حکمت غیبت صغری قبل از غیبت کبری چه بوده است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

حکمت غیبت صغری قبل از غیبت کبری چه بوده است؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۰، ساعت ۰۱:۵۹

۳۶ بایت حذف‌شده ، ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۰

جز

جایگزینی متن - 'پنهان' به 'پنهان'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۸۳۴

ویرایش

@@ خط ۶۹: / خط ۶۹: @@
 ::::::اگر بعد از [[رحلت]] [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} [[غیبت صغری]] صورت نمی‌گرفت و [[غیبت]] کامل شروع می‌شد، شاید وجود [[مقدس]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} مورد [[غفلت]] واقع می‌شد و کم‌کم فراموش می‌گشت، از این جهت ابتدا [[غیبت صغری]] شروع شد تا [[شیعه|شیعیان]] در آن ایام با [[امام]] خود به وسیله نوّاب تماس گرفته [[علائم]] و کراماتی را مشاهده نمایند و ایمان‌شان در این راستا کامل گردد<ref>ابراهیم امینى، همان، ص ۲۲۶.</ref>.
 ::::::پس [[غیبت]] صغرای [[حضرت]] مقدمه‌ای بود تا بستر برای [[غیبت]] کبرای آن [[حضرت]] آماده گردد»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۱۸۵-۱۸۷.</ref>.
-::::::«[[پنهان]] شدن و [[غیبت]] شخصیتی مانند [[امام]] [[معصوم]] که [[رهبری]] [[جامعه اسلامی]] را متکفل است دفعة واحدة امری است مشکل و غیر قابل قبول برای [[جامعه]]، آن هم جامعه‌ای که در عصر [[حضرت]] [[امام مهدی|صاحب الامر]] {{ع}} بود با تبلیغات مسمومی که [[دشمن]] علیه [[امامت]] داشت، از این جهت [[پیامبر خاتم|پیامبر مکرّم اسلام]] و [[ائمه اطهار]] {{ع}} تصمیم گرفتند که کم‌کم [[مردم]] را به موضوع [[غیبت]] مأنوس کنند و افکار را برای [[غیبت]] آماده سازند، لذا گاه و بی‌گاه از [[غیبت]] خبر داده و گرفتاری‌های [[مردم]] آن عصر و [[انکار]] و [[سرزنش]] منکرین و [[ثواب]] [[ثبات]] قدم و [[انتظار فرج]] را گوشزد می‌کردند گاهی هم عملاً خودشان شبیه [[غیبت]] را فراهم می‌ساختند.
+::::::«پنهان شدن و [[غیبت]] شخصیتی مانند [[امام]] [[معصوم]] که [[رهبری]] [[جامعه اسلامی]] را متکفل است دفعة واحدة امری است مشکل و غیر قابل قبول برای [[جامعه]]، آن هم جامعه‌ای که در عصر [[حضرت]] [[امام مهدی|صاحب الامر]] {{ع}} بود با تبلیغات مسمومی که [[دشمن]] علیه [[امامت]] داشت، از این جهت [[پیامبر خاتم|پیامبر مکرّم اسلام]] و [[ائمه اطهار]] {{ع}} تصمیم گرفتند که کم‌کم [[مردم]] را به موضوع [[غیبت]] مأنوس کنند و افکار را برای [[غیبت]] آماده سازند، لذا گاه و بی‌گاه از [[غیبت]] خبر داده و گرفتاری‌های [[مردم]] آن عصر و [[انکار]] و [[سرزنش]] منکرین و [[ثواب]] [[ثبات]] قدم و [[انتظار فرج]] را گوشزد می‌کردند گاهی هم عملاً خودشان شبیه [[غیبت]] را فراهم می‌ساختند.
 ::::::[[مسعودی]] در [[اثبات الوصیه]] نوشته است [[امام هادی]] {{ع}} با [[مردم]] کم [[معاشرت]] می‌کرد و جز با [[خواصّ]] [[اصحاب]] با کسی تماس نمی‌گرفت.
 ::::::وقتی [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] [[جانشین]] آن [[حضرت]] شد در اکثر اوقات از پشت پرده با [[مردم]] سخن می‌فرمود تا [[شیعه|شیعیان]] برای پذیرش [[غیبت]] [[امام مهدی|امام دوازدهم]] مهیا و مأنوس گردند<ref>اثبات الوصیة، ص ۲۰۶.</ref>.
