تعجیل در امر فرج: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ' [[') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مهدویت/بالا}} | {{مهدویت/بالا}} | ||
{{مهدویت}} | {{مهدویت}} | ||
== | ==[[تعجیل]] در اصطلاح [[مهدویت]]== | ||
[[تعجیل]] به معنای [[عجله]] کردن و خواستن چیزی، قبل از رسیدن وقت و شرایط آن است<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج8، ص42</ref>؛ بدین رو معنای [[تعجیل]] در امر [[فرج]] عبارت است از اینکه بخواهیم [[امام مهدی]] در موعدی غیر از آنچه که [[خدا]] مقرر داشته [[ظهور]] کند. در حالی‌که برپایه [[اندیشه مهدویت]]، [[انسان منتظر]] برای [[تعجیل]] [[امر]] [[فرج]] [[دعا]] میکند اما هرگز [[عجله]] نمی‌کند. هر چه [[غیبت]] به درازا کشد و [[انتظار]] طولانی شود، باز هم [[صبر]] و [[شکیبایی]] را از [[کف]] نمی‌دهد؛ بلکه علی‌رغم [[شوق]] فراوان به [[ظهور]]، در برابر [[اراده پروردگار]] و خواست او کمال [[تسلیم]] را از خود نشان داده و برای تحقق همه زمینه‌های لازم برای [[ظهور]] تلاش کرده و [[بردباری]] میکند. [[امام جواد]]{{ع}} در [[مذمت]] [[تعجیل]] کنندگان [[ظهور امام عصر]]{{ع}} اینچنین فرمودند: «در [[دوران غیبت]]، [[عجله]] کنندگان در امر [[ظهور]] هلاک می‌شوند»<ref>{{متن حدیث|یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ}}؛ صدوق، کمال الدین، ج ۲، باب ۳۶، ص ۳۷۸. </ref>. همچنین در روایتی [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند «[[محاضیر]] هلاک شدند. [[راوی]] پرسید [[محاضیر]] چه کسانی هستند؟ [[امام]] فرمود: [[عجله]] کنندگان در امر [[ظهور]]؛ در ادامه فرمودند کسانی که [[ظهور]] را نزدیک می‌‌دانند [[نجات]] مییابند»<ref>{{متن حدیث|هَلَکَ الْمَحَاضِیرُ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْمَحَاضِیرُ قَالَ الْمُسْتَعْجِلُون...}}؛ کافی، ج۸، ص ۲۷۳. </ref>. | |||
==پیامدهای [[تعجیل در ظهور]]== | |||
#'''پیامدهای ناگوار [[معنوی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[اعتراض]] و عدم [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]]: در دعایی که سفارش شده است در [[زمان غیبت]] خوانده شود موضوع [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]] مطرح شده است: «تو نسبت به زمانی که [[ظهور]] ولیت انجام میشود [[آگاهی]] و تویی که به او [[اذن]] میدهی امرش را آشکار کند و تو مرا بر این امر [[صبر]] بده تا [[دوست]] نداشته باشم [[تعجیل]] چیزی را که تو تأخیر آن را می‌‌خواهی و نه تأخیر چیزی که تو [[تعجیل]] آن را می‌‌خواهی»<ref>{{متن حدیث|أَنْتَ الْعَالِمُ غَیْرُ مُعَلَّمٍ بِالْوَقْتِ الَّذِی فِیهِ صَلَاحُ أَمْرِ وَلِیِّکَ فِی الْإِذْنِ لَهُ بِإِظْهَارِ أَمْرِهِ وَ کَشْفِ سِرِّهِ وَ صَبِّرْنِی عَلَی ذَلِکَ حَتَّی لَا أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ وَ لَا أَکْشِفَ عَمَّا سَتَرْتَهُ وَ لَا أَبْحَثَ عَمَّا کَتَمْتَهُ وَ لَا أُنَازِعَکَ فِی تَدْبِیرِکَ وَ لَا أَقُولَ لِمَ وَ کَیْفَ وَ مَا بَالُ وَلِیِّ أَمْرِ اللَّهِ لَا یَظْهَرُ وَ قَدِ امْتَلَأَتِ الْأَرْضُ مِنَ الْجَوْرِ وَ أُفَوِّضُ أُمُورِی کُلَّهَا إِلَیْکَ}}؛ کمال الدین، ج۲، ص۵۱۳؛ جمال الأسبوع، ص۵۲۲؛ مصباح المتهجد، ص۴۱۱؛ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۸۷؛ ج۹۲، ص۳۲۷. </ref>.<ref>ر.