نفس در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*در تمثیلی دیگر [[عقل]] به مردی شکارچی دانسته شده که سوار بر اسب و با سگی به دنبال شکار آمده و [[جاسوسی]] از راهزنان در پی اوست تا به دست ایشان گرفتارش کند. مرد شکارچی، [[عقل]] آدمی‌زاد است که برای کسب کمال به [[دنیا]] آمده، اسب او [[شهوت]] و سگ او [[قوه]] [[غضب]] است و جاسوس همان [[قوة]] واهمه است که [[خدمت]] [[شیطان]] می‌گزارد و [[انسان]] را به سمت او می‌کشاند. اسب سواری و سگ شکاری در صورتی کار آمد خواهند بود و در شکار، پاور شکارچی، که [[تربیت]] شده باشند. سگ [[تعلیم]] ندیده هرچه بگیرد، می‌خورد و از تلاش او بهره‌ای به شکارچی نمی‌رسد و بساکه با دریدن و خوردن [[اموال]] [[مردم]]، موجب زیان و [[شرمساری]] صاحبش شود یا در فرصتی از [[غفلت]] صاحب خود استفاده کرده، او را نیز بدرد. اسب چموش نیز به جای اینکه در پی شکار بتازد، [[بیهوده]] به هر فراز ونشیبی می‌رود تا در نهایت، سوار خود را به پرتگاهی در افکند و خود، لجام گسیخته به هرسو که خواهد دوندگی کند. [[سخن]] جاسوس شنیدن و در پی او رفتن نیز جز هلاک همگی پیامدی ندارد؛ پس تنها چاره [[نجات]] این است که همه از [[عقل]] [[فرمان]] برند تا همگی بسان نیرویی واحد به جست‌وجوی [[هدف]] بپردازند و [[راه کمال]] را طی کنند<ref>محمدمهدی نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۳۱.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱، ص۷۴-۷۶.</ref>.

*از آنجا که نیروی [[عقل]] [[حقیقت]] اشیا را [[درک]] می‌کند و خوب و بد را می‌فهمد، برای مهار قوای نفس، سه مرحله طی می‌کند: نخست مقدار استفاده از هر نیرو را [[تعیین]] می‌کند، پس از آن جای استفاده را نشان می‌دهد و در نهایت کیفیت [[اعمال]] آن را. در صورتی که قوای [[نفسانی]] از [[عقل]] [[پیروی]] نکنند و به حدی که [[تعیین]] می‌کند [[راضی]] نشوند، [[عقل]] برای کنترل آنها راهکارهایی ویژه دارد، [[غضب]] و [[شهوت]] را بر ضد هم تحریک می‌کند. هنگامی که [[غضب]] [[سرکشی]] کند با تحریک [[شهوت]] او را [[سست]] می‌کند و چون [[شهوت]] [[طغیان]] کند با تحریک [[غصب]] او را [[سرکوب]] می‌کند و اگر واهمه دست از دسیسه برندارد، با یورش [[غضب]] او را کنترل می‌کند و در نهایت اگر [[غضب]] نیز از عهده او برنیاید، [[عقل]]، خود با [[افشاگری]] او را رسوا می‌کند.