پرش به محتوا

ظلم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۶٬۷۶۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۰ نوامبر ۲۰۲۰
خط ۱۰: خط ۱۰:
[[ظلم]]، قرار دادن چیزی در غیر [[جایگاه]] اختصاصی و مناسب خودش است؛ به کم کردن باشد یا به زیاد کردن، به [[تغییر]] زمان باشد یا به [[تغییر]] مکان. [[ظلم]] به [[تجاوز]] از حقّی که به منزله نقطه مرکزی دایره است، گفته می‌‌شود و سه نوع است: ۱. [[ظلم]] بین [[انسان]] و [[خدا]]؛ ۲. [[ظلم]] بین خود و [[مردم]]؛ ۳. [[ظلم]] به خود. در این مدخل از واژه‌های «[[بغی]]»، «[[ظلم]]»، «[[عدوان]]»، «[[قسط]]»، بعضی مشتقّات آنها و واژه‌هایی که مفهوم [[ظلم]] دارد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]</ref>.
[[ظلم]]، قرار دادن چیزی در غیر [[جایگاه]] اختصاصی و مناسب خودش است؛ به کم کردن باشد یا به زیاد کردن، به [[تغییر]] زمان باشد یا به [[تغییر]] مکان. [[ظلم]] به [[تجاوز]] از حقّی که به منزله نقطه مرکزی دایره است، گفته می‌‌شود و سه نوع است: ۱. [[ظلم]] بین [[انسان]] و [[خدا]]؛ ۲. [[ظلم]] بین خود و [[مردم]]؛ ۳. [[ظلم]] به خود. در این مدخل از واژه‌های «[[بغی]]»، «[[ظلم]]»، «[[عدوان]]»، «[[قسط]]»، بعضی مشتقّات آنها و واژه‌هایی که مفهوم [[ظلم]] دارد، استفاده شده است<ref>[[فرهنگ قرآن (کتاب)|فرهنگ قرآن]]</ref>.


==مقدمه==
*[[آیات قرآن کریم]] به صراحت بر [[ضرورت]] به‌کارگیری روش [[حق‌طلبی]] وظلم ستیزی در [[اصلاح]] [[مفاسد]] تأکید دارند. [[دستور]] به [[مقاتله]] با [[ائمه کفر]] در همین راستا صادر شده است. سران [[کفر]] برخلاف همه [[موازین]] وتعهدات [[انسانی]] وحقوقی به پای [[مال]] کردن [[مصالح]] عمومی [[جامعه]] می‌‌پردازند وجز به مطامع [[پست]] خویش، به چیز دیگری نمی‌اندیشند. بی‌گمان در برخورد با چنین مفسدانی، تنها روش‌های [[خشونت]] آمیز مؤثر است وتا این موانع [[فساد]] از سرراه برداشته نشوند،[[ امید]] به [[اصلاح]] این گونه افراد وجوامع، سرابی بیش نخواهد بود. از این رو، [[مأموریت]] مهم وخطیر همه [[پیامبران الهی]]، [[مبارزه]] با [[طواغیت]] زمان خود بوده است<ref>سوره طه، آیه ۲۴.</ref>. بی‌گمان، حرکت اصلاحی [[جامعه]] به سبب افرادی اندک وسودجو، نمی‌بایست متوقف شود واگر این افراد مانعند، باید با آنان برخورد کرد وبه همین جهت، با وجود آنکه [[خداوند]] درباره تعدیات [[فرعون]] به [[موسی]]{{ع}}[[ امر]] نمود تا او را [[هدایت]] کند، وقتی [[موسی]]{{ع}} پیش رفت [[جامعه]] را با وجود [[فرعون]] متوقف دید، به مقابله با [[ظلم]] وطرد [[شرک]] [[فرعونی]] پرداخت<ref>نک: سوره اسراء، آیه۱۰۳</ref><ref> [[موسوی، سید مهدی|سید مهدی موسوی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]</ref>.
