معرفت و شناخت امام مهدی چه ضرورتی دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از مهم‌ترین [[تکالیف مؤمنان]]، پس از [[معرفت به خدا]] و [[رسول]] او، [[معرفت]] و [[شناخت امام مهدی]]{{ع}} است چون [[شناخت امام]]، اساس [[خداشناسی]] است و بدون [[معرفت امام]]، [[شناخت خدای متعال]] ممکن نیست، در همین راستا [[امام حسین]]{{ع}} می‌‌فرماید: «[[معرفت خدا]] این است که [[مردم]] هر عصر و [[زمان]]، [[امام]] و [[رهبر]] دوران خود را [[شناسایی]] کرده، [[فرمان برداری]] و [[پیروی]] او را [[واجب]] بدانند»<ref>{{متن حدیث|مَعْرِفَةُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِمْ طَاعَتُهُ}}؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۹.</ref>.  

به عبارت دیگر شناخت، زمینه‌‏ساز [[اعتقاد]] و [[ایمان]] و در نتیجه عمل و [[تعهّد]] است. شناخت امام و اعتقاد به او، از اهمیتی ویژه برخوردار بوده و امری واجب برای هرشخص [[مؤمن]] و [[متدین]] دانسته شده است که پیوندی ناگسستنی با معرفت خدا و [[معرفت پیامبر|پیامبر]] دارد و زمینه‏‌ساز [[بینش عمیق]] در [[دین]] و [[منش]] درست و [[پسندیده]] در [[زندگی]] است. همان‏گونه که [[اطاعت]] و [[تبعیت از امام]] و [[دوستی]] او، بایسته و واجب است، [[شناخت شخصیت]] و [[شناخت ویژگی‌‏های امام|ویژگی‌‏های او]] نیز ضروری است.  

[[ایمان حقیقی]]، در سایۀ [[شناخت خدا]] و [[شناخت رسول|رسول]] و [[شناخت امامان|امامان]] و [[شناخت امام زمان|امام زمان]]{{ع}} و [[تسلیم]] بودن در برابر ایشان است<ref>"لا یکون العبد مؤمنا حتّی یعرف اللّه و رسوله و الأئمّة کلّهم و إمام زمانه و یردّ إلیه و یسلّم له"؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۱۸۰.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: «به [[درستی]] [[بهترین]] و [[واجب‌ترین فریضه‌ها]] بر [[انسان]]، [[شناخت پروردگار]] و [[اقرار به بندگی]] او و پس از آن [[شناخت فرستاده خدا]] می‌باشد و [[گواهی دادن به پیامبری]] او و در مرحله بعد شناختن امامی که به صفت و نامش در حال [[سختی]] و [[راحتی]] به او [[اقتدا]] می‌نمایی»<ref>مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۷۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۵، ۴۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۹۶؛ [[اسحاق عارفی|عارفی، اسحاق]]، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۸۵؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۷۴؛ [[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)| مهدویت پیش از ظهور]]، ص۶۰، ۶۲.</ref>

===[[دلایل ضرورت شناخت امام زمان]]{{ع}}===

[[ادلۀ عقلی]] ضرورت شناخت امام عبارت است از:

#'''[[شناخت امام]] مقدمه [[اطاعت]]''': [[امامت]] نقش اساسی در [[حفظ نظام]] و [[کمال بشر]] و حرکت او به سوی [[خدا]] و [[اجرای احکام الهی]] دارد و [[اطاعت امر امام]]، از نظر [[شرع]] و [[عقل]] [[واجب]] است. ازاین‌رو در [[وجوب شناخت امام]]ـ بر حسب [[حکم عقل]] و شرع ـ جای هیچ‌گونه تردید و شبهه‌ای نیست؛ زیرا مقدمۀ اطاعت است و بدون وجوب آن، [[اطاعت امام|اطاعت]] و [[نصب امام]]، [[بیهوده]] خواهد بود<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۱۷-۱۱۹.</ref>.

#'''شناخت امام عامل [[شناخت]] شخص''': به حکم عقل [[شناخت امام مهدی]]{{ع}} لازم و ضروری است، زیرا آن [[حضرت]] امامی است که اطاعتش واجب است و کسی که اطاعتش واجب است، صفاتش را باید شناخت تا با شخص دیگری که [[مقام]] او را به [[دروغ]] و [[کذب]] ادعا می‌کند [[اشتباه]] نگردد. بنابراین بر همۀ [[معتقدان]] به امامت خصوصاً [[منتظران]] لازم است تا شناخت صحیحی از [[امام مهدی]]{{ع}} پیدا کنند<ref> ر.ک: [[محمود ملکی راد|ملکی راد، محمود]]، [[خانواده و زمینه‌سازی ظهور (کتاب)|خانواده و زمینه‌سازی ظهور]]، ص ۱۴۷؛ [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۴۵، ۴۶؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۹۶.</ref>.

====[[ادله نقلی]] شناخت امام====

[[ادلۀ نقلی]] ضرورت شناخت امام عبارت است از:

#'''شناخت امام، عامل شناخت و [[اطاعت از خداوند]]''': [[هدف از آفرینش]]، [[بندگی خداوند متعال]] است‌ و اساس و پایه بندگی، شناخت خداست. عالی‌ترین تبلور این [[معرفت]]، [[شناخت پیامبر]]{{صل}} و [[شناخت اوصیای پیامبر|اوصیای]] اوست. [[امام حسین]]{{ع}} به [[اصحاب امام حسین|اصحاب خود]] فرمود: «ای [[مردم]]! همانا خداوند متعال [[بندگان]] را نیافرید، مگر برای آنکه او را بشناسند. پس در آن هنگام که او را شناختند، بندگی او را خواهند کرد. و آن هنگام که او را [[بندگی]] کردند، با [[عبادت]] او از عبادت غیر او [[بی‌نیاز]] می‌گردند". شخصی‌ پرسید: "ای [[پسر رسول خدا]]! [[پدر]] و مادرم به فدایت، معنای [[شناخت خدا]] چیست؟" ایشان فرمود: "[[معرفت خدا]] عبارت است از اینکه [[اهل]] هر [[زمان]] امامی را که اطاعتش بر آنان [[واجب]] است، بشناسد»<ref>{{متن حدیث|أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ مَا خَلَقَ اَلْعِبَادَ إِلاَّ لِیَعْرِفُوهُ فَإِذَا عَرَفُوهُ عَبَدُوهُ فَإِذَا عَبَدُوهُ اِسْتَغْنَوْا بِعِبَادَتِهِ عَنْ عِبَادَةِ مَا سِوَاهُ... مَعْرِفَةُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ إِمَامَهُمُ اَلَّذِی یَجِبُ عَلَیْهِمْ طَاعَتُهُ}}؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۹.</ref>.

#'''[[جلوگیری از انحراف]] و [[جلوگیری از گمراهی|گمراهی]]''': [[ضرورت شناخت حضرت مهدی]]{{ع}} زمانی [[احساس]] می‌شود که [[انسان‌ها]] در اثر فاصله گرفتن از [[امام]] به [[فساد]] و گمراهی کشیده می‌شوند و برای [[رهایی]] از این دام خطرناک، راهی جز [[پیروی از امام]] نخواهد بود. [[امام کاظم]]{{ع}} می‌فرماید: «امام، [[حجت]] [[بندگان]] است، هر که او را رها کند، [[گمراه]] می‌شود و هر که همراه او باشد، [[نجات]] می‌یابد و [[رستگار]] می‌شود»<ref>معجم احادیث الإمام المهدی، ج ۴، ص ۱۴۸.</ref>.

#'''[[شناخت امام]] مقدمۀ سایر [[معرفت‌ها]]''': تاکید ویژۀ [[روایات]] بر [[معرفت امام]] بدین سبب است که شناخت امام، کلید باقی معرفت‌ها حتی [[توحید]] است؛ زیرا اگرچه [[معرفت الهی]] اساس دیگر [[معارف]] است، اما [[تبیین حقایق توحیدی]] نیز در گرو شناخت امام و پیوند با اوست. به همین [[دلیل]]، [[امام صادق]]{{ع}} توصیه فرمود در [[زمان غیبت قائم]]، این [[دعا]] را زیاد بخوانید: «خدایا! خودت را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی، رسولت را نخواهم شناخت. خدایا! رسولت را به من بشناسان و گرنه حجتت را نخواهم شناخت. خدایا! حجتت را به من بشناسان و گرنه، از [[دین]] خود گمراه خواهم شد»<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ، فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ. اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ، فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ. اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ، فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی}}؛ الکافی، ج۱، ص۳۳۷؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص۳۴۳؛ مصباح الزائر، ص ۳۱۲.</ref>. اگرچه این [[دعا]]، [[معرفت خدا]]، [[معرفت پیامبر|پیامبر]] و [[معرفت امام|امام]] را در پیوندی ناگسستنی معرفی کرده، اما تمرکز اصلی [[انسان منتظر]] را بر خواستۀ سوم، یعنی [[کسب معرفت امام عصر]]{{ع}} معطوف نموده است؛ زیرا رشتۀ [[دیانت]] و [[هدایت]] [[انسان]] در گرو [[معرفت حجت عصر]] است و آن دو معرفت نیز در سایۀ [[معرفت امام]] هستند، با اینکه از نظر رتبه، [[توحید]] و [[نبوت]]، مقدم بر [[امامت]] و ریشۀ آن به شمار می‌روند.

#'''جلوگیری از بطلان [[عمل]] ([[قبولی اعمال]])''': پذیرش و قبولی اعمال و جلوگیری از بطلان عمل، در گرو [[پذیرفتن ولایت امامان معصوم]]{{ع}} است. [[امام باقر]]{{ع}} به [[زراره]] فرمود: «[[اسلام]] بر پنج چیز بنا نهاده شده: [[نماز]]، [[زکات]]، [[حج]]، [[روزه]] و ولایت. زراره می‌گوید عرض کردم: کدام یک از آنها [[برتر]] است؟ امام{{ع}} فرمود: "ولایت؛ زیرا کلید و [[حاکم]] و راهنمای آنها است (...) اگر مردی شب تا صبح را به نماز و [[روز]] خود را به روزه سپری کند و تمام [[ثروت]] خود را [[صدقه]] بدهد و همه ساله به حج برود، اما [[ولی خدا]] را نشناخته باشد تا از او [[پیروی]] نماید، و تمام کارهایش به [[راهنمایی]] او نباشد، هرگز نزد [[خداوند]] [[اجر]] و ثوابی ندارد و از [[اهل ایمان]] نخواهد بود»<ref>{{متن حدیث|بُنِیَ الْإِسْلَامُ عَلَی خَمْسَةِ أَشْیَاءَ عَلَی الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَایَةِ قَالَ زُرَارَةُ فَقُلْتُ وَ أَیُّ شَیْ‏ءٍ مِنْ ذَلِکَ أَفْضَلُ فَقَالَ الْوَلَایَةُ أَفْضَلُ... أَمَا لَوْ أَنَّ رَجُلًا قَامَ لَیْلَهُ وَ صَامَ نَهَارَهُ وَ تَصَدَّقَ بِجَمِیعِ مَالِهِ وَ حَجَّ جَمِیعَ دَهْرِهِ وَ لَمْ یَعْرِفْ وَلَایَةَ وَلِیِّ اللَّهِ فَیُوَالِیَهُ وَ یَکُونَ جَمِیعُ أَعْمَالِهِ بِدَلَالَتِهِ إِلَیْهِ مَا کَانَ لَهُ عَلَی اللَّهِ جَلَّ وَ عَزَّ حَقٌّ فِی ثَوَابِهِ وَ لَا کَانَ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ ثُمَّ قَالَ أُولَئِکَ الْمُحْسِنُ مِنْهُمْ یُدْخِلُهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ بِفَضْلِ رَحْمَتِهِ}}؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۱۸.</ref>.

#'''فرار از [[مرگ جاهلیت]]''': در روایاتی که مورد پذیرش [[شیعه]] و [[اهل سنت]] است، تصریح شده هر کس [[امام زمان]] خود را نشناسد، به [[مرگ جاهلیت]] از [[دنیا]] می‌رود. [[امام باقر]]{{ع}} نیز فرمود: «هر کس بمیرد و امامی نداشته باشد، [[مرگ]] او مرگ جاهلیت است و هیچ کس در این جهت معذور نیست تا [[امام]] خود را بشناسد»<ref>{{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ فَمَوْتُهُ مِیتَةٌ جَاهِلِیَّةٌ وَ لَا یُعْذَرُ النَّاسُ حَتَّی یَعْرِفُوا إِمَامَهُم}}؛‏ محاسن برقی، ص ۱۵۵.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: «هر کس منکر [[قائم]] از فرزندانم در [[زمان]] غیبتش بشود و در همان حال بمیرد، قطعاً به مرگ جاهلیت مرده است»<ref>"مَنْ أَنْکَرَ الْقَائِمَ مِنْ وُلْدِی فِی زَمَانِ غَیْبَتِهِ فَمَاتَ فَقَدْ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً"؛ کمال الدین،ج ۲، ص ۴۱۲.</ref>.