@@ خط ۸۸: / خط ۸۸: @@
 [[پرونده:136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
 ::::::[[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
-::::::«در [[مشیت]] [[الهی]] از ابتدا چنین مقدر بوده که آن [[حضرت]] پس از رسیدن به [[امامت]]، می‌بایست بی‌درنگ از دید عمومی [[پنهان]] شود و در ظاهر از آنچه در [[جامعه]] رخ می‌دهد، فاصله بگیرد؛ هرچند در واقع او از نزدیک همه وقایع را احساس و [[ادراک]] می‌کند. باید توجّه داشت که اگر آن [[حضرت]]، یکباره رخ در نقاب [[غیبت]] کامل می‌برد ضربه سهمگینی به پایگاه‌های مردمی و طرفداران [[امامت]] وارد می‌شد؛ زیرا [[مردم]] پیش از آن سالها با [[امام]] خود ارتباطی تنگاتنگ داشتند، در مشکلات و نیازهای خود به ایشان [[رجوع]] می‌کردند، و اگر ناگهان [[امام]] [[پنهان]] می‌شد و [[مردم]] احساس می‌کردند که دیگر دسترسی به [[رهبر]] [[فکری]] و معنوی خود ندارند، ممکن بود مشکلاتی جدّی برای [[جامعه]] پدید آید. بنابراین لازم بود که برای "[[غیبت تامه]]" [[زمینه‌سازی]] شود تا [[مردم]] به تدریج با آن خو بگیرند و خود را براساس آن بسازند. با [[غیبت صغرا]] در واقع این [[زمینه سازی]] صورت گرفت، در این زمان [[امام مهدی]]{{ع}} از دیده‌ها [[پنهان]] بود؛ ولی ایشان از راه [[نمایندگان]]، [[وکیلان]] و [[یاران]] مورد [[وثوق]] با [[شیعیان]] خود ارتباط داشتند<ref> ر. ک: رهبری بر فراز قرون، ص ۱۰۱.</ref>. رفته رفته با پدید آمدن [[آمادگی]] پس از گذشت مدت شصت و نه سال- به [[دستور]] خداوند- آن [[حضرت]] در پرده [[پنهان زیستی]] تمام و کامل قرار گرفتند»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۸۴ - ۸۷.</ref>.
+::::::«در [[مشیت]] [[الهی]] از ابتدا چنین مقدر بوده که آن [[حضرت]] پس از رسیدن به [[امامت]]، می‌بایست بی‌درنگ از دید عمومی پنهان شود و در ظاهر از آنچه در [[جامعه]] رخ می‌دهد، فاصله بگیرد؛ هرچند در واقع او از نزدیک همه وقایع را احساس و [[ادراک]] می‌کند. باید توجّه داشت که اگر آن [[حضرت]]، یکباره رخ در نقاب [[غیبت]] کامل می‌برد ضربه سهمگینی به پایگاه‌های مردمی و طرفداران [[امامت]] وارد می‌شد؛ زیرا [[مردم]] پیش از آن سالها با [[امام]] خود ارتباطی تنگاتنگ داشتند، در مشکلات و نیازهای خود به ایشان [[رجوع]] می‌کردند، و اگر ناگهان [[امام]] پنهان می‌شد و [[مردم]] احساس می‌کردند که دیگر دسترسی به [[رهبر]] [[فکری]] و معنوی خود ندارند، ممکن بود مشکلاتی جدّی برای [[جامعه]] پدید آید. بنابراین لازم بود که برای "[[غیبت تامه]]" [[زمینه‌سازی]] شود تا [[مردم]] به تدریج با آن خو بگیرند و خود را براساس آن بسازند. با [[غیبت صغرا]] در واقع این [[زمینه سازی]] صورت گرفت، در این زمان [[امام مهدی]]{{ع}} از دیده‌ها پنهان بود؛ ولی ایشان از راه [[نمایندگان]]، [[وکیلان]] و [[یاران]] مورد [[وثوق]] با [[شیعیان]] خود ارتباط داشتند<ref> ر. ک: رهبری بر فراز قرون، ص ۱۰۱.</ref>. رفته رفته با پدید آمدن [[آمادگی]] پس از گذشت مدت شصت و نه سال- به [[دستور]] خداوند- آن [[حضرت]] در پرده [[پنهان زیستی]] تمام و کامل قرار گرفتند»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۸۴ - ۸۷.</ref>.
