پرش به محتوا

اعتدال در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۷٬۰۹۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۱
خط ۱۳۶: خط ۱۳۶:
ابن‌منذر فی قوله: {{متن قرآن|وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ}}، از [[ابن مسعود]] [[اخراج]] نمود که او گفت: {{عربی|فِي‏ الْجِمَاعِ‏}}<ref>درالمنثور، ج۲، ص۲۳۳.</ref>.
ابن‌منذر فی قوله: {{متن قرآن|وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ}}، از [[ابن مسعود]] [[اخراج]] نمود که او گفت: {{عربی|فِي‏ الْجِمَاعِ‏}}<ref>درالمنثور، ج۲، ص۲۳۳.</ref>.
ابن‌جریر، ابن‌منذر، [[ابن ابی‌حاتم]] و [[بیهقی]] در سننش از [[ابن‌عباس]] درباره [[آیه]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ...}}، اخراج نمودند که او گفت: {{عربی|امر الله المؤمنين أن يقولوا بالحق و لو على انفسهم او آبائهم او ابنائهم؛ لا يحابوا غنيا لغناه، و لا يرحموا مسكينا لمسكنته، و في قوله: {{متن قرآن|فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى}}، فتذروا الحق فتجوروا {{متن قرآن|وَإِنْ تَلْوُوا}}: يعني السنتكم بالشهادة او تعرضوا عنها}}<ref>درالمنثور، ج۲، ص۲۳۴.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۷۸.</ref>
ابن‌جریر، ابن‌منذر، [[ابن ابی‌حاتم]] و [[بیهقی]] در سننش از [[ابن‌عباس]] درباره [[آیه]]: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ...}}، اخراج نمودند که او گفت: {{عربی|امر الله المؤمنين أن يقولوا بالحق و لو على انفسهم او آبائهم او ابنائهم؛ لا يحابوا غنيا لغناه، و لا يرحموا مسكينا لمسكنته، و في قوله: {{متن قرآن|فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى}}، فتذروا الحق فتجوروا {{متن قرآن|وَإِنْ تَلْوُوا}}: يعني السنتكم بالشهادة او تعرضوا عنها}}<ref>درالمنثور، ج۲، ص۲۳۴.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۷۸.</ref>
==[[تدبر]] در [[آیات]] اعتدال==
{{متن قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.</ref>.
===تنوع معانی و مفاهیم اعتدال با توجه به [[آیات]]===
چهار آیه‌ای که تحت عنوان: «آیات اعتدال» به معنا، [[تفسیر]] و بررسی [[روایی]] آن پرداخته‌ایم، در دو [[سوره نساء]] و [[مائده]] که هر دو در [[مدینه]] نازل شده‌اند، قرار دارند. سوره نساء به لحاظ [[نزول]]، نود و دومین [[سوره]]، و [[سوره مائده]] به لحاظ نزول، یک‌صد و دوازدهمین سوره است. در این جا معنا و مفهوم اعتدال را در هر [[آیه]] با توجه به مفردات همان آیه بررسی و [[تدبر]] می‌نماییم و پس از آن، به بررسی قراین و وجوه اشتراک و افتراق در آن آیات می‌پردازیم.
====معنا و مفهوم اول اعتدال====
اعتدال به معنای اجرای [[مساوات]] در امور معیشتی [[زنان]] است. [[خدای متعال]] در سومین آیه سوره نساء چنین می‌فرماید: و اگر می‌ترسید درباره [[یتیمان]] اِقساط را رعایت نکنید: {{متن قرآن|وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى}}، پس از بین زنانی که بر شما حلالند با دوتا، یا سه تا و یا چهار تا [[نکاح]] کنید: {{متن قرآن|فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ}}. پس اگر می‌ترسید که (در بین آنان) اجرای مساوات در امور معیشتی نکنید، پس به یکی از آنان، یا به آن کنیزانی که مالکش هستید، بسنده کنید: {{متن قرآن|فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ}}، که آن به کم‌هزینه بودن و سبکی امور معیشتی‌تان نزدیک‌تر است: {{متن قرآن|ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا}}<ref>{{متن قرآن|تَعُولُوا}} از ماده عَول و به معنای قوت و مایه معیشت شخص یا عیال و به معنای سنگین و ثقیل است.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۸۱.</ref>
====معنا و مفهوم دوم اعتدال====
اعتدال، به معنای اجرای مساوات در امور معیشتی زنان و [[تساوی]] عُلقه [[عاطفی]] ([[محبت]]) در بین آنان است. در آیه ۱۲۹ سوره نساء می‌فرماید: و شما هرگز نمی‌توانید مساوات را (هم در امور معیشتی و هم در رابطه عاطفی محبت) در بین زنان [[اجرا]] کنید، هر چند بر آن [[حرص]] ورزید: {{متن قرآن|وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ}}. پس (حال که چنین است) همه میل و رغبت خود را به یک سو (به یکی از [[زنان]] مورد [[محبت]]) معطوف نکنید که در این صورت آنها (یعنی زنان دیگر) را هم چون زنان معلق و بی‌شوهر) رها می‌نمایید: {{متن قرآن|فَلَا تَمِيلُوا كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ}}، و اگر امر [[مساوات]] بین زنان را (با روشی [[نیکو]]) به [[اصلاح]] آورید و در کار این اصلاح، [[تقوا]] داشته باشید، البته که [[خدای تعالی]] (بر لغزش‌های شما) بسیار [[آمرزنده]] و [[مهربان]] است: {{متن قرآن|وَإِنْ تُصْلِحُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا}}.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۸۱.</ref>
====معنا و مفهوم سوم اعتدال====
اعتدال، به معنای [[عدالت]] در [[شهادت]] دادن است، چه آن شهادت برای خود شخص باشد و چه آن برای [[والدین]] و یا [[خویشاوندان]] باشد، و لازمه اجرای آن، عدم [[متابعت]] از [[هوای نفس]] است. در [[آیه]] ۱۳۵ [[سوره نساء]] خطاب به [[مؤمنین]] می‌فرماید: ای کسانی که [[ایمان]] آورده‌اید! برپا کننده [[عدل و داد]] باشید در حالی که [[شاهدان]] و گواهانی برای خدای تعالی هستید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ}}، و اگرچه (این شهادت دادن) برای خودتان یا برای والدین و یا برای خویشاوندان باشد، خواه آنان [[ثروتمند]] و [[بی‌نیاز]] باشند و خواه [[فقیر]] و محتاج: {{متن قرآن|وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ إِنْ يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا}}، پس (بدانید که) [[خدای متعال]] از آن دو سزاوارتر است: {{متن قرآن|فَاللَّهُ أَوْلَى بِهِمَا}}، پس برای این که (در امر شهادت دادن) عدالت کنید، از هوای نفس [[پیروی]] نکنید: {{متن قرآن|فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَى أَنْ تَعْدِلُوا}}، و اگر شهادت را تبدیل نموده و از شهادت دادن [[اعراض]] نمودید، پس (بدانید که) البته، خدای متعال به آنچه شما انجام می‌دهید، همیشه بسیار [[آگاه]] است: {{متن قرآن|وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}}.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۸۱.</ref>


==منابع==
==منابع==
۷۳٬۲۶۲

ویرایش