پرش به محتوا

اطاعت ولی فقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'فرد' به 'فرد'
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '')
جز (جایگزینی متن - 'فرد' به 'فرد')
خط ۱۰: خط ۱۰:


==شرایط [[اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]] در [[عصر غیبت]]==
==شرایط [[اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]] در [[عصر غیبت]]==
:1. '''بیان شرایط حاکم''': نخستین شرط [[اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]]، آن است که [[حاکم]]، حدوثا و بقائا، واجد شرایط [[رهبری]] باشد. در یک [[نظام اسلامی]]، [[حاکم]]، شرایطی دارد که فقدان هر کدام از آنها، او را از تصدّی [[مقام ولایت]] و [[حکومت]] باز می‌دارد. مهم‌ترین شرایط [[حاکم اسلامی]] "اجتهاد به معنای توان [[استنباط]] [[قوانین]] الهی" و "عدالت" است. در [[نظام سیاسی اسلام]]،[[ اطاعت]] از [[حاکم]] واجد شرایط که [[حقّ]] [[امر و نهی]] دارد، لازم شمرده شده، ولی [[اطاعت]] از [[حاکم]] فاقد شرایط، "اطاعت از طاغوت‌" است و [[پیروی]] از چنین کسی، زمینه [[سلطه]] افراد نالایق و رسمیّت بخشیدن به [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] را در [[جامعه‌]] فراهم می‌کند. ازاین‌رو، همگان را از [[اطاعت]] طاغوت‌، یعنی هر [[فرد]] فاقد صلاحیت که خود را دارای [[حقّ حاکمیّت]] بر [[مردم]] می‌پندارد و [[جایگاه]] [[حاکمان]] [[الهی]] را [[غضب]] می‌کند، [[نهی]] کرده‌اند. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا}}<ref>«آیا به آن کسان ننگریسته‌ای که گمان می‌برند به آنچه به سوی تو و آنچه پیش از تو فرو فرستاده شده است ایمان دارند (اما) بر آنند که داوری (های خود را) نزد طاغوت برند با آنکه به آنان فرمان داده شده است که به آن کفر ورزند و شیطان سر آن دارد که آنان را به گمراهی ژرفی درافکند» سوره نساء، آیه ۶۰.</ref>. در این [[آیه]]، "ارجاع داوری‌ها به طاغوت" با [[ایمان به قرآن]] و [[کتب آسمانی]] دیگر، ناسازگار، معرفی شده است و [[پیروان]] همه [[ادیان الهی]]، موظف‌اند تا به [[طاغوت]]، [[کفر]] ورزیده و در برابر آن موضع‌گیری کنند. پس [[پیروی]] از [[طاغوت]]، نه تنها جایز نیست، بلکه خود، نوعی [[جرم]] و [[گناه]] محسوب می‌شود. به هر حال، وجود شرایطی در [[حاکم]]، کم و بیش، در همه [[نظام‌های سیاسی]]، وجود دارد؛ هرچند در [[حاکم اسلامی]]، به لحاظ ماهیت [[حکومت اسلامی]]، شرایط ویژه‌ای همچون [[عصمت]] یا [[عدالت]]،[[ تقوا]] و [[علم]] به [[قانون]] (اجتهاد‌) لازم است که در [[نظام‌های سیاسی]] دیگر، مورد توجّه نیست، لکن وجود صلاحیت برای تصدّی یک [[مسئولیّت]]، امری [[عقلانی]] است؛ به گونه‌ای که واگذاری یک [[مسئولیت]] به [[فرد]] فاقد شرایط، از سوی دیگران، اقدامی نسنجیده تلقّی می‌شود.
:1. '''بیان شرایط حاکم''': نخستین شرط [[اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]]، آن است که [[حاکم]]، حدوثا و بقائا، واجد شرایط [[رهبری]] باشد. در یک [[نظام اسلامی]]، [[حاکم]]، شرایطی دارد که فقدان هر کدام از آنها، او را از تصدّی [[مقام ولایت]] و [[حکومت]] باز می‌دارد. مهم‌ترین شرایط [[حاکم اسلامی]] "اجتهاد به معنای توان [[استنباط]] [[قوانین]] الهی" و "عدالت" است. در [[نظام سیاسی اسلام]]،[[ اطاعت]] از [[حاکم]] واجد شرایط که [[حقّ]] [[امر و نهی]] دارد، لازم شمرده شده، ولی [[اطاعت]] از [[حاکم]] فاقد شرایط، "اطاعت از طاغوت‌" است و [[پیروی]] از چنین کسی، زمینه [[سلطه]] افراد نالایق و رسمیّت بخشیدن به [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] را در [[جامعه‌]] فراهم می‌کند. ازاین‌رو، همگان را از [[اطاعت]] طاغوت‌، یعنی هر فرد فاقد صلاحیت که خود را دارای [[حقّ حاکمیّت]] بر [[مردم]] می‌پندارد و [[جایگاه]] [[حاکمان]] [[الهی]] را [[غضب]] می‌کند، [[نهی]] کرده‌اند. [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا}}<ref>«آیا به آن کسان ننگریسته‌ای که گمان می‌برند به آنچه به سوی تو و آنچه پیش از تو فرو فرستاده شده است ایمان دارند (اما) بر آنند که داوری (های خود را) نزد طاغوت برند با آنکه به آنان فرمان داده شده است که به آن کفر ورزند و شیطان سر آن دارد که آنان را به گمراهی ژرفی درافکند» سوره نساء، آیه ۶۰.</ref>. در این [[آیه]]، "ارجاع داوری‌ها به طاغوت" با [[ایمان به قرآن]] و [[کتب آسمانی]] دیگر، ناسازگار، معرفی شده است و [[پیروان]] همه [[ادیان الهی]]، موظف‌اند تا به [[طاغوت]]، [[کفر]] ورزیده و در برابر آن موضع‌گیری کنند. پس [[پیروی]] از [[طاغوت]]، نه تنها جایز نیست، بلکه خود، نوعی [[جرم]] و [[گناه]] محسوب می‌شود. به هر حال، وجود شرایطی در [[حاکم]]، کم و بیش، در همه [[نظام‌های سیاسی]]، وجود دارد؛ هرچند در [[حاکم اسلامی]]، به لحاظ ماهیت [[حکومت اسلامی]]، شرایط ویژه‌ای همچون [[عصمت]] یا [[عدالت]]،[[ تقوا]] و [[علم]] به [[قانون]] (اجتهاد‌) لازم است که در [[نظام‌های سیاسی]] دیگر، مورد توجّه نیست، لکن وجود صلاحیت برای تصدّی یک [[مسئولیّت]]، امری [[عقلانی]] است؛ به گونه‌ای که واگذاری یک [[مسئولیت]] به فرد فاقد شرایط، از سوی دیگران، اقدامی نسنجیده تلقّی می‌شود.


