حق در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←تدبّر در آیات حق
(←منابع) |
|||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
==[[تدبّر]] در [[آیات]] حق== | ==[[تدبّر]] در [[آیات]] حق== | ||
قوله تعالی: {{متن قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.</ref>. اگر چه کلماتی که با الفاظ: {{متن قرآن|حَقُّ}} و {{متن قرآن|الْحَقُّ}} در [[قرآن کریم]] ذکر شده، چنان‌که که در مقدمه بیان گردید، به ۲۳۹ بار می‌رسد، و ما در این [[تحقیق]]، تنها ۶ مورد؛ یعنی تقریباً یک چهلم از مجموع آن را از آیات [[انتخاب]] نموده‌ایم، امّا با بررسی و تدبّر بر روی آیات شش‌گانه مذکور، معانی متنوعی از حق برداشت می‌شود که همۀ بیان واقعیتی [[ثابت]] و لایتغیرند؛ چنان‌که این [[واقعیت]] ثابت [[لایتغیر]] به اعتبار مضاف آن در [[آیه]]، یا منسوب به [[قرآن]] است: {{متن قرآن|قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ}}<ref>«بگو: ای مردم! حق از سوی پروردگارتان نزد شما آمده است» سوره یونس، آیه ۱۰۸.</ref>، یا منسوب به کیفیت ولادت، [[نبوّت]] و کتاب [[حضرت عیسی]]{{ع}} است: {{متن قرآن|ذَلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ}}<ref>«این عیسی پسر مریم است؛ آن سخن راستین که در آن تردید می‌کنند» سوره مریم، آیه ۳۴.</ref>، و یا منسوب به [[نظام خلقت]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] بر وجه [[حکمت]] است: {{متن قرآن|خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ}}<ref>«خداوند آسمان‌ها و زمین را راستین آفرید» سوره عنکبوت، آیه ۴۴.</ref>، و یا منسوب به [[تعالیم]] و [[رسالت]] [[انبیا]] است: {{متن قرآن|وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ}}<ref>«و به نادرستی به چالش برخاستند تا حق را از میان بردارند» سوره غافر، آیه ۵.</ref>، و یا منسوب به مقداری از [[مال]] است که به لحاظ [[اخلاقی]]، به [[سائل]] و [[محروم]] اختصاص دارد: {{متن قرآن|فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ}}<ref>«و در دارایی‌هایشان بخشی برای (مستمند) خواهنده و بی‌بهره بود» سوره ذاریات، آیه ۱۹.</ref>، و یا به طور کلی منسوب به [[دین]] است: {{متن قرآن|وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ}}<ref>«و یکدیگر را به راستی پند داده‌اند» سوره عصر، آیه ۳.</ref>. لذا در همین راستا، با [[استمداد]] از [[عنایات]] [[الهی]] و با استفاده از [[آیات قرآن]]، با [[تفضیل]] بیشتر، در معانی و مفاهیم حق به [[تحقیق]] و [[تدبّر]] می‌پردازیم.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۶۱۸.</ref> | قوله تعالی: {{متن قرآن|كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ}}<ref>«(این) کتابی خجسته است که ما به سوی تو فرو فرستاده‌ایم تا در آیات آن نیک بیندیشند و تا خردمندان از آن پند گیرند» سوره ص، آیه ۲۹.</ref>. اگر چه کلماتی که با الفاظ: {{متن قرآن|حَقُّ}} و {{متن قرآن|الْحَقُّ}} در [[قرآن کریم]] ذکر شده، چنان‌که که در مقدمه بیان گردید، به ۲۳۹ بار می‌رسد، و ما در این [[تحقیق]]، تنها ۶ مورد؛ یعنی تقریباً یک چهلم از مجموع آن را از آیات [[انتخاب]] نموده‌ایم، امّا با بررسی و تدبّر بر روی آیات شش‌گانه مذکور، معانی متنوعی از حق برداشت می‌شود که همۀ بیان واقعیتی [[ثابت]] و لایتغیرند؛ چنان‌که این [[واقعیت]] ثابت [[لایتغیر]] به اعتبار مضاف آن در [[آیه]]، یا منسوب به [[قرآن]] است: {{متن قرآن|قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ}}<ref>«بگو: ای مردم! حق از سوی پروردگارتان نزد شما آمده است» سوره یونس، آیه ۱۰۸.