استقامت: تفاوت میان نسخه‌ها

استقامت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۴۳

۳۳٬۶۲۷ بایت حذف‌شده ، ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۱

←‏تدبر در آیات استقامت

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۵٬۸۷۱

ویرایش

@@ خط ۷۲: / خط ۷۲: @@
 # [[وفا]] نمودن به [[عهد]] و [[پیمان الهی]] (همه [[تکالیف الهی]]): {{متن حدیث|وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا}}.
 #و البتّه، این [[راه مستقیم]] من است (یعنی موارد ذکر شده در بالا)، پس از آن [[پیروی]] و [[تبعیت]] کنید: {{متن قرآن|وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ}}.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۴۵.</ref>
-==[[تدبر]] در [[آیات]] استقامت==
-{{متن قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.</ref>.<ref>عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱، ص ۱۵۹.</ref>
-===تنوع معنا و مفهوم استقامت به ترتیب آیات [[مصحف]]===
-در این جا آیات نه‌گانه استقامت را که [[غالب]] آنها در [[مکه]] نازل شده است، به ترتیب مصحفی‌شان تنظیم نموده و سپس مفهوم استقامت را در هر [[آیه]] به طور جداگانه و با توجه به مفردات آیه، بررسی و [[تدبر]] می‌نماییم.
-====معنا و مفهوم اوّل استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[پایداری]] در استمرار [[عهد]] [[مسلمین]] است در مقابل دسته خاصی از [[مشرکین]]، مادامی که آن مشرکین به عهدشان [[وفادار]] باشند: «{{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ}}<ref>«جز کسانی که با آنها در کنار مسجد الحرام پیمان بسته‌اید پس تا (در پیمان خود) با شما پایدارند شما نیز (بر پیمان) با آنان پایدار بمانید» سوره توبه، آیه ۷.</ref>.
-و عهد همه مشرکین مورد [[وثوق]] نیست: {{متن قرآن|كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ}}<ref>«چگونه مشرکان را نزد خداوند و پیامبرش پیمانی تواند بود؟» سوره توبه، آیه ۷.</ref><ref>درالمنثور، ج۶، ص۳۲۲.</ref>.
-و البته [[خدای تعالی]] [[متقین]] را [[دوست]] دارد: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«بی‌گمان خداوند پرهیزگاران را دوست می‌دارد» سوره توبه، آیه ۷.</ref><ref>درالمنثور، ج۶، ص۳۲۲.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۵۹.</ref>
-====معنا و مفهوم دوم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، پایداری در استمرار اشاعه [[توحید]] در برابر [[شرک]] [[مشرکان]] و [[طغیان]] [[کافران]] و [[متابعت]] نکردن از [[راه]] [[ناآگاهان]] در این راه است: {{متن قرآن|قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«فرمود: دعای شما پذیرفته شد پس پایداری ورزید و از روش کسانی که دانایی ندارند پیروی نکنید» سوره یونس، آیه ۸۹.</ref><ref>درالمنثور، ج۶، ص۸۹.</ref>.
-شرح مختصر آن این است که [[موسی]] و برادرش، [[هارون]]{{عم}}، بعد از آن‌که [[مأمور]] به [[هدایت]] [[فرعون]] شدند، نه سخن نرم و لیّن آنان، و نه [[معجزات]] و [[آیات]] الهی‌شان، هیچ‌یک کم‌ترین تأثیری در فرعون نبخشید و فرعون به [[استکبار]] و استعلای خود ادامه داد: {{متن قرآن|اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى}}<ref>«به سوی فرعون بروید که او سرکشی کرده است * و با او به نرمی سخن گویید باشد که او پند گیرد یا بهراسد» سوره طه، آیه ۴۳-۴۴.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ أَرْسَلْنَا مُوسَى وَأَخَاهُ هَارُونَ بِآيَاتِنَا وَسُلْطَانٍ مُبِينٍ * إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا عَالِينَ}}<ref>«سپس موسی و برادرش هارون را با نشانه‌های خویش و برهانی آشکار فرستادیم * به سوی فرعون و سرکردگانش ولی گردنفرازی کردند و قومی برتری جوی بودند» سوره مؤمنون، آیه ۴۵-۴۶.</ref>.
-[[فرعون]] در برابر [[هدایت]] [[موسی]] و برادرش، [[هارون]]{{عم}}، و معجزاتشان، [[استعلا]] نشان داد و خود را [[پروردگار]] اعلی دانست: {{متن قرآن|فَقَالَ أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى}}<ref>«و گفت: من پروردگار برتر شمایم،» سوره نازعات، آیه ۲۴.</ref>.