#'''[[شناخت امام]] معیار [[کفر]] و [[نفاق]]''': از نگاه شیعه، این [[معرفت]] چنان با اهمیت است که بود و نبود آن، معیار [[ایمان]] و کفر شناخته شده و کوتاهی نسبت به آن، مساوی با [[ضلالت]] و [[گمراهی]] است. امام باقر{{ع}} به [[محمد بن مسلم]] فرمود: «هر کس از این [[امت]] صبح کند و تحت [[ولایت]] امامی از سوی [[خدا]] نباشد، در [[سرگردانی]] و [[تحیر]] و گمراهی به سر برده است و اگر در آن حالت بمیرد، به مرگ کفر و نفاق از دنیا رفته است»<ref>{{متن حدیث|یَا ابْنَ مُسْلِمٍ مَنْ أَصْبَحَ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَصْبَحَ تَائِهاً مُتَحَیِّراً ضَالًّا إِنْ مَاتَ عَلَی هَذِهِ الْحَالِ مَاتَ مِیتَةَ کُفْرٍ وَ نِفَاقٍ}}؛ الغیبة، نعمانی، ص۱۲۸.</ref>.

#'''شناخت امام عامل ورود به [[بهشت]]''': [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} در این‌باره فرمود: «[[پیشوایان]]، [[مدیران الهی]] بر مردمند و [[رؤسای بندگان]] او هستند. هیچ‌کس ـ مگر شخصی که آنها را بشناسد و آنان نیز او را بشناسند ـ وارد بهشت نخواهد شد. و کسی ـ جز آنکه آنها را [[انکار]] کند و آنان نیز او را انکار کنند ـ داخل [[دوزخ]] نگردد»<ref>{{متن حدیث|وَ إِنَّمَا اَلْأَئِمَّةُ قُوَّامُ اَللَّهِ عَلَی خَلْقِهِ وَ عُرَفَاؤُهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ لاَ یَدْخُلُ اَلْجَنَّةَ إِلاَّ مَنْ عَرَفَهُمْ وَ عَرَفُوهُ وَ لاَ یَدْخُلُ اَلنَّارَ إِلاَّ مَنْ أَنْکَرَهُمْ}}؛ نهج البلاغه، ص ۲۱۲، خطبه ۱۵۲.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد جواد مروجی طبسی|مروجی طبسی، محمد جواد]]، [[بامداد بشریت (کتاب)|بامداد بشریت]]، ص ۲۹-۳۲؛ [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آخرین منجی (کتاب)|آخرین منجی]]، ص ۴۸ – ۵۳؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۹۶؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۷۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۱۷-۱۱۹.</ref>

===نتیجه‌گیری===

در مجموع، اهمیت [[شناخت امام زمان]] در موارد زیر خلاصه می‌شود:

# [[شرط اسلام واقعی‏]]: براساس [[روایات]] مختلف، [[معرفت امام عصر]]، شرط اسلام است و اگر کسی بدون [[شناخت امام]] از [[دنیا]] برود، گویا از [[اسلام واقعی]] و اصیل بی‌‏بهره بوده است. و شناخت امام زمان، زمانی می‌‏تواند [[انسان]] را از [[مرگ جاهلی]] دور کند که بتواند به [[دستورات]] او پاینده بوده و از ارشادات و هدایت‏‌های او بهره‏‌مند شود.

#رسیدن به [[هدایت واقعی‏]]: [[شناخت امام عصر]]{{ع}}، [[چراغ هدایت]] و رمز [[دین‏داری]] است و نتیجه آن، دستیابی به [[صراط مستقیم]]، [[خداشناسی]]، [[حق‌‏شناسی]] و [[راه کمال]] و [[سعادت]] است.

#رسیدن به [[ثواب]] [[یاری]] او: براساس بعضی از روایات، شناخت امام زمان و [[باور قلبی]] به او، باعث نزدیکی هرچه بیشتر انسان به او می‏‌شود. اگر با این [[معرفت]] از دنیا برود، از پاداش‌‏های بی‌شماری برخوردار خواهد شد که یکی از آنها [[درک]] ثواب [[یاری امام عصر]]{{ع}} در [[زمان ظهور]] است؛ یعنی، چنین شخصی، همچون کسی است که در [[لشکر]] آن [[حضرت]] بوده و یا زیر [[پرچم]] او نشسته است<ref>[[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]، [[مهدویت پیش از ظهور (کتاب)| مهدویت پیش از ظهور]]، ص۶۰، ۶۲.</ref>.