-::::::[[غیبت صغری]]، مرحله نخست [[امامت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بوده است. از ابتدا چنین مقدر بوده است که آن حضرت پس از رسیدن به [[امامت]]، بایستی بی‌‏درنگ از دید عمومی [[پنهان]] شود و در ظاهر، از آنچه در [[جامعه]] رخ می‌‏دهد، فاصله بگیرد؛ هر چند در واقع او از نزدیک، همه وقایع را احساس و [[ادراک]] می‌‏کند. باید توجه داشت که اگر آن [[غیبت]]، یک باره رخ می‏‌نمود ضربه سنگینی به پایگاه‌‏های مردمی و طرفداران [[امامت]] وارد می‌‏شد؛ زیرا [[مردم]]، پیش از آن با [[امام]] خود ارتباط داشتند، در مشکلات به او [[رجوع]] می‏‌کردند؛ اگر [[امام]] ناگهانی [[غایب]] می‌‏شد و [[مردم]] احساس می‌‏کردند دیگر به [[رهبر]] فکری و معنوی خود دسترسی ندارند، ممکن بود همه چیز از دست برود و آن جمع به [[تفرقه]] دچار شوند. بنابراین لازم بود برای "[[غیبت تامه]]" زمینه‏‌سازی شود، تا [[مردم]] به تدریج با آن، خود بگیرند و خود را بر اساس آن بسازند. با [[غیبت صغری]] در واقع این زمینه‌‏سازی صورت گرفت.
+::::::[[غیبت صغری]]، مرحله نخست [[امامت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بوده است. از ابتدا چنین مقدر بوده است که آن حضرت پس از رسیدن به [[امامت]]، بایستی بی‌‏درنگ از دید عمومی پنهان شود و در ظاهر، از آنچه در [[جامعه]] رخ می‌‏دهد، فاصله بگیرد؛ هر چند در واقع او از نزدیک، همه وقایع را احساس و [[ادراک]] می‌‏کند. باید توجه داشت که اگر آن [[غیبت]]، یک باره رخ می‏‌نمود ضربه سنگینی به پایگاه‌‏های مردمی و طرفداران [[امامت]] وارد می‌‏شد؛ زیرا [[مردم]]، پیش از آن با [[امام]] خود ارتباط داشتند، در مشکلات به او [[رجوع]] می‏‌کردند؛ اگر [[امام]] ناگهانی [[غایب]] می‌‏شد و [[مردم]] احساس می‌‏کردند دیگر به [[رهبر]] فکری و معنوی خود دسترسی ندارند، ممکن بود همه چیز از دست برود و آن جمع به [[تفرقه]] دچار شوند. بنابراین لازم بود برای "[[غیبت تامه]]" زمینه‏‌سازی شود، تا [[مردم]] به تدریج با آن، خود بگیرند و خود را بر اساس آن بسازند. با [[غیبت صغری]] در واقع این زمینه‌‏سازی صورت گرفت.
-::::::این زمان، [[امام مهدی]]{{ع}} از دیده‌‏ها [[پنهان]] بود؛ ولی از راه نمایندگان، [[وکیلان]] و [[یاران]] مورد وثوق با [[شیعیان]] خود ارتباط داشتند<ref>  سید محمد باقر صدر، رهبری بر فراز قرون، ص ۱۰۱</ref>. ولی رفته ‏رفته با پدید آمدن [[آمادگی]]، پس از گذشت مدت ۶۹ سال- به [[دستور خداوند]] سبحانه و تعالی- آن حضرت در پرده [[پنهان‌‏زیستی]] تمام و کامل قرار گرفت<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۲۵ - ۳۲۷.</ref>.
+::::::این زمان، [[امام مهدی]]{{ع}} از دیده‌‏ها پنهان بود؛ ولی از راه نمایندگان، [[وکیلان]] و [[یاران]] مورد وثوق با [[شیعیان]] خود ارتباط داشتند<ref>  سید محمد باقر صدر، رهبری بر فراز قرون، ص ۱۰۱</ref>. ولی رفته ‏رفته با پدید آمدن [[آمادگی]]، پس از گذشت مدت ۶۹ سال- به [[دستور خداوند]] سبحانه و تعالی- آن حضرت در پرده [[پنهان‌‏زیستی]] تمام و کامل قرار گرفت<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۲۵ - ۳۲۷.</ref>.