</ref>، یا منسوب به کیفیت ولادت، [[نبوّت]] و کتاب [[حضرت عیسی]]{{ع}} است: {{متن قرآن|ذَلِكَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ قَوْلَ الْحَقِّ}}<ref>«این عیسی پسر مریم است؛ آن سخن راستین که در آن تردید می‌کنند» سوره مریم، آیه ۳۴.</ref>، و یا منسوب به [[نظام خلقت]] [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] بر وجه [[حکمت]] است: {{متن قرآن|خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ}}<ref>«خداوند آسمان‌ها و زمین را راستین آفرید» سوره عنکبوت، آیه ۴۴.</ref>، و یا منسوب به [[تعالیم]] و [[رسالت]] [[انبیا]] است: {{متن قرآن|وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ}}<ref>«و به نادرستی به چالش برخاستند تا حق را از میان بردارند» سوره غافر، آیه ۵.</ref>، و یا منسوب به مقداری از [[مال]] است که به لحاظ [[اخلاقی]]، به [[سائل]] و [[محروم]] اختصاص دارد: {{متن قرآن|فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ}}<ref>«و در دارایی‌هایشان بخشی برای (مستمند) خواهنده و بی‌بهره بود» سوره ذاریات، آیه ۱۹.</ref>، و یا به طور کلی منسوب به [[دین]] است: {{متن قرآن|وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ}}<ref>«و یکدیگر را به راستی پند داده‌اند» سوره عصر، آیه ۳.</ref>. لذا در همین راستا، با [[استمداد]] از [[عنایات]] [[الهی]] و با استفاده از [[آیات قرآن]]، با [[تفضیل]] بیشتر، در معانی و مفاهیم حق به [[تحقیق]] و [[تدبّر]] می‌پردازیم.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۶۱۸.</ref> | ||
==معانی و مفاهیم حق در شش آیۀ [[قرآن کریم]] به ترتیب مصحفی [[آیات]]== | |||
===معنا و مفهوم اوّل حق=== | |||
یکی از معانی و مفاهیم حق، قرآن کریم است، و آن، واقعیتی [[ثابت]] و تغییرناپذیر، و [[کلام]] [[خدای سبحان]] است که از [[طریق وحی]] به [[پیامبر اسلام]]، [[حضرت محمد]]{{صل}}، رسیده است، و عمل و [[اعتقاد]] به آن در کلیۀ امور، موجب [[نجات]] و [[رستگاری]] خواهد بود: {{متن قرآن|قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدَى فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ}}<ref>«بگو: ای مردم! حق از سوی پروردگارتان نزد شما آمده است، هر که رهیاب شد به سود خویش رهیاب می‌شود و هر که گمراه گشت بی‌گمان به زیان خویش گمراه می‌گردد و من کارگزار شما نیستم» سوره یونس، آیه ۱۰۸.</ref>. | |||
و [[قرآن]]، کتابی آسمانی، واقعیتی ثابت و تغییرناپذیر است که بر پیامبر اسلام{{صل}} به صورت [[وحی]] نازل شده، در حالی که آن، برخی از کتاب‌های قبلی را، [[تورات]] و [[انجیل]] را (که [[تحریف]] نشده)، [[تصدیق]] می‌نماید: {{متن قرآن|نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ * مِنْ قَبْلُ هُدًى لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ}}<ref>«(این) کتاب را که کتاب‌های آسمانی پیش از خود را راست می‌شمارد، به حق بر تو (به تدریج) فرو فرستاد و تورات و انجیل را (یکجا) فرو فرستاد * از پیش، که رهنمون مردم است و فرقان را فرو فرستاد» سوره آل عمران، آیه ۳.</ref>، {{متن قرآن|وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ}}<ref>«و ما این کتاب را به سوی تو به درستی فرو فرستاده‌ایم که کتاب پیش از خود را راست می‌شمارد و نگاهبان بر آن است» سوره مائده، آیه ۴۸.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ}}<ref>«و آنچه از کتاب (آسمانی قرآن) به تو وحی کردیم راستین است و چیزی را که پیش از آن بوده است راست می‌شمارد، بی‌گمان خداوند به بندگان خویش، آگاهی بیناست» سوره فاطر، آیه ۳۱.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۶۱۹.</ref> | |||
==منابع== | ==منابع== | ||