*گذشته از [[طواغیت]]، افراد وگروه‌هایی نیز که به [[دعوت]] اصلاحی پاسخ مثبت ندهند وبا آن از در [[ستیز]] ونبرد مسلحانه برخیزند، به تعبیر [[قرآن]] از [[مفسدان]] هستند وبا آنان نیز باید برخورد [[قاطع]] وعملی کرد تا [[جامعه]] [[انسان‌ها]] از لوث وجودشان [[پاک]] گردد. [[دستور]][[ جهاد]] با [[کافران]] ومنافقان که درصدد [[تخریب]] پایه‌های [[ایمانی]] وعقیدتی صحیح در جامعه‌اند وبا [[حکومت دینی]] [[پیامبر]] درگیر می‌‌شوند(۷۲)، در همین راستا ارائه شده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ}}<ref>«ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنان سخت بگیر و جایگاهشان دوزخ است و (این) پایانه، بد است» سوره توبه، آیه 73.</ref> و همچنین [[خداوند]] [[برتری]] [[کافران]] وطاغوت را بر [[مؤمنان]] مقرر نفرموده است<ref>سوره نساء، آیه۱۴۱.</ref>. از این رو، [[منتظر واقعی]] کسی است که به [[جامعه فاسد]] زمانه خویش [[دل]] نبندد واگر [[انحراف]] وکژی ببیند، [[اعتراض]] کند وبا [[پیروی]] از [[سیره]] مولا ومحبوب خویش درصدد [[اصلاح]] آن برآید. {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى}}<ref>«بگو: تنها شما را به (سخن) یگانه‌ای اندرز می‌دهم و آن اینکه: دو تن دو تن و تک تک برای خداوند قیام کنید سپس بیندیشید، در همنشین شما  دیوانگی نیست؛ او برای شما جز بیم‌دهنده‌ای پیش از (رسیدن) عذابی سخت نیست» سوره سبأ، آیه 46.</ref>. استاد [[شهید مطهری]] در این باره می‌‌فرماید: [[ظهور مهدی موعود]] حلقه ای است از حلقات [[مبارزه]] [[اهل حق]] واهل [[باطل]] که به [[پیروزی]] نهایی [[اهل حق]] منتهی می‌‌شود. سهیم بودن یک [[فرد]] در این [[سعادت]]، موقوف به این است که آن [[فرد]] عملاً در گروه [[اهل حق]] باشد. آیاتی که بدان‌ها در [[روایات]] استناد شده است، نشان می‌‌دهد که [[مهدی موعود]]{{ع}} [[مظهر]] نویدی است که به [[اهل]] [[ایمان]] وعمل [[صالح]] داده شده است؛ [[مظهر]] [[پیروزی]] نهایی [[اهل]] [[ایمان]] است<ref>قیام وانقلاب امام مهدی، ص۲۰</ref><ref> [[موسوی، سید مهدی|سید مهدی موسوی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]</ref>.
*یکی از محورهای [[دعوت]] [[پیامبران]] و [[پیامبر اسلام]] به عنوان دعوتِ [[اجتماعی]]، [[مبارزه با ظلم]] است. در [[قرآن]] این کلمه دایره بسیار گسترده‌ای دارد و این ماده ۳۱۵ بار به هیئت‌های مختلف به کار رفته است. از [[شرک]] گرفته که برای [[خداوند]] [[خالق]] شریک گرفته شود، تا [[همراهی]] با [[ستمگران]] که در نظر و یا در عمل [[مشرک]] هستند. یا [[ظلم به نفس]]، یعنی کاری در [[حق]] خود انجام دهد که به زیان و [[ستم]] خود باشد، بنابراین [[خانواده]] محوری [[ظلم]] گوناگون است و کلمه متضاد آن [[عدالت]] و [[انصاف]] است که [[پیامبران]] در آماده کردن [[جامعه]] برای تحقق [[عدالت]] گام بر می‌دارند: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>.