-فرعون که در برابر هدایت موسی و برادرش، هارون{{عم}}، به [[گمراه کردن]] از [[راه]] [[حق]] می‌پرداخت، موسی{{ع}} محو [[اموال]] و [[عذاب]] او را از [[پروردگار متعال]] خواستار شده و بنا بر [[روایات]] و [[تفاسیر]]، برادرش، هارون{{ع}}، برای [[اجابت]] دعای او آمین می‌گفت: {{متن قرآن|وَقَالَ مُوسَى رَبَّنَا إِنَّكَ آتَيْتَ فِرْعَوْنَ وَمَلَأَهُ زِينَةً وَأَمْوَالًا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا رَبَّنَا لِيُضِلُّوا عَنْ سَبِيلِكَ رَبَّنَا اطْمِسْ عَلَى أَمْوَالِهِمْ وَاشْدُدْ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُوا حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ}}<ref>«و موسی گفت: پروردگارا تو به فرعون و سرکردگانش آراستگی و دارایی‌هایی در زندگانی دنیا بخشیدی که سرانجام (مردم را) از راه تو بیراه می‌گردانند؛ پروردگارا! دارایی‌هایشان را نابود و دل‌هاشان را در بند کن چندان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند» سوره یونس، آیه ۸۸.</ref>.
-[[حق تعالی]] در پاسخ به این [[دعا]]، مژده اجابت خواسته موسی و هارون{{عم}} را نوید داد و آنان را به استقامت در استمرار مأموریتشان که همان اشاعه [[توحید]] بود، [[امر]] کرد، و از آنان خواست که از [[نادانان]] و [[ناآگاهان]] [[پیروی]] نکنند: {{متن قرآن|قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«فرمود: دعای شما پذیرفته شد پس پایداری ورزید و از روش کسانی که دانایی ندارند پیروی نکنید» سوره یونس، آیه ۸۹.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۵۹.</ref>
-====معنا و مفهوم سوم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[ثبات قدم]] و [[استواری]] در استمرار بر انجام [[مأموریت الهی]] مطابق با [[مأمور]] به، هماهنگی با همراهان، عدم [[تجاوز]] از [[راه مستقیم]] و بی توجّهی به [[تمایلات]] [[ستمکاران]] است: {{متن قرآن|فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ * وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ}}<ref>«پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن و (نیز) آنکه همراه تو (به سوی خداوند) بازگشته است (پایداری کند) و سرکشی نورزید که او به آنچه انجام می‌دهید بیناست * و به ستمگران مگرایید که آتش (دوزخ) به شما رسد در حالی که شما را در برابر خداوند، سروری نباشد، آنگاه یاری نخواهید شد» سوره هود، آیه ۱۱۲-۱۱۳.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۰.</ref>
-====معنا و مفهوم چهارم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[اراده]] مستقیم شدن [[مشرکان]] در [[اعتقاد]] به یکتایی [[خدای متعال]] است؛ چرا که او خدای آنان هم است و برای همین به [[انسانی]] همچون [[پیامبر]]{{صل}} [[وحی]] می‌فرستد تا به آنان بگوید: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۶.</ref>.
-البته، اراده مستقیم شدن مشرکان در اعتقاد به [[خدای یکتا]]، ملازم با [[استغفار]] از اعتقاد به [[شرک]] گذشته ایشان به پیشگاه خدای واحد تعالی خواهد بود: {{متن قرآن|فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}.<ref>عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱، ص ۱۶۰.</ref>
-====معنا و مفهوم پنجم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[استواری]] و ثبات‌قدم برای استمرار داشتن در قول به ربوبیت‌الله است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا}}.
-البته، کسانی که در قول به ربوبیت‌الله استوارند و بر این استواری، [[استمرار]] دارند، ملایکه با این [[پیام]] بر آنان وارد می‌شوند: نترسید و [[غمگین]] نباشید و مژده باد بر شما بهشتی که به شما [[وعده]] داده شده است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ}}<ref>«فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۱.</ref>
-====معنا و مفهوم ششم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[ثبات قدم]] و [[استواری]] ویژه [[پیامبر]]{{صل}} است در استمرار انجام [[مأموریت الهی]] مطابق با [[مأمور]] به: {{متن قرآن|وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ}}، و لازم است که این استواری و ثبات قدم با اموری هماهنگ باشد:
-# [[دعوت]] نمودن [[انسان‌ها]] به سوی [[آیین]] واحد [[الهی]] و رهانیدن آنان از [[اختلافات]]: {{متن قرآن|فَلِذَلِكَ فَادْعُ}}.
-#عدم [[متابعت]] از هواها و هوس‌های [[نفسانی]] ایشان: {{متن قرآن|وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ}}.
-#سخن به اینکه اولا، به هر کتابی که از سوی [[خدا]] نازل شده است، [[ایمان]] دارم: {{متن قرآن|وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ}}، و ثانیاً، به اینکه مأمور به [[اجرای عدالت]] در میان شما هستم: {{متن قرآن|وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ}}، و ثالثاً، به این که خدای واحد تعالی «[[اللّه]]»، [[پروردگار]] ما و شماست: {{متن قرآن|اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ}}، و رابعاً، به این که [[اعمال]] ما برای ما، و اعمال شما برای شماست (هر که [[مسئول]] [[رفتار]] خویش است): {{متن قرآن|لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ}}، و خامساً، به اینکه خصومتی و جدالی بین ما و شما نیست: {{متن قرآن|لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ}}، و سادساً هم به این که [[خدای متعال]] ما را به [[اتفاق]] [[مؤمنان]]، با شما [[کافران]] در [[قیامت]] جمع می‌کند و بازگشت (همگی) به سوی اوست: {{متن قرآن|اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ}}.<ref>عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱، ص ۱۶۱.</ref>
-====معنا و مفهوم هفتم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت [[پایداری]] و [[ثبات]] در استمرار به قول به [[ربوبیت]] [[الله]] است، و البته، کسانی که قایل به ربوبیت الله باشند و بر این قول استقامت کنند، نه خوفی بر آنان هست و نه محزون خواهند بود: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۲.</ref>
-====معنا و مفهوم هشتم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، [[پایداری]] و ثبات در استمرار دادن به طریق [[اسلام]] و [[ایمان]] است، و البته، آنان که در استمرار بر طریق اسلام و ایمان، [[ثابت]] و [[استوار]] باشند، از مایه‌های [[حیات]] [[حقیقی]] که همان [[علم]] [[ائمه معصومین]]{{عم}} است، به طور [[کثیر]] و فراوان، [[سیراب]] خواهند شد: {{متن قرآن|وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا}} [[حضرت صادق]]{{ع}} هم در این باره فرموده: {{متن حدیث|{{متن قرآن|لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا}} يَعْنِي لَأَمْدَدْنَاهُمْ‏ عِلْماً كَيْ‏ يَتَعَلَّمُونَهُ‏ مِنَ الْأَئِمَّةِ{{عم}}}}<ref>برهان، ص۱۱۵۳.</ref>.<ref>عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱، ص ۱۶۲.</ref>
-====معنا و مفهوم نهم استقامت====
-یکی از معانی و مفاهیم استقامت، ثبات در استمرار درخواست [[هدایت]] به [[صراط مستقیم]] از [[خدای متعال]] است: {{متن قرآن|لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ}}<ref>«برای هر کس از شما که بخواهد راه راست در پیش گیرد» سوره تکویر، آیه ۲۸.</ref>، {{متن قرآن|اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ}}<ref>«راه راست را به ما بنمای» سوره فاتحه، آیه ۶.</ref>، {{متن قرآن|فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«آنگاه خداوند به اراده خویش مؤمنان را در حقیقتی که در آن اختلاف داشتند رهنمون شد و خداوند هر که را بخواهد به راه راست رهنمایی می‌کند» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>، {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«و خداوند به بهشت فرا می‌خواند و هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون می‌گردد» سوره یونس، آیه ۲۵.</ref>، {{متن قرآن|لَقَدْ أَنْزَلْنَا آيَاتٍ مُبَيِّنَاتٍ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ}}<ref>«به راستی ما آیاتی روشنگر فرو فرستاده‌ایم و خداوند هر که را بخواهد به راهی راست رهنمون می‌گردد» سوره نور، آیه ۴۶.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۳.</ref>
-===[[تدبر]] در [[آیات]] استقامت به ترتیب [[نزول]] آن===
-واژه استقامت در مجموع نه [[آیه]] در [[قرآن کریم]] آمده است که در هشت [[سوره]] با الفاظ پنج‌گانه: {{متن قرآن|يَسْتَقِيمَ}}، یک بار، {{متن قرآن|اسْتَقَامُوا}}، چهار بار، {{متن قرآن|اسْتَقِيمَا}}، یک بار، {{متن قرآن|اسْتَقِمْ}} دو بار، و {{متن قرآن|اسْتَقِيمُوا}}، دو بار، ذکر شده است. الفاظ مذکور در هفت سوره از سوره‌های مکی، و در یک سوره از سوره‌های [[مدنی]] آمده است. در این جا ابتدا آیات را به ترتیب نزول تنظیم، و پس از آن، آنها را مورد بررسی و تدبر قرار می‌دهیم.<ref>عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی، فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱، ص ۱۶۳.</ref>
-====تنظیم آیات استقامت به ترتیب نزول آن====
-#{{متن قرآن|لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ}}<ref>«برای هر کس از شما که بخواهد راه راست در پیش گیرد» سوره تکویر، آیه ۲۸.</ref>.
