پرش به محتوا

رابطه نهج البلاغه با قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'موقعیت' به 'موقعیت'
جز (جایگزینی متن - 'آشکار' به 'آشکار')
جز (جایگزینی متن - 'موقعیت' به 'موقعیت')
خط ۴۵: خط ۴۵:
#وجود محسنات معنوی از جمله طباق، مقابله، التفات و...؛
#وجود محسنات معنوی از جمله طباق، مقابله، التفات و...؛
#اقسام سبک‌های بیانی مانند امثال، قصص، اقسام، جدل‌ها و...<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 414.</ref>.
#اقسام سبک‌های بیانی مانند امثال، قصص، اقسام، جدل‌ها و...<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 414.</ref>.
*این‌ها و موارد دیگری که [[عالمان]] [[مسلمان]] در کتاب‌های [[اعجاز قرآن]] مورد بحث قرار داده‌اند، بخشی از سبک ادبی [[قرآن]] را به نمایش می‌گذارند. با چنین دریافتی از بلاغت‌شناسی [[قرآن]]، بررسی ادبی [[قرآن]] را به نمایش می‌گذارند. با چنین دریافتی از بلاغت‌شناسی [[قرآن]]، بررسی [[نهج البلاغه]] نشان‌دهنده وجود اکثر عناصر ادبی [[قرآن]] در [[نهج البلاغه]] خواهد بود و این کاری است که بر [[شارحان نهج البلاغه]] مخفی نمانده است. برای مثال، سبک [[ابن ابی الحدید]] به این صورت است که در ذیل بسیاری از مباحث ادبی و صنایع بلاغی [[نهج البلاغه]] نخست [[موقعیت]] آن [[صنعت]] را در [[قرآن]] نشان می‌دهد و سپس به تشریح ابعاد آن در [[نهج البلاغه]] می‌پردازد. برای نمونه ابتدا به ذکر آیاتی از [[قرآن]] مبادرت می‌کند که حاوی تقسیمات منطقی است <ref>از جمله [[آیات]] {{متن قرآن| ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ }}؛ سوره فاطر، آیه ۳۲، {{متن قرآن| وَكُنتُمْ أَزْوَاجًا ثَلاثَةً فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ }}؛ سوره واقعه، آیه ۷ – ۱۱ و {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ }}؛ سوره رعد، آیه ۱۲)</ref> و سپس شواهدی از کاربرد تقسیم در [[نهج البلاغه]] می‌آورد. نیز در خصوص ویژگی‌ سجع در [[نهج البلاغه]] و [[دفاع]] از [[جایگاه]] آن در [[سخنان امام علی]] {{ع}} و نقد شبهاتی که در این خصوص به [[کلام امام علی]] {{ع}} وارد شده است، می‌نویسد: "بدان که عده‌ای از علمای بیان که در رشته معانی و بیان سخن می‌گویند، سجع را عیبی برای سخن دانسته و [[سخنان امام علی]] {{ع}} را در زمره [[کلام]] معیوب برشمرده‌اند، زیرا در [[کلام]] ایشان سجع فراوان به‌کار رفته است". [[ابن ابی الحدید]] سپس می‌افزاید: "بدان که اگر سجع عیبی برای [[کلام]] باشد، در این صورت [[کلام]] [[پروردگار]] یعنی [[قرآن]] معیوب خواهد بود، زیرا [[آیات قرآن]] مملو از سجع و قراین است و همین [[دلیل]] برای ردّ [[مخالفان]] سجع کافی است"<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 414-415.</ref>.
*این‌ها و موارد دیگری که [[عالمان]] [[مسلمان]] در کتاب‌های [[اعجاز قرآن]] مورد بحث قرار داده‌اند، بخشی از سبک ادبی [[قرآن]] را به نمایش می‌گذارند. با چنین دریافتی از بلاغت‌شناسی [[قرآن]]، بررسی ادبی [[قرآن]] را به نمایش می‌گذارند. با چنین دریافتی از بلاغت‌شناسی [[قرآن]]، بررسی [[نهج البلاغه]] نشان‌دهنده وجود اکثر عناصر ادبی [[قرآن]] در [[نهج البلاغه]] خواهد بود و این کاری است که بر [[شارحان نهج البلاغه]] مخفی نمانده است. برای مثال، سبک [[ابن ابی الحدید]] به این صورت است که در ذیل بسیاری از مباحث ادبی و صنایع بلاغی [[نهج البلاغه]] نخست موقعیت آن [[صنعت]] را در [[قرآن]] نشان می‌دهد و سپس به تشریح ابعاد آن در [[نهج البلاغه]] می‌پردازد. برای نمونه ابتدا به ذکر آیاتی از [[قرآن]] مبادرت می‌کند که حاوی تقسیمات منطقی است <ref>از جمله [[آیات]] {{متن قرآن| ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ }}؛ سوره فاطر، آیه ۳۲، {{متن قرآن| وَكُنتُمْ أَزْوَاجًا ثَلاثَةً فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ }}؛ سوره واقعه، آیه ۷ – ۱۱ و {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ }}؛ سوره رعد، آیه ۱۲)</ref> و سپس شواهدی از کاربرد تقسیم در [[نهج البلاغه]] می‌آورد. نیز در خصوص ویژگی‌ سجع در [[نهج البلاغه]] و [[دفاع]] از [[جایگاه]] آن در [[سخنان امام علی]] {{ع}} و نقد شبهاتی که در این خصوص به [[کلام امام علی]] {{ع}} وارد شده است، می‌نویسد: "بدان که عده‌ای از علمای بیان که در رشته معانی و بیان سخن می‌گویند، سجع را عیبی برای سخن دانسته و [[سخنان امام علی]] {{ع}} را در زمره [[کلام]] معیوب برشمرده‌اند، زیرا در [[کلام]] ایشان سجع فراوان به‌کار رفته است". [[ابن ابی الحدید]] سپس می‌افزاید: "بدان که اگر سجع عیبی برای [[کلام]] باشد، در این صورت [[کلام]] [[پروردگار]] یعنی [[قرآن]] معیوب خواهد بود، زیرا [[آیات قرآن]] مملو از سجع و قراین است و همین [[دلیل]] برای ردّ [[مخالفان]] سجع کافی است"<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 414-415.</ref>.


===تحلیل عناصر بلاغی در [[نهج البلاغه]] در مقایسه با [[بلاغت]] [[قرآنی]]===
===تحلیل عناصر بلاغی در [[نهج البلاغه]] در مقایسه با [[بلاغت]] [[قرآنی]]===
۲۱۸٬۰۹۰

ویرایش