:2. '''[[التزام]] [[حاکم]] به [[اجرای قوانین الهی]]''': یکی دیگر از شرایطی که برای [[لزوم اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]]، در منابع [[دینی]] [[مشاهده]] می‌شود، علاوه بر شرایط لازم [[رهبری]]، "التزام [[حاکم]] به [[اجرای قوانین]] الهی" است؛ به طوری‌که اگر [[حاکم]]، از [[اجرای قوانین]] [[شرعی]]، سرباز زند، [[مردم]] را به [[معصیت الهی]] فرا خواند، [[استبداد]] پیشه کند، از [[اجرای عدالت]] رو گرداند و در یک کلمه‌، از حدود [[وظایف]] و اختیارات خویش، پا را فراتر نهد،[[ اطاعت]] او، نه تنها [[واجب]] نیست، بلکه بر عموم، لازم است تا او را [[ارشاد]]، [[نصیحت]] و [[نهی از منکر]] کنند‌. این مطلب، در [[مکتب]] [[تشیّع]] و در [[فرهنگ اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} به‌قدری روشن است که حتّی [[نیازمند]] [[اقامه دلیل]] نیست، امّا ذکر پاره‌ای از [[آیات]] و [[احادیث]]، می‌تواند ما را با زوایای مطلب آشنا سازد‌. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحب آنها باز گردانید و چون میان مردم داوری می‌کنید با دادگری داوری کنید؛ بی‌گمان خداوند به کاری نیک اندرزتان می‌دهد؛ به راستی خداوند شنوایی بیناست» سوره نساء، آیه ۵۸.</ref>.  
:2. '''[[التزام]] [[حاکم]] به [[اجرای قوانین الهی]]''': یکی دیگر از شرایطی که برای [[لزوم اطاعت]] از [[حاکم اسلامی]]، در منابع [[دینی]] [[مشاهده]] می‌شود، علاوه بر شرایط لازم [[رهبری]]، "التزام [[حاکم]] به [[اجرای قوانین]] الهی" است؛ به طوری‌که اگر [[حاکم]]، از [[اجرای قوانین]] [[شرعی]]، سرباز زند، [[مردم]] را به [[معصیت الهی]] فرا خواند، [[استبداد]] پیشه کند، از [[اجرای عدالت]] رو گرداند و در یک کلمه‌، از حدود [[وظایف]] و اختیارات خویش، پا را فراتر نهد،[[ اطاعت]] او، نه تنها [[واجب]] نیست، بلکه بر عموم، لازم است تا او را [[ارشاد]]، [[نصیحت]] و [[نهی از منکر]] کنند‌. این مطلب، در [[مکتب]] [[تشیّع]] و در [[فرهنگ اهل بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]]{{عم}} به‌قدری روشن است که حتّی [[نیازمند]] [[اقامه دلیل]] نیست، امّا ذکر پاره‌ای از [[آیات]] و [[احادیث]]، می‌تواند ما را با زوایای مطلب آشنا سازد‌. [[خداوند سبحان]] در [[قرآن کریم]] می‌فرمایند: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا}}<ref>«خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحب آنها باز گردانید و چون میان مردم داوری می‌کنید با دادگری داوری کنید؛ بی‌گمان خداوند به کاری نیک اندرزتان می‌دهد؛ به راستی خداوند شنوایی بیناست» سوره نساء، آیه ۵۸.</ref>.  
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش