حضرت سلیمان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بر اساس گزارش [[کتاب مقدس]]، [[سلیمان]]{{ع}} بناها، قلعه و حصارهای متعددی در [[شهر]] [[اورشلیم]] ساخت که هیکل سلیمان{{ع}} و قصر او از معروف‌ترین آنهاست.<ref>کتاب مقدس، اول تواریخ ۲۹: ۱-۶؛ اول پادشاهان: ۵-۷؛ قاموس کتاب مقدس، ص۴۸۴-۴۸۵.</ref> برپایه [[آیات قرآن]] [[جنیان]] به [[فرمان]] سلیمان{{ع}} به کار ساختن [[معابد]]،<ref> المیزان، ج۱۶، ص۳۶۳.</ref> [[مجسمه]]*‌ها، ظرف *‌های بزرگ حوض‌مانند و دیگ‌های بزرگِ غیر متحرک می‌پرداختند: "یَعمَلونَ لَهُ ما یَشاءُ مِن مَحریبَ و تَمثیلَ و جِفانٍ کالجَوابِ و قُدورٍ راسیتٍ اِعمَلوا ءالَ داوودَ شُکرًا و قَلیلٌ مِن عِبادِی الشَّکور". ([[سبأ]] / ۳۴، ۱۳).<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[سلیمان (مقاله)|مقاله "سلیمان"]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۵.</ref>

 

[[مفسران]] با [[اختلاف]] در معنای "مَحاریب" آن را به مواردی مانند کاخ‌ها، [[مساجد]] (معابد) و خانه‌های بزرگ معنا کرده‌اند.<ref> تفسیر ثعلبی، ج۸، ص۷۴؛ کشف الاسرار، ج۸، ص۱۲۲.</ref> براساس [[آیه]] ۴۴ [[سوره نمل]] / ۲۷ [[کاخ]] حضرت سلیمان{{ع}} از آبگینه و شیشه *‌های [[صیقل]] داده شده ساخته شده بود؛ به گونه‌ای که وقتی [[ملکه]] سبأ در آن گام نهاد به [[گمان]] اینکه برکه آب است، [[جامه]] از ساق‌هایش برگرفت و هنگامی که با توضیح حضرت سلیمان{{ع}} به [[اشتباه]] خود پی برد، دریافت که چنین کاخی نشانه [[نبوت]] اوست و [[انسان]] عادی [[قدرت]] چنین کاری ندارد و بر همین اساس به خدای یگانه [[ایمان]] آورد: "قیلَ لَهَا ادخُلِی الصَّرحَ فَلَمّا رَاَتهُ حَسِبَتهُ لُجَّةً و کَشَفَت عَن ساقَیها قالَ اِنَّهُ صَرحٌ مُمَرَّدٌ مِن قَواریرَ قالَت رَبِّ اِنّی ظَلَمتُ نَفسی و اَسلَمتُ مَعَ سُلَیمنَ للهِ رَبِّ العلَمین". با توجه به این ویژگی‌ها می‌توان ساختن چنین [[کاخ]] و بناهای باشکوهی را کار [[جنیان]] دانست و با توجه به تعبیر متفاوت [[قرآن]] (مَحاریب و صَرح) محاریب را اشاره به بناهای باشکوه دیگری مانند [[معابد]] از جمله [[معبد]] باشکوه [[اورشلیم]]، مشهور به هیکل [[سلیمان]] دانست.

درباره صورت مجسمه ساخته شده جنیان نیز دیدگاه یکسانی وجود ندارد: برخی هماهنگ با قرآن ([[سبأ]] / ۳۴، ۱۳) بدون پرداختن به جزئیات از ساختن تندیس‌های مورد نظر [[حضرت سلیمان]]{{ع}} [[سخن]] گفته‌اند.<ref>التبیان، ج۸، ص۳۸۳.</ref> برخی دیگر با توجه به [[حرمت]] ساختن مجسمه جانداران در [[اسلام]]، مراد از "تماثیل" را مجسمه درخت، [[خورشید]]، ماه، [[ستاره]] و مانند آن دانسته‌اند.<ref>الکشاف، ج۳، ص۲۸۲.</ref> در [[حدیثی]] منسوب به [[امام صادق]]{{ع}} نیز مراد از "تماثیل"، تندیس درخت و مانند آن دانسته و ساختن مجسمه [[زنان]] و مردان [[نفی]] شده است.<ref> الکافی، ج ۶، ص ۴۷۷؛ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۶۰۰.</ref> شماری دیگر گفته‌اند که آنان تندیس [[فرشتگان]]، [[انبیا]] و [[صالحان]] را برای [[نصب]] در [[معابد]] می‌ساختند تا [[مردم]] برای [[عبادت]] [[خداوند]] از آنان [[الگو]] بگیرند. براساس این دیدگاه و در پاسخ به چالش حرمت مجسمه‌سازی، [[قبح]] آن را غیر [[عقلی]] دانسته و از امکان جواز آن در آن [[زمان]] سخن گفته‌اند.<ref>الکشاف، ج۳، ص۲۸۲.</ref> (مجسمه‌سازی) دیدگاه چهارمی مراد از "تماثیل" را مجسمه حیوانات، از جمله درندگان بر روی تخت [[سلطنت]] [[سلیمان]]{{ع}} با [[هدف]] افزایش [[هیبت]] و [[شکوه]] دانسته واز ساخت تندیس دو شیر در پایین تخت و دو [[عقاب]] در بالای آن سخن گفته‌اند. بر اساس این گزارش، هنگامی که حضرت سلیمان{{ع}} می‌خواست بر تخت بنشیند، شیرها دستان خود را پیش پای وی می‌گشودند و هنگامی که بر تخت می‌نشست، تندیس عقاب‌ها با بال‌های خود بر سر آن [[حضرت]] سایه می‌افکندند.<ref>الکشاف، ج۳، ص۲۸۲؛ التبیان، ج۸، ص۳۸۳.</ref> براساس برخی از پرداخت‌های این [[روایت]]، کسی جز حضرت سلیمان{{ع}} نمی‌دانست که چگونه بر آن تخت جلوس کند، از همین‌رو زمانی که بخت‌النصر پس از اشغال [[بیت‌المقدس]] خواست بر [[تخت سلیمان]]{{ع}} بنشیند، تندیس شیر دست خود را بلند کرد و پای بخت‌النصر را از هم [[درید]] و او بی‌هوش بر [[زمین]] افتاد. پس از آن کسی را یارای نشستن بر آن تخت نبود.<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۶۰۰.</ref> گزارش‌های [[کتاب مقدس]] از [[تزیین]] تخت و هیکل سلیمان و ساختمان‌های دیگر به وسیله تصاویر شیر و [[نخل]] خرما حکایت می‌کنند.<ref>کتاب مقدس، اول پادشاهان ۶-۷؛ دوم تواریخ ۳-۴.</ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[سلیمان (مقاله)|مقاله "سلیمان"]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۵.</ref>

ساختن ظرف بزرگ مانند [[حوض]] آبخوری شتران "جِفَانٍ کَالجَواب" ([[سبأ]] / ۳۴، ۱۳)<ref>تفسیر مقاتل، ج۳، ص۶۱؛ جامع‌البیان، ج۲۲، ص۸۸؛ مجمع‌البیان، ج۸، ص۶۰۰.</ref> و دیگ‌های بزرگِ غیر متحرک "قُدُورٍ رَاسِیاتٍ" (سبأ / ۳۴، ۱۳) کار دیگری بود که [[جنیان]] به آن می‌پرداختند. به [[عقیده]] [[مفسران]]، ظروف و دیگ‌های یاد شده برای پختن [[غذا]] و خوردن آن مورد استفاده [[سپاهیان]] انبوه [[سلیمان]]{{ع}} قرار می‌گرفتند.<ref>جامع‌البیان، ج۲۲، ص۸۸؛ مجمع البیان، ج۸، ص۶۰۰؛ نمونه، ج۱۸، ص۴۰.</ref> برخی مفسران در [[وصف]] بزرگی ظرف‌های غذا از نشستن ۱۰۰۰ نفر پیرامون هر یک از آنها سخن گفته <ref>تفسیر مقاتل، ج۳، ص۶۱؛ مجمع‌البیان، ج۸، ص۶۰۰؛ تفسیر بغوی، ج۳، ص۶۷۴.</ref> و غیر قابل حرکت بودن دیگ‌ها را به سبب بزرگی و سنگینی آنها دانسته‌اند.<ref>جامع البیان، ج۲۲، ص۸۸؛ الکشاف، ج۳، ص۲۸۳؛ تفسیر بغوی، ج۳، ص۶۷۴.</ref> [[کتاب مقدس]] از حوض‌ها، استخرها، قنات‌ها و برکه‌های بسیار بزرگ سلیمان در جنوب غربی [[بیت]] لحم یاد می‌کند که برخی از سنگ تراشیده شده و برای تأمین آب [[اورشلیم]] و آبیاری باغ‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.<ref> کتاب مقدس، جامعه ۲: ۶؛ قاموس کتاب مقدس، ص۴۸۷-۴۸۸.</ref>.<ref>[[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[سلیمان (مقاله)|مقاله "سلیمان"]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۵.</ref>