ک: میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران، ص۲۱۵. </ref> تردید دربارۀ [[روایات]] [[اهل‌بیت]] در مورد [[ظهور]]: یکی از آفت‌های [[عجله]] کردن برای [[ظهور]] ممکن است ایجاد [[شک و تردید]] نسبت به [[روایات اهل بیت]] در مورد [[ظهور]] باشد، در حالی که [[روایات اهل بیت]] نسبت به [[ظهور]] در بالاترین درجۀ [[تواتر]] قرار دارد<ref>ر.ک: میرباقری، سید محمد حسین، وظایف منتظران، ص۲۱۵. </ref>. موارد دیگری که می‌‌توان آنها را از آفات [[معنوی]] [[عجله در امر ظهور]] دانست عبارت‌اند از: [[تمایل]] پیدا کردن به [[مدعیان دروغین مهدویت]]؛ [[استهزا]] و [[تمسخر]] [[آیات]] و [[روایات]] نسبت به مسئله [[ظهور]]؛ عدم [[صبر]] در [[سختی‌ها]]، اذیت‌ها و طعنه‌های [[دشمنان]]؛تردید در [[عدل]] [[خدا]] و [[نفی]] حکمت طولانی شدن [[غیبت]]؛ تردید دربارۀ تمام [[روایات]] [[اهل‌بیت]]؛ [[تمسخر]] و [[استهزاء]] [[منتظران]]؛ قرار گرفتن در زمرۀ [[یاران]] [[ابلیس]] و [[انکار]] وجود [[حضرت ولی‌عصر]]{{ع}} و [[تاویل]] و یا توجیه کردن [[روایات]] [[ظهور امام عصر]] طبق [[خواسته‌ها]] و هوس‌های [[نفسانی]]. | |||
#'''پیامدهای ناگوار [[عقلی]] نسبت به [[تعجیل]] [[ظهور]]''': [[عجله]] سبب ایجاد روحیۀ [[یأس]] و [[نومیدی]] در انسانِ [[منتظر]] میشود، چراکه وقتی [[منتظر]] [[عجول]] به آرزویش یعنی [[ظهور امام]] نرسید در نفسش حالت گله‌مندی و [[شکایت]] ایجاد میشود و این مسئله به قدری حاد میشود که [[منتظر]] نه تنها از صف [[منتظران]] خارج میشود بلکه دیگران را نیز نسبت به امر [[ظهور]] [[سست]] و بی [[اراده]] میکند و اگر این [[شتاب زدگی]] درمان نشود می‌‌تواند به [[انکار وجود امام]] هم منجر شود. [[عجله]] یک واکنش افراطی است از نگاه [[عقل]]، اگر شخصی نسبت به موضوعی از جمله مسئلۀ [[ظهور]] [[عجله]] داشته باشد و به این خواسته نرسد واکنش افراطی او یعنی [[عجله]] کردن تبدیل به واکنش صد درصد خلاف واکنش اول تبدیل شده و او را نسبت به مسئلۀ [[ظهور]] بی تفاوت میکند در حالی که این بی تفاوتی طبق [[روایت]] [[معصوم]] [[انسان]] را به سمت [[قساوت قلب]] سوق می‌‌دهد<ref>{{متن حدیث|لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمُ الْأَمَدُ فَتَقْسُوَ قُلُوبُکُمْ}}؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲. </ref>. | |||
==راه‌های [[مبارزه]] با [[تعجیل در ظهور]]== | |||
راه‌های [[مبارزه]] با این صفت منفی [[تعجیل در ظهور]] عبارت‌اند از: | |||
#[[تسلیم]] بودن [[منتظر]] به [[اراده]] و [[حکمت الهی]]: [[تسلیم]] بودن [[منتظر]] نقش بسیار موثری برای درمان این صفت دارد چراکه سبب [[آرامش]] [[فرد]] شده و اسباب نجاتش را مهیا میکند. چنانکه در روایتی [[امام جواد]]{{ع}} فرمودند: «[[شتاب‌زدگان]] در امر [[ظهور]] هلاک می‌شوند و [[اهل]] [[تسلیم]] [[نجات]] مییابند»<ref>{{متن حدیث|یَهْلِکُ فِیهَا الْمُسْتَعْجِلُونَ وَ یَنْجُو فِیهَا الْمُسْلِمُونَ}}؛ صدوق، کمال الدین، ج ۲، باب ۳۶، ص ۳۷۸. </ref>. اما حاصل شدن چنین صفتی ([[تسلیم]] بودن) هم به وسیلۀ [[ایمان به غیب]] حاصل میشود، همچنانکه در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} [[ایمان به غیب]] جزء [[صفات]] [[منتظران]] آورده شده است: «خوشا به حال [[صابران]] در [[دوره غیبت]] و استواران در [[محبت امام]] [[غایب]]! همانانی که [[خدای تبارک و تعالی]] در کتابش چنین توصیفشان کرده است این [[قرآن]]، [[هدایت]] است