-#{{متن قرآن|وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا}}<ref>«و اینکه (به من وحی شده است) اگر بر راه (حقّ) پایداری ورزند آنان را از آبی (و رفاهی) فراوان سیراب می‌کنیم؛» سوره جن، آیه ۱۶.</ref>.
-#{{متن قرآن|قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«فرمود: دعای شما پذیرفته شد پس پایداری ورزید و از روش کسانی که دانایی ندارند پیروی نکنید» سوره یونس، آیه ۸۹.</ref>.
-#{{متن قرآن|فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«پس چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن و (نیز) آنکه همراه تو (به سوی خداوند) بازگشته است (پایداری کند) و سرکشی نورزید که او به آنچه انجام می‌دهید بیناست» سوره هود، آیه ۱۱۲.</ref>.
-#{{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}<ref>«بگو: من تنها بشری همانند شمایم، به من وحی می‌شود که خدای شما خدایی یگانه است پس به او رو آورید و از او آمرزش بخواهید و وای بر مشرکان!» سوره فصلت، آیه ۶.</ref>.
-#{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ}}<ref>«فرشتگان بر آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند، فرود می‌آیند که نهراسید و اندوهناک نباشید و شما را به بهشتی که وعده می‌دادند مژده باد!» سوره فصلت، آیه ۳۰.</ref>.
-#{{متن قرآن|فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنْتُ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنْ كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ اللَّهُ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ لَا حُجَّةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ اللَّهُ يَجْمَعُ بَيْنَنَا وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ}}<ref>«پس به همین (یگانگی مردم را) فرا خوان و چنان که فرمان یافته‌ای پایداری کن و از هوس‌های آنان پیروی مکن و بگو: به هر کتابی که خداوند فرو فرستاده است ایمان دارم و فرمان یافته‌ام که میان شما دادگری کنم، خداوند پروردگار ما و شماست، کردارهای ما از آن ما و کردا» سوره شوری، آیه ۱۵.</ref>.
-#{{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}<ref>«آنان که گفتند: پروردگار ما خداوند است سپس پایداری کردند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌گردند» سوره احقاف، آیه ۱۳.</ref>.
-#{{متن قرآن|كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«چگونه مشرکان را نزد خداوند و پیامبرش پیمانی تواند بود؟ جز کسانی که با آنها در کنار مسجد الحرام پیمان بسته‌اید پس تا (در پیمان خود) با شما پایدارند شما نیز (بر پیمان) با آنان پایدار بمانید که خداوند پرهیزگاران را دوست می‌دارد» سوره توبه، آیه ۷.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۳.</ref>
-====[[تدبر]] در [[آیات]] استقامت و بررسی آنها به ترتیب نزول‌شان====
-حصول استقامت امری است از جانب [[خدای متعال]]، و فعلیت آن، در [[طاعت]] [[خداوند]] و در [[اعتقاد]] به [[ربوبیت]] [[الله]] و [[توحید الله]] می‌باشد. استقامت کنندگان در [[دنیا]]، از [[نعمت]] [[امنیت]] بدنی و [[روانی]] و از مایه‌های [[حیات]] [[حقیقی]] بهره‌مندند و در [[آخرت]] هم [[بهشت]] [[موعود]] به آنان [[بشارت]] داده شده است:
-#حصول استقامت بنا بر [[مشیت الهی]] و از جانب [[خدای تعالی]] است؛ زیرا اولین [[آیه استقامت]] که در [[مکه]] نازل شده است، دلالت دارد بر اینکه حصول استقامت بنا بر مشیت الهی است، و لفظ.{{متن قرآن|مِنْ}}در.{{متن قرآن|مِنْكُمْ}}، دلالت دارد بر اینکه مشیت الهی در حصول استقامت در [[انسان‌ها]]، همه آنان را شامل نمی‌شود، بلکه این تنها بعضی از انسان‌ها هستند که مشمول این نعمت‌اند: {{متن قرآن|لِمَنْ شَاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَسْتَقِيمَ}}. و این که چه انسان‌هایی مشمول [[مشیت]] الهی‌اند یا اینکه کدام‌یک از این نعمت محرومند، با [[تدبر]] در آخرین [[آیه]]؛ یعنی آیه هفتم [[سوره توبه]] که در [[مدینه]] نازل شده است، به دست می‌آید که: اولاً: مادامی که [[مشرکان]] بر [[عقیده]] [[شرک]] خود باقی‌اند، نمی‌توانند بر [[عهد]] خویش پایبند باشند و به عبارتی استقامت ورزند: {{متن قرآن|كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ}}. و ثانیاً: عهد مشرکان وقتی معتبر است که آنان بتوانند به عهدشان پای‌بند بوده و در آن استقامت ورزند و در این صورت است که می‌توان به آن [[اطمینان]] داشت؛ مثل اینکه [[عقد]] بر آن عهد در جایی باشد که دلالت و نشانه‌ای بر توحید الله وجود دارد: {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ}}.