==مقدمه==
==مقدمه==
*[[ظلم]] از رذایلی است که [[فطرت انسان]] صرف‌نظر از [[مکتب]] و مرام، زمان و مکان و هر آرایه دیگری از آن [[نفرت]] دارد و [[عقل]] [[سلیم]] بشری آن را [[زشت]] میداند. [[قرآن کریم]] و به [[پیروی]] از آن [[پیشوایان معصوم]]، هماهنگ با [[فطرت]] [[پاک]] [[انسانی]] به بیان‌های مختلف، این صفت [[ناپسند]] را تقبیح و [[نکوهش]] کرده‌اند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] ستم‌پیشگان را به [[سختی]] [[تهدید]] کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ}}<ref>«و آنان که ستم ورزیده‌اند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه باز خواهند گشت» سوره شعراء، آیه ۲۲۷.</ref>. این [[آیه کریمه]] در صدد [[تهدید]] [[مشرکان]] به عنوان شاخص‌ترین گروه [[ستمکار]] است<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۲.</ref>؛ و باز میفرماید: {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصَارُ * مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاءٌ}}<ref>«و خداوند را از آنچه ستمگران به جای می‌آورند غافل مپندار، جز این نیست که (عذاب) آنان را تا روزی که چشم‌ها در آن خیره می‌گردد پس می‌افکند * در حالی که شتابان سر را بالا گرفته‌اند چشم بر هم نمی‌زنند و دل در دلشان نیست» سوره ابراهیم، آیه ۴۲-۴۳.</ref>. یکی از ابواب [[نکوهش]] [[ظلم]] این است که [[ظلم]] از [[ساحت]] [[قدس]] الاهی دور است. [[خداوند متعال]]، [[اراده]] [[ظلم]] نمی‌کند. {{متن قرآن|وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ}}<ref>«و خداوند با بندگان سر ستم ندارد» سوره غافر، آیه ۳۱.</ref>. صفت [[ظلم]] ندارد. {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ}}<ref>«و (بدانید) که خداوند با بندگان، ستمگر نیست» سوره آل عمران، آیه ۱۸۲.</ref>. و در عمل [[ظلم]] نمی‌کند. {{متن قرآن|فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ}}<ref>«خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند» سوره توبه، آیه ۷۰.</ref>.
*[[ظلم]] از رذایلی است که [[فطرت انسان]] صرف‌نظر از [[مکتب]] و مرام، زمان و مکان و هر آرایه دیگری از آن [[نفرت]] دارد و [[عقل]] [[سلیم]] بشری آن را [[زشت]] میداند. [[قرآن کریم]] و به [[پیروی]] از آن [[پیشوایان معصوم]]، هماهنگ با [[فطرت]] [[پاک]] [[انسانی]] به بیان‌های مختلف، این صفت [[ناپسند]] را تقبیح و [[نکوهش]] کرده‌اند. [[خداوند متعال]] در [[قرآن کریم]] ستم‌پیشگان را به [[سختی]] [[تهدید]] کرده، میفرماید: {{متن قرآن|وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ}}<ref>«و آنان که ستم ورزیده‌اند به زودی خواهند دانست که به کدام بازگشتگاه باز خواهند گشت» سوره شعراء، آیه ۲۲۷.</ref>. این [[آیه کریمه]] در صدد [[تهدید]] [[مشرکان]] به عنوان شاخص‌ترین گروه [[ستمکار]] است<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۵، ص۳۳۲.</ref>؛ و باز میفرماید: {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ غَافِلًا عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصَارُ * مُهْطِعِينَ مُقْنِعِي رُءُوسِهِمْ لَا يَرْتَدُّ إِلَيْهِمْ طَرْفُهُمْ وَأَفْئِدَتُهُمْ هَوَاءٌ}}<ref>«و خداوند را از آنچه ستمگران به جای می‌آورند غافل مپندار، جز این نیست که (عذاب) آنان را تا روزی که چشم‌ها در آن خیره می‌گردد پس می‌افکند * در حالی که شتابان سر را بالا گرفته‌اند چشم بر هم نمی‌زنند و دل در دلشان نیست» سوره ابراهیم، آیه ۴۲-۴۳.</ref>. یکی از ابواب [[نکوهش]] [[ظلم]] این است که [[ظلم]] از [[ساحت]] [[قدس]] الاهی دور است. [[خداوند متعال]]، [[اراده]] [[ظلم]] نمی‌کند. {{متن قرآن|وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِلْعِبَادِ}}<ref>«و خداوند با بندگان سر ستم ندارد» سوره غافر، آیه ۳۱.</ref>. صفت [[ظلم]] ندارد. {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ}}<ref>«و (بدانید) که خداوند با بندگان، ستمگر نیست» سوره آل عمران، آیه ۱۸۲.</ref>. و در عمل [[ظلم]] نمی‌کند. {{متن قرآن|فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ}}<ref>«خداوند بر آن نبود که به آنان ستم کند» سوره توبه، آیه ۷۰.</ref>.
۲۱۸٬۱۲۲

ویرایش