 ::::::در [[روایات]] فراوانی از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}}، [[غیبت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} دارای دو بخش کوتاه مدت "[[غیبت صغرا]]" و درازمدت "[[غیبت کبرا]]" دانسته شده است. *[[امام صادق]]{{ع}} در این باره فرمود: "همانا برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که در یکی از آن دو به خانواده‌اش برمی‌گردد و در دیگری معلوم نیست کجاست؛ هر سال در مناسک [[حج]] حاضر می‌گردد و [[مردم]] را می‌بیند در حالی که [[مردم]] او را نمی‌بینند"<ref>{{عربی|" إِنَ‏ لِلْقَائِمِ‏ غَيْبَتَيْنِ‏ يَرْجِعُ‏ فِي‏ إِحْدَاهُمَا وَ فِي‏ الْأُخْرَى‏ لَا يُدْرَى‏ أَيْنَ‏ هُوَ يَشْهَدُ الْمَوَاسِمَ‏ يَرَى‏ النَّاسَ‏ وَ لَا يَرَوْنَه‏‏ ‏‏‏‏‏"}}؛ نعمانی رحمه اللّه، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.</ref>. افزون بر دوگونه بودن، در برخی [[روایات]] به کوتاه بودن یکی و بلند بودن دیگری نیز اشاره شده است. همان [[حضرت]] در سخنی دیگر فرمود: "برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است: یکی از آنها کوتاه مدت و دیگری درا زمدت...". <ref>{{عربی|" لِلْقَائِمِ‏ غَيْبَتَانِ‏ إِحْدَاهُمَا قَصِيرَةٌ وَ الْأُخْرَى‏ طَوِيلَة‏‏ ‏‏‏‏‏"}}؛ شیخ کلینی رحمه اللّه، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.</ref> اما "[[غیبت صغرا]]"؛ اگرچه این تعبیر در [[روایات معصومین]]{{عم}} به این صورت نیامده است، امّا رفته رفته به خاطر کوتاه بودن دوران نخست [[غیبت]]، به این عنوان مشهور شده است. البته بهتر بود به جای "[[غیبت صغرا]]" از آن به "[[غیبت]] ناقصه" تعبیر می‌شد. چرا که با پایان یافتن این [[دوران غیبت]] تامّه آغاز شده است. و مهمترین تفاوت این دوره در تام بودن و ناقص بودن آن دو است. وگرنه با توجه به [[پیوستگی]] هردو [[غیبت]] به یکدیگر تفکیک آن دو به کوتاه و بلند، معنای قابل قبولی نخواهد داشت. امّا براساس دیدگاه مشهور، [[غیبت صغرا]] در اصطلاح [[مهدویت]] عبارت است از [[پنهان‌زیستی]] کوتاه مدت [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} با ویژگی‌های خاصّ، پس از [[شهادت]] [[امام عسکری]]{{ع}} تا آغاز "[[غیبت کبرا]]".
 ::::::اگرچه برخی آغاز این دوران را از همان ابتدای ولادت دانسته<ref> شیخ مفید، ارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰.</ref>، مدت آن را ۷۴ سال ذکر کرده‌اند، اما مشهور آن است که آغاز آن از [[شهادت]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}} و مدت آن حدود ۶۹ سال است<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۵۹، شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۱، نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۹.</ref> به [[دلیل]] اینکه اگرچه [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} در زمان حیات [[پدر]] بزرگوار خود گاهی به صورت پنهانی [[زندگی]] میکرد، امّا فراوانی کسانی که در این دوره به لقاء آن [[حضرت]] نائل شده‌اند گویای آن است که [[آشکار]] بودن آن [[حضرت]] برای عده‌ای فراوان بیش از پنهانی بودن ایشان بوده است. افزون بر آنکه، پنهانی اندک، در دوران [[امام عسکری]]{{ع}} خود می‌توانسته تمهیدی برای دوران [[غیبت صغرا]] باشد. چرا که، همان گونه که [[غیبت کبرا]] بدون مقدمه ممکن بود مشکلاتی را برای [[جامعه]] [[شیعی]] پدید آورد، [[غیبت صغرا]] بدون مقدمه نیز مشکلاتی ایجاد می‌کرد. با این بیان، پاره‌ای از ویژگی‌های [[غیبت صغرا]] که آن را از دوره بعد متفاوت نمود، عبارت بود از:
 :::::#[[غیبت]] نخست "[[غیبت صغرا]]" از نظر زمان محدود بوده، برخلاف [[غیبت کبرا]] که بسیار طولانی است و غیر از [[خداوند]] کسی از مدت آن [[آگاهی]] ندارد.
-:::::#در [[دوران غیبت]] نخست "[[غیبت صغرا]]"، [[پنهان‌زیستی]] [[امام]] همه جانبه و عمومی نبود. [[امام]] اگرچه از نگاه‌ها [[پنهان]] بود؛ اما کسانی مانند [[نواب خاصّ]]، برخی از وکلای آن [[حضرت]] و نیز افرادی با ویژگی‌های ممتاز، می‌توانستند با آن [[حضرت]] در تماس باشند و [[پرسش‌ها]] و نامه‌های [[مردم]] را [[خدمت]] [[امام]] ببرند و پاسخ او را به [[مردم]] برسانند، و یا به [[دیدار]] آن [[حضرت]] نائل شوند. اما در [[غیبت تامه]] "[[غیبت کبرا]]" [[امام]] به طور کلی از نگاه‌ها [[پنهان]] است و باب مکاتبه و نامه‌نگاری بسته است، یعنی، بنای [[غیبت کبرا]] و اقتضای آن این است که: [[حضرت]] دیده نشود. البته این بدان معنا نیست که امکان ندارد دیده شود؛ بلکه ممکن است برخی افراد، [[حضرت]] را ببینند.
+:::::#در [[دوران غیبت]] نخست "[[غیبت صغرا]]"، [[پنهان‌زیستی]] [[امام]] همه جانبه و عمومی نبود. [[امام]] اگرچه از نگاه‌ها پنهان بود؛ اما کسانی مانند [[نواب خاصّ]]، برخی از وکلای آن [[حضرت]] و نیز افرادی با ویژگی‌های ممتاز، می‌توانستند با آن [[حضرت]] در تماس باشند و [[پرسش‌ها]] و نامه‌های [[مردم]] را [[خدمت]] [[امام]] ببرند و پاسخ او را به [[مردم]] برسانند، و یا به [[دیدار]] آن [[حضرت]] نائل شوند. اما در [[غیبت تامه]] "[[غیبت کبرا]]" [[امام]] به طور کلی از نگاه‌ها پنهان است و باب مکاتبه و نامه‌نگاری بسته است، یعنی، بنای [[غیبت کبرا]] و اقتضای آن این است که: [[حضرت]] دیده نشود. البته این بدان معنا نیست که امکان ندارد دیده شود؛ بلکه ممکن است برخی افراد، [[حضرت]] را ببینند.
 :::::#در [[غیبت صغرا]]، [[حضرت]] چهار [[نماینده]] داشت که آنها را به صورت معین و مشخص تعیین کرده و [[برگزیده]] بود. مهمترین [[وظیفه]] آنها برقراری ارتباط بین [[امام]] و [[مردم]] بود. ایشان اقامتگاه و مکان [[حضرت]] را نیز می‌دانستند؛ ولی در [[غیبت کبرا]] چنین نیست.
 :::::#در [[غیبت صغرا]]- افزون بر [[سفیران چهارگانه]]- ممکن بود کسانی آن [[حضرت]] را ببیند و بشناسد؛ ولی در [[غیبت کبرا]] کسی او را نمی‌بیند و اگر ببیند نمی‌شناسد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۸۴ - ۸۷.</ref>.
@@ خط ۱۰۶: / خط ۱۰۶: @@
 ::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[علی رضا رجالی تهرانی]]'''، در کتاب ''«[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
 ::::::«در ابتدا لازم به ذکر است که پیش از وقوع [[غیبت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}}، توسط [[امامان]] [[معصوم]]، خصوصا از عصر [[امام نهم]] به بعد، زمینه برای این پیشامد فراهم می‏‌گشته است.
