ویژگی‌های امامت: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله'
جز (جایگزینی متن - 'ولایت تکوینی و تشریعی' به 'ولایت تکوینی و تشریعی') |
جز (جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله') |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
*[[علم ائمه]]{{عم}} در این مرحله، که با ذاتشان آمیخته، بر دلشان تابیده و [[تجلی]] یافته است، به صورت مجرد و کلّی است و با [[حقیقت]] وجود آنان [[اتحاد]] وجودی دارد. چگونگی استفاده آنان از این [[علوم]] گسترده و عملیاتی کردن آن در عالم ماده، مشروط به [[اذن]] و [[اراده الهی]] است. هرگاه آنان [[اراده]] دانستن چیزی را بکنند قصد اظهار [[علم]] خویش را داشته باشند، به محض [[اراده]] کردن، بی‌درنگ به [[اذن الهی]]، عالم میشوند؛ یعنی [[اراده]] و خواست آنان همان و آگاهی‌شان از [[علوم]] درخواستی همان. | *[[علم ائمه]]{{عم}} در این مرحله، که با ذاتشان آمیخته، بر دلشان تابیده و [[تجلی]] یافته است، به صورت مجرد و کلّی است و با [[حقیقت]] وجود آنان [[اتحاد]] وجودی دارد. چگونگی استفاده آنان از این [[علوم]] گسترده و عملیاتی کردن آن در عالم ماده، مشروط به [[اذن]] و [[اراده الهی]] است. هرگاه آنان [[اراده]] دانستن چیزی را بکنند قصد اظهار [[علم]] خویش را داشته باشند، به محض [[اراده]] کردن، بی‌درنگ به [[اذن الهی]]، عالم میشوند؛ یعنی [[اراده]] و خواست آنان همان و آگاهی‌شان از [[علوم]] درخواستی همان. | ||
*این واقعیتی است که [[ائمه]]{{عم}} در [[روایات]] به آن تصریح کرده‌اند. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "[[امام]] هرگاه بخواهد بداند، به وی اعلام می‌شود"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ(أَو أُعْلِمَ)}}؛ اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة، {{عربی|بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ{{عم}} إِذَا شَاءُوا أَنْ يَعْلَمُوا عُلِّمُوا}}، روایات ۱، ۲ و ۳. اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة.</ref>. | *این واقعیتی است که [[ائمه]]{{عم}} در [[روایات]] به آن تصریح کرده‌اند. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "[[امام]] هرگاه بخواهد بداند، به وی اعلام می‌شود"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ(أَو أُعْلِمَ)}}؛ اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة، {{عربی|بَابُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ{{عم}} إِذَا شَاءُوا أَنْ يَعْلَمُوا عُلِّمُوا}}، روایات ۱، ۲ و ۳. اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة.</ref>. | ||
*هرگاه [[امام]] بخواهد چیزی را بداند، [[خدا]] آن را (به | *هرگاه [[امام]] بخواهد چیزی را بداند، [[خدا]] آن را (به وسیله [[الهام]] یا [[روح‌القدس]]) به [[آگاهی]] وی میرساند<ref>{{متن حدیث|إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ يَعْلَمَ شَيْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ}}اصول کافی، ج۱، کتاب الحجة.</ref>. | ||
*و [[امام هادی]]{{ع}} فرمود: "[[خداوند]] دل‌های [[ائمه]]{{عم}} را محل [[اراده]] خویش قرار داده است. هرگاه [[خدا]] چیزی را بخواهد، آنان نیز میخواهند و معنای [[کلام خدا]] که فرمود: {{متن قرآن|وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ}}<ref>«و جز آنچه خواست خداوند است، نخواهید» سوره تکویر، آیه ۲۹.</ref>، همین است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَيْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ: {{متن قرآن|وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ}}}}بحارالانوار، ج۲۵، ص۳۷۲.</ref>. | *و [[امام هادی]]{{ع}} فرمود: "[[خداوند]] دل‌های [[ائمه]]{{عم}} را محل [[اراده]] خویش قرار داده است. هرگاه [[خدا]] چیزی را بخواهد، آنان نیز میخواهند و معنای [[کلام خدا]] که فرمود: {{متن قرآن|وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ}}<ref>«و جز آنچه خواست خداوند است، نخواهید» سوره تکویر، آیه ۲۹.</ref>، همین است"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَيْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ: {{متن قرآن|وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ}}}}بحارالانوار، ج۲۵، ص۳۷۲.</ref>. | ||
