضاً فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَكُمْ}} يَعْنِي بِوَلَايَةِ عَلِيِّ بن أَبِي طَالِبٍ{{ع}} وَ عَن الباقر{{ع}} فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}} یعنی بولایة علی وَ عنه{{ع}} أیضاً فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ}} هُوَ قُل إِی وَ رَبِّی أی یَسأَلونَکَ عَلی و صیک قل إی وَ رَبّی وَ عَن ابی بن کعب نزلت سورة العصر فی علی وَ أعدائهِ فَإن إلّا الّذینَ آمَنُوا فیهِ{{ع}}}} (علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۷۳).</ref><ref>[[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۷۳.</ref>.
[[فاضل مقداد]] و بیاضی، اخباری نیز ذکر کرده‌اند که بر اساس آنها، [[خداوند]] بارها بر [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}} [[فرمان]] داده بود<ref>ر.ک: فاضل مقداد، اللوامع الالهیه فی مباحث الکلامیه، ص۳۳۵؛ همو، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، ص۳۷۵؛ علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۶۹-۲۷۰ و ۲۷۸-۲۷۹. مثلاً یکی از این روایات چنین است:{{متن حدیث|أن الله تعالى فرض على الخلق خمسة الصلاة و الزكاة و الحج و الصوم و الولاية لعلي بن أبي طالب{{ع}} فأخذوا الأربعة و تركوا الخامسة و هي الولاية الواجبة من الله تعالى‌}} (علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۷۸).</ref>. مرحوم بیاضی به برخی [[روایات تفسیری]] نیز استناد کرده که منظور [[آیات]] را بر اساس حقی که [[خداوند]] بر [[مردم]] نازل کرده است، [[دستور]] به [[ولایت حضرت علی]]{{ع}} دانسته‌اند<ref>{{متن حدیث|عنه{{ع}}: أَيْضاً فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الرَّسُولُ بِالْحَقِّ مِنْ رَبِّكُمْ فَآمِنُوا خَيْرًا لَكُمْ}} يَعْنِي بِوَلَايَةِ عَلِيِّ بن أَبِي طَالِبٍ{{ع}} وَ عَن الباقر{{ع}} فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ}} یعنی بولایة علی وَ عنه{{ع}} أیضاً فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَيَسْتَنْبِئُونَكَ أَحَقٌّ}} هُوَ قُل إِی وَ رَبِّی أی یَسأَلونَکَ عَلی و صیک قل إی وَ رَبّی وَ عَن ابی بن کعب نزلت سورة العصر فی علی وَ أعدائهِ فَإن إلّا الّذینَ آمَنُوا فیهِ{{ع}}}} (علی بن یونس نباطی بیاضی، الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۷۳).</ref><ref>[[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۷۳.</ref>.


==جمع بندی==
[[اعتقاد]] به [[الهی بودن منصب امامت]] ([[حاکمیت]] [[سیاسی]] و [[مرجعیت دینی]]) مطلبی است که با [[قاطعیت]] می‌توان به [[متکلمان امامیه]] در این دوران نسبت داد؛ چراکه ایشان به صراحت، از این [[عقیده]] خود سخن گفته، بر آن [[استدلال]] کرده‌اند.
مرحوم [[فاضل مقداد]] و نجم‌الدین [[رازی]] در [[تبیین]] [[عقلی]] [[امامت الهی]]، تنها به “برهان لطف” و “ویژگی‌های درونی امام” [[استدلال]] کرده‌اند که بارها در سخنان پیشینیان مطرح شده بود. مرحوم [[ضیاء الدین جرجانی]] هم که اساساً در این بحث، [[تبیین]] [[عقلی]] نداشته است؛ اما مرحوم بیاضی در [[اثبات]] [[عقلانی]] این موضوع تلاش فراوانی کرده است و چنان‌که گذشت، [[ادله عقلی]] جدیدی را بیان نموده و با بیان لوازم فاسدی که [[عقیده]] [[انتخاب مردمی]] [[امام]] دارد، در پی [[اثبات]] [[عقیده]] [[نصب الهی امام]] بوده است.
گفتنی است که در [[تبیین]] [[نقلی]] نیز، این مرحوم بیاضی است که در میان بزرگان [[قرن نهم]]، نقش بیشتری داشته، برای نخستین‌بار ادله‌ای را در [[اثبات امامت]] [[الهی]] و [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}} اقامه کرده است.
استناد به سخنان [[متواتر]] [[رسول]] اعظم{{صل}} با این [[استدلال]] [[قرآنی]] که کلمات ایشان [[وحی الهی]] است، برای [[تبیین]] [[امامت امیر مؤمنان]]{{ع}}، ابتکاری است که ظاهراً توسط مرحوم بیاضی و نجم‌الدین [[رازی]] در این دوران رخ داده است. همچنین [[استدلال]] به [[آیه]] اول [[سوره معارج]] در این موضوع، ابتکار مرحوم بیاضی بوده است؛ چنان‌که [[تبیین]] [[الهی بودن مقام امامت]] بر اساس [[آیات]] ناظر بر اینکه اعطای [[مُلک]] و [[حکمت]] به دست خداست نیز نخستین‌بار توسط این [[متکلم]] پر تلاش انجام شده است<ref>[[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، ص ۴۷۶.</ref>.
==منابع==
==منابع==
* [[پرونده:1100557.jpg|22px]] [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|'''نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه''']]
* [[پرونده:1100557.jpg|22px]] [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|'''نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه''']]
۲۱۸٬۶۱۷

ویرایش