-# استقامت، در طاعت [[خدای متعال]] بوده و در فعلیت آن باید از [[پیروی]] [[راه]] [[ناآگاهان]]، [[سرکشی]] از [[طاعت الهی]] و پیروی از [[امیال]] بر [[حذر]] بود. در آیه ۸۹ [[سوره یونس]]، بعد از امر به استقامت، خطاب به [[موسی]] و [[هارون]]{{عم}}، آنان را در برابر [[استعلا]] و [[استکبار]] [[فرعون]] و [[فرعونیان]]، از [[متابعت]] راه ناآگاهان و [[نادانان]] [[نهی]] می‌نماید: {{متن قرآن|قَالَ قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُمَا فَاسْتَقِيمَا وَلَا تَتَّبِعَانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}. در [[آیه]] ۱۱۲ [[سوره هود]]، بعد از امر به استقامت مطابق با [[مأمور]] به، خطاب به [[پیامبر]]{{صل}} و [[یاران]] او با لفظ {{متن قرآن|لَا تَطْغَوْا}} که خطاب عامی است، [[نهی]] از [[سرکشی]] در مأمور به، [[طاعت الهی]]، می‌نماید: {{متن قرآن|فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}. در آیه ۱۵ [[سوره شوری]] هم بعد از امر به [[دعوت]] و استقامت بر طبق مأمور به، خطاب به پیامبر{{صل}}، آن [[حضرت]] را از [[پیروی]] [[امیال]] آنان بر [[حذر]] می‌دارد: {{متن قرآن|فَلِذَلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ}}.
-# استقامت در [[اعتقاد]] به [[ربوبیت]] [[الله]]، [[سلامت]] از [[خوف]]، [[رهایی]] از [[حزن]] و مژده [[بهشت]] [[موعود]] را در بر خواهد داشت. [[قرآن کریم]] در دو آیه از [[آیات]] استقامت با تأکید {{متن قرآن|إِنَّ}}، به کسانی که بگویند: [[پروردگار]] ما، [[اللّه]] است و پس از آن، استقامت ورزند، خبر سلامت از خوف و رهایی از حزن را داده است. در یک آیه از این دو آیه، با [[نزول]] ملایکه بر استقامت‌کنندگان، آنان را از خوف و حزن بر حذر داشته و به بهشت موعود [[بشارت]] می‌دهد: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ}}. و در آیه دیگر هم، از عدم خوف و بی‌حزنی آنان خبر می‌دهد: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}}.
-# استقامت در [[راه]] [[اسلام]]، [[کثرت]] بهره‌مندی از مایه‌های [[حیات]] را در بر خواهد داشت. قرآن کریم خبر می‌دهد که اگر استقامت بر راه اسلام و [[ایمان]] باشد، استقامت‌کنندگان از مایه‌های حیات [[حقیقی]] که در [[روایات]] به [[علم]] [[ائمه معصومین]]{{عم}} [[تفسیر]] شده، به حد وفور [[سیراب]] خواهند شد: {{متن قرآن|وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا}}.
-#امر به مستقیم شدن [[مشرکان]] به جانب [[توحید الله]]، مقارن با امر به [[استغفار]] از گذشته‌ای که توأم با [[مشرک]] بودن آنان بوده، گشته است: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِيمُوا إِلَيْهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَيْلٌ لِلْمُشْرِكِينَ}}.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۶۴.</ref>
 ==[[کلمات قصار]] پیرامون استقامت==