*بنابراین، [[علم ائمه]]{{عم}} با همه گستردگی‌اش، [[علم]] بالاستقلال ([[استقلال]] از [[خداوند]] و بی‌نیاز او،) نیست؛ چون [[علم]] بالاستقلال با [[توحید]] [[سازگاری]] ندارد، بلکه [[علم ائمه]]{{عم}}، مشروط به [[اذن]] و [[اراده الهی]] است؛ چون هیچ چیز از اراده و [[اذن الهی]] خارج نبوده و هیچ موجودی بی‌نیاز از آن موجود بی‌نیاز مطلق نیست. از این‌رو، با این که [[علوم ائمه]]{{عم}} همگی از سنخ [[حقیقی]] و حضوری است، ولی استقلالی نیست <ref>علم بر دو گونه است: حصولی و حضوری. علم حصولی، علم به واسطه ذهن و تفکّرات ذهنی است. علم حضوری یا شهودی، علم بدون واسطه و حضور معلوم خارجی نزد انسان است؛ مانند علم انسان به خودش و صفاتش (ابن‌سینا، الشفاء، کتاب النفس، ص۱۳۷؛ المیزان، ج۶، ص۱۷۱ - ۱۷۲).</ref>. | *بنابراین، [[علم ائمه]]{{عم}} با همه گستردگی‌اش، [[علم]] بالاستقلال ([[استقلال]] از [[خداوند]] و بی‌نیاز او،) نیست؛ چون [[علم]] بالاستقلال با [[توحید]] [[سازگاری]] ندارد، بلکه [[علم ائمه]]{{عم}}، مشروط به [[اذن]] و [[اراده الهی]] است؛ چون هیچ چیز از اراده و [[اذن الهی]] خارج نبوده و هیچ موجودی بی‌نیاز از آن موجود بی‌نیاز مطلق نیست. از این‌رو، با این که [[علوم ائمه]]{{عم}} همگی از سنخ [[حقیقی]] و حضوری است، ولی استقلالی نیست <ref>علم بر دو گونه است: حصولی و حضوری. علم حصولی، علم به واسطه ذهن و تفکّرات ذهنی است. علم حضوری یا شهودی، علم بدون واسطه و حضور معلوم خارجی نزد انسان است؛ مانند علم انسان به خودش و صفاتش (ابن‌سینا، الشفاء، کتاب النفس، ص۱۳۷؛ المیزان، ج۶، ص۱۷۱ - ۱۷۲).</ref>. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
====={{متن حدیث|ذَوِي النُّهَى<ref>واژه «نُهی» جمع «نُهیّة» به معنای عقل است عقلی که از زشتی‌ها نهی می‌کند (مجمع البحرین، ج۲ (بخش دوم)، ص۳۸۳ - ۳۸۴، ماده «ن ه ی»).</ref> وَ أُولِي الْحِجَى<ref>«حِجی» نیز در لغت به معنای عقل آمده است؛ عقلی که بر تمام قوای انسان احاطه دارد، به‌طوری که میتواند قصد و آهنگ هر چیزی را بکند و بر آن چیره شود. (معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۱۴۱).</ref>}}: صاحبان [[عقل]] کامل:===== | ====={{متن حدیث|ذَوِي النُّهَى<ref>واژه «نُهی» جمع «نُهیّة» به معنای عقل است عقلی که از زشتی‌ها نهی می‌کند (مجمع البحرین، ج۲ (بخش دوم)، ص۳۸۳ - ۳۸۴، ماده «ن ه ی»).</ref> وَ أُولِي الْحِجَى<ref>«حِجی» نیز در لغت به معنای عقل آمده است؛ عقلی که بر تمام قوای انسان احاطه دارد، به‌طوری که میتواند قصد و آهنگ هر چیزی را بکند و بر آن چیره شود. (معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۱۴۱).</ref>}}: صاحبان [[عقل]] کامل:===== | ||
*این عبارات به یکی از برجسته‌ترین [[کمالات]] [[ائمه اطهار]]{{عم}} و ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان، یعنی برخورداری آنان از [[عقل]] ویژه تصریح دارد. [[عقل]] آنان در درجه‌ای از کمال و توان قرار دارد که آنان را از هرگونه [[لغزش]]، [[زشتی]]، کژاندیشی و [[کج‌رفتاری]] [[حفظ]] می‌کند. چون "نُهی و نُهیه"، مراحل بالاتری از [[عقل]] معمولی [[بشر]] است، همچنان که "حِجی" نیز قوای احاطه‌کننده نفس را گویند و بر همه حرکات و شئونات آن [[سلطه]] دارد و آن را از هرگونه [[کارها]] و انگیزه‌های خلاف و [[ناپسند]] باز می‌دارد. | *این عبارات به یکی از برجسته‌ترین [[کمالات]] [[ائمه اطهار]]{{عم}} و ویژگی‌های منحصر به فرد ایشان، یعنی برخورداری آنان از [[عقل]] ویژه تصریح دارد. [[عقل]] آنان در درجه‌ای از کمال و توان قرار دارد که آنان را از هرگونه [[لغزش]]، [[زشتی]]، کژاندیشی و [[کج‌رفتاری]] [[حفظ]] می‌کند. چون "نُهی و نُهیه"، مراحل بالاتری از [[عقل]] معمولی [[بشر]] است، همچنان که "حِجی" نیز قوای احاطه‌کننده نفس را گویند و بر همه حرکات و شئونات آن [[سلطه]] دارد و آن را از هرگونه [[کارها]] و انگیزه‌های خلاف و [[ناپسند]] باز می‌دارد. | ||
*بنابر [[آیات]] و [[روایات]]، آثار و [[برکات]] فراوانی از چنین [[عقلی]] برمی‌خیزد، مانند: [[پیروی]] از [[بهترین]] آراء، درس آموزی از حقایق [[جهان]]، موعظه‌پذیری، [[عبرت‌گیری]] از گذشتگان، [[تواضع]] در برابر [[حق]]، [[شکر]] در برابر [[حلال]]، [[مقاومت]] در برابر [[حرام]]، [[حفظ دین]]، سامان [[عقلانی]] [[امور دنیا]]، [[تزکیه نفس]] و [[اعمال]]، [[قناعت]]، [[مناعت طبع]] و [[عزّت]] نفس، [[خوف از خدا]]، [[شناخت]] [[جایگاه]] و [[منزلت]] خویش، موقعیت‌شناسی و [[اقدام]] به موقع و سنجیده، برخورداری از [[واعظ]] نفس، دورکننده از [[منکرات]] و [[محرّمات]]، امرکننده به انجام [[واجبات]] و نیکیها، ابزار مطمئن برای [[تحصیل علم]] و [[معرفت]] و [[ادراک]] حقایق، | *بنابر [[آیات]] و [[روایات]]، آثار و [[برکات]] فراوانی از چنین [[عقلی]] برمی‌خیزد، مانند: [[پیروی]] از [[بهترین]] آراء، درس آموزی از حقایق [[جهان]]، موعظه‌پذیری، [[عبرت‌گیری]] از گذشتگان، [[تواضع]] در برابر [[حق]]، [[شکر]] در برابر [[حلال]]، [[مقاومت]] در برابر [[حرام]]، [[حفظ دین]]، سامان [[عقلانی]] [[امور دنیا]]، [[تزکیه نفس]] و [[اعمال]]، [[قناعت]]، [[مناعت طبع]] و [[عزّت]] نفس، [[خوف از خدا]]، [[شناخت]] [[جایگاه]] و [[منزلت]] خویش، موقعیت‌شناسی و [[اقدام]] به موقع و سنجیده، برخورداری از [[واعظ]] نفس، دورکننده از [[منکرات]] و [[محرّمات]]، امرکننده به انجام [[واجبات]] و نیکیها، ابزار مطمئن برای [[تحصیل علم]] و [[معرفت]] و [[ادراک]] حقایق، وسیله [[پاکی]] و [[پاکدامنی]]، رهاکننده از [[غفلت‌ها]] و...<ref>ر.ک: ادب فتای مقرّبان، ج۲، ص۲۶ - ۶۴.</ref><ref>[[عبدالله ابراهیم‌زاده آملی|ابراهیم‌زاده آملی، عبدالله]]، [[ امامت و رهبری - ابراهیم‌زاده آملی (کتاب)| امامت و رهبری]]، ص:۳۹-۴۰.</ref> | ||
====={{متن حدیث|مَحَالِّ مَعْرِفَةِ اللَّهِ}}: محل‌های [[شناخت خدا]]===== | ====={{متن حدیث|مَحَالِّ مَعْرِفَةِ اللَّهِ}}: محل‌های [[شناخت خدا]]===== | ||
*[[ائمه]]{{عم}} بنابراین بخش از [[زیارت جامعه کبیره]]، محل‌های [[شناخت]] [[خدای متعال]] هستند. [[معرفت]] به معنای اطلاع یافتن از چیزی و [[علم]] پیدا کردن به خصوصیات و آثار آن است. تفاوت [[علم]] با [[معرفت]] این است که هرگاه چیزی با یکی از حواس پنج‌گانه [[ادراک]] شود و معلوم [[ذهنی]] [[انسان]] گردد، در این‌گونه موارد، واژه [[علم]] به کار می‌برند؛ و از آنجاکه [[خداوند متعال]] را نمی‌توان در [[ذهن]] [[تصور]] کرد، معلوم [[انسان]] نخواهد شد و به همین علّت هیچگاه درباره [[شناخت خدا]] واژه [[علم]] به کار نمی‌برند و نمی‌گویند: {{عربی|عَلِمتُ اللَّهَ}}: بر [[خدا]] [[علم]] پیدا کردم. | *[[ائمه]]{{عم}} بنابراین بخش از [[زیارت جامعه کبیره]]، محل‌های [[شناخت]] [[خدای متعال]] هستند. [[معرفت]] به معنای اطلاع یافتن از چیزی و [[علم]] پیدا کردن به خصوصیات و آثار آن است. تفاوت [[علم]] با [[معرفت]] این است که هرگاه چیزی با یکی از حواس پنج‌گانه [[ادراک]] شود و معلوم [[ذهنی]] [[انسان]] گردد، در این‌گونه موارد، واژه [[علم]] به کار می‌برند؛ و از آنجاکه [[خداوند متعال]] را نمی‌توان در [[ذهن]] [[تصور]] کرد، معلوم [[انسان]] نخواهد شد و به همین علّت هیچگاه درباره [[شناخت خدا]] واژه [[علم]] به کار نمی‌برند و نمی‌گویند: {{عربی|عَلِمتُ اللَّهَ}}: بر [[خدا]] [[علم]] پیدا کردم. | ||