-::::::بدین معنی که [[مردم]] کمتر امکان تماس با [[ائمه]] را داشته‌‏اند. زیرا [[امام هادی|حضرت هادی]] {{ع}} و [[امام عسکری]] {{ع}} از سوی دستگاه [[خلافت]] تحت [[مراقبت]] شدید و [[ممنوع]] از [[ملاقات]] با [[مردم]] بودند، و از طرفی این دو [[امام]] بزرگوار -جز با [[یاران خاصّ]] و کسانی که برای حلّ مشکلات [[زندگی]] مادّی و [[دینی]] خود به آنها مراجعه می‏‌نمودند- کمتر با [[مردم]] [[معاشرت]] می‏‌کردند. به خاطر اینکه [[دوران غیبت]] [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} نزدیک بود، و [[مردم]] می‏‌بایست کم‏کم بدان خو بگیرند، و جهت [[سیاسی]] و حلّ مشکلات خود را از [[اصحاب]] خاصّی که پرچمداران مرزهای مذهبی بودند بخواهند و پیش آمدن [[دوران غیبت]] در نظر آنها عجیب نیاید. [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} نیز در [[غیبت صغری]] خود را از [[مردم]] [[پنهان]] می‏‌‏کرد تا [[مردم]] زمینه یک [[غیبت طولانی]] را پیدا کنند. در واقع [[غیبت صغری]] مقدمّه [[غیبت کبری]] و زمینه‌‏سازی برای آن بود. و اگر یک مرتبه [[غیبت کبری]] واقع می‏‌‏شد، باعث تعجّب و حتّی [[انکار]] عدّه‏‌ای واقع شده و موجب [[انحراف]] افکار [[مردم]] می‏‌‏گردید، و قبول قطع رابطه مستقیم با [[امام]] {{ع}}، چنانکه در [[غیبت کبری]] واقع شده، برای اکثر [[مردم]] دشوار بود.
+::::::بدین معنی که [[مردم]] کمتر امکان تماس با [[ائمه]] را داشته‌‏اند. زیرا [[امام هادی|حضرت هادی]] {{ع}} و [[امام عسکری]] {{ع}} از سوی دستگاه [[خلافت]] تحت [[مراقبت]] شدید و [[ممنوع]] از [[ملاقات]] با [[مردم]] بودند، و از طرفی این دو [[امام]] بزرگوار -جز با [[یاران خاصّ]] و کسانی که برای حلّ مشکلات [[زندگی]] مادّی و [[دینی]] خود به آنها مراجعه می‏‌نمودند- کمتر با [[مردم]] [[معاشرت]] می‏‌کردند. به خاطر اینکه [[دوران غیبت]] [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} نزدیک بود، و [[مردم]] می‏‌بایست کم‏کم بدان خو بگیرند، و جهت [[سیاسی]] و حلّ مشکلات خود را از [[اصحاب]] خاصّی که پرچمداران مرزهای مذهبی بودند بخواهند و پیش آمدن [[دوران غیبت]] در نظر آنها عجیب نیاید. [[حضرت مهدی|امام مهدی]] {{ع}} نیز در [[غیبت صغری]] خود را از [[مردم]] پنهان می‏‌‏کرد تا [[مردم]] زمینه یک [[غیبت طولانی]] را پیدا کنند. در واقع [[غیبت صغری]] مقدمّه [[غیبت کبری]] و زمینه‌‏سازی برای آن بود. و اگر یک مرتبه [[غیبت کبری]] واقع می‏‌‏شد، باعث تعجّب و حتّی [[انکار]] عدّه‏‌ای واقع شده و موجب [[انحراف]] افکار [[مردم]] می‏‌‏گردید، و قبول قطع رابطه مستقیم با [[امام]] {{ع}}، چنانکه در [[غیبت کبری]] واقع شده، برای اکثر [[مردم]] دشوار بود.
 ::::::امّا [[حضرت]] در مدّت ۷۰ سال [[غیبت]] کوتاه، به وسیله [[نایبان]] خاصّ خود، با [[مردم]] ارتباط برقرار می‏‌‏کرد و حتّی به بعضی از افراد [[اذن]] [[زیارت]] می‏‌‏فرمود تا به تدریج ایشان را با [[غیبت طولانی]] خود، آشنا و مأنوس گرداند. بدین ترتیب پاسخ این پرسش که: چرا برای [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} دو گونه [[غیبت]] معلوم گردید و از همان ابتدا [[غیبت کبری]] آغاز نشد؟ نیز داده شد»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۸۲.</ref>.
 {{پایان جمع شدن}}