برای [[پرهیزگاران]]، همان کسانی که به [[غیب]] [[ایمان]] دارند»<ref>{{متن حدیث|طُوبَی لِلصَّابِرِینَ فِی غَیْبَتِهِ، طُوبَی لِلْمُقِیمِینَ عَلَی مَحَجَّتِهِمْ، أُولَئِکَ وَصَفَهُمُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ}}؛ محمد بن خزاز قمی، کفایة الأثر، ص ۵۶؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، باب ۲۲، ص ۱۴۳. </ref> در واقع [[شتاب‌زدگی]] حاصل عدم [[درک]] [[جایگاه]] [[مصلحت]] و [[حکمت الهی]] نسبت به تحقق خیر [[الهی]] و عدم [[تسلیم]] نسبت به [[ارادۀ خداوند]] است که به دخالت در [[تقدیر الهی]] در مورد [[زمان ظهور]] می‌انجامد؛ زیرا چنین فردی تنها عامل [[انسانی]] را در [[تحقق ظهور]] مؤثر می‌داند؛ در حالی‌که عامل اساسی پدیدۀ [[ظهور]] [[خداوند]] است و هر [[انسان]] منتظری به اندازۀ قابلیت خود [[حق]] دخالت در تحقق آن را دارد. | |||
#بررسی آثار منفی [[عجله]] و آثار مثبت [[صبر]]: [[فرد]] [[منتظر]] با بررسی کردن تبعات منفی [[عجله]] و همچنین بررسی [[آثار صبر]]، در موضوع [[ظهور]] می‌‌تواند با این [[وصف]] یعنی [[تعجیل]] [[ظهور]] [[مبارزه]] کند. [[عجله]] موجب [[پشیمانی]] میشود: [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} فرمودند: «پیش از رسیدن این امر، شتاب مکنید که پشیمان می‌شوید»<ref>{{متن حدیث|لَا تُعَاجِلُوا الْأَمْرَ قَبْلَ بُلُوغِهِ فَتَنْدَمُوا}}؛ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۶۲۲. </ref> و از تبعات مثبت [[صبر]] می‌‌توان به [[فضیلت]] [[صبر]] اشاره کرد، [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: «کسی که در [[راه]] [[انتظار]] و در مسیر آن بمیرد، مانند کسی است که در [[خیمه]] [[امام]] [[منتظر]] بوده باشد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ مِنْکُمْ عَلَی هَذَا الْأَمْرِ مُنْتَظِراً کَانَ کَمَنْ هُوَ فِی الْفُسْطَاطِ الَّذِی لِلْقَائِمِ ع}}؛ غیبت نعمانی، ص۲۰۰.</ref>. | |||
#[[روشنگری]] [[اندیشمندان]] [[مسلمان]]: [[روشنگری]] [[علمای دینی]] نسبت به [[عاقبت]] [[صبر]] کردن [[منتظران]] و همچنین ایجاد [[معرفت]] و [[شناخت]] به [[امام]] [[راه]] بسیار موثری برای ایجاد [[صبر]] در [[جان]] [[منتظران]] است. | |||
==فرق بین [[انتظار]] و [[تعجیل]]== | |||
نکتۀ مهمی که باید به آن توجه کرد این است که بین [[انتظار]] و [[عجله در امر ظهور]] تفاوت وجود دارد. فرق [[انتظار]] و [[عجله]] در این است که [[انتظار]] نوعی شتاب و دویدن به سمت مطلوب است اما نه شتابی که مورد [[مذمت]] قرار گرفته است، بلکه [[انتظار]] مصداقی از شتاب‌های مطلوب است؛ چنانکه در [[اذان]] و اقامه به این نوع از شتاب اشاره شده است: {{متن حدیث|حَیَّ عَلَی الصَّلَاةِ و حَیَّ عَلَی الْفَلَاحِ و حَیَّ عَلَی خَیْرِ الْعَمَلِ}}؛ [[دعا برای ظهور]] [[حضرت]] مصداق بارز شتاب مطلوب [[منتظر]] به سمت [[ظهور]] است، چراکه [[دعا برای ظهور]] [[حضرت]] نشان دهندۀ [[یقین]] و [[ایمان]] [[منتظر]] است به اینکه [[ظهور]] و فراهم نمودن وسائل [[فرج]] از [[قدرت]] همه، جز [[خداوند متعال]] خارج است. | |||
اسبابی که باعث میشود [[انتظار]] از مقولۀ عجلۀ مذموم نباشد عبارت‌اند از: | |||
#[[فرد]] [[منتظر]] به سبب انتظارش از [[خداوند]] نمی‌خواهد امر [[ظهور]] را بدون در نظر گرفتن شرایط، زمان و [[مصلحت]] آن محقق کند در حالی که [[انسان]] [[عجول]] به خاطر [[عجله]] ای که دارد می‌‌خواهد امر [[ظهور]] به هر طریقی محقق شود چه شرایط و زمان برای این امر حاصل شده باشد، چه حاصل نشده باشد. | |||
#[[انتظار فرد]] [[منتظر]]، همواره بر اساس انجام [[تکالیف الهی]] است که در [[زمان غیبت]] بر دوش [[منتظران]] نهادینه شده است یعنی [[فرد]] [[منتظر]] خود را [[مکلف]] می‌‌بیند تکالیفی که بر عهده‌اش قرار گرفته است را به خوبی انجام دهد، چنانکه [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی فرمودند: «آنانکه از [[همراهی]] و [[یاری]] [[قائم]] [[خشنود]] می‌شوند؛ باید [[انتظار]] پیشه کند و به [[پرهیزگاری]] و [[حسن خلق]] روی آورد که در چنین صورتی او [[منتظِر]] است و اگر در این حالت بمیرد و [[قائم]] پس از او [[قیام]] نماید، [[اجر]] او مانند کسی است که [[قائم]] را [[درک]] کرده است؛ پس تلاش کنید و [[انتظار]] بکشید که این [[انتظار]] گوارایتان باد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ کَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَکَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِیئاً لَکُمْ أَیَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَة}}؛ غیبت نعمانی، باب ۱۱، ح۱۶. </ref> در حالی که [[فرد]] [[عجول]] به خاطر [[عجله]] ای که در امر [[ظهور]] دارد نمی‌تواند به انجام [[تکالیف الهی]] [[مقید]] باشد. | |||
==نتیجه== | |||
[[فرد]] [[منتظر]] از [[خدا]] نمی‌خواهد امر [[ظهور]] را بدون در نظر گرفتن شرایط، زمان و [[مصلحت]] آن محقق کند در حالی که [[انسان]] [[عجول]] به خاطر [[عجله]] ای که دارد می‌‌خواهد امر [[ظهور]] به هر طریقی محقق شود؛ بنابراین، [[تعجیل]] برای [[ظهور]] تا آنجایی [[پسندیده]] است که در [[خدمت]] [[اراده]] و [[مصلحت]] [[الهی]] باشد؛ بدین رو، [[تعجیل در امر ظهور]] یکی از محورهای اصلی [[آسیب‌شناسی مهدویت]] است؛ زیرا پیامدهای منفی در پی دارد؛ از جمله [[اعتراض]] و عدم [[رضایت]] به [[مصلحت]] [[الهی]]، ایجاد روحیۀ [[یأس]] و [[نومیدی]] در انسانِ [[منتظر]] و... که همگی سبب میشود [[فرد]] [[منتظر]] از مسیر اصلی و [[فرهنگ مهدویت]] خارج شده و [[گمراه]] شود<ref>ر.ک: [[محمد علی کریمی|کریمی، محمد علی]]، [[آیا ظهور نزدیک است ۳ (کتاب)|آیا ظهور نزدیک است]]، ص ۹۹-۱۰۰؛ [[پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی]]، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]؛ [[سید محمد میرتبار|میرتبار، سید محمد]]، [[آسیب‌شناسی جامعه منتظر (کتاب)|آسیب‌شناسی جامعه منتظر]]، ص ۹۵-۱۰۰ ؛ [[رضا علی نوروزی|نوروزی، رضا علی]]؛ [[محمد نجفی|نجفی، محمد]]، [[فاطمه هاشمی|هاشمی، فاطمه]]، [[موانع و آفات انتظار (مقاله)|موانع و آفات انتظار]]، ص ۳۵-۳۷؛ [[داوود الهامی|الهامی، داوود]]، [[آخرین امید (کتاب)|آخرین امید]]، ص ۳۷۷-۳۸۰؛ [[محمد صابر جعفری|جعفری، محمد صابر]]، [[اندیشه مهدویت و آسیب‌ها (کتاب)|اندیشه مهدویت و آسیب‌ها]]، ص ۳۹-۴۶؛ [[بهروز محمدی منفرد|محمدی منفرد، بهروز]]، [[راهبرد اخلاق انتظار (کتاب)|راهبرد اخلاق انتظار]]، ص۱۰۱ ـ ۱۰۳؛ [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|نشانه‌های قائم آل محمد]]، ص ۷۱ [[یحیی صالح‌نیا|صالح‌نیا، یحیی]]؛ [[تنها بر فراز (کتاب)|تنها بر فراز]]، ص۱۴۶-۱۴۷؛ [[پژوهشگران مرکز تحقیقات اسلامی]]، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۱۳۶.</ref> | |||
==پرسش مستقیم== | ==پرسش مستقیم== | ||