ازدواج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

ازدواج در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۴۷

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۱۶ مارس ۲۰۲۱

جز

جایگزینی متن - 'خروج' به 'خروج'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۰۵۸

ویرایش

@@ خط ۱۴۲: / خط ۱۴۲: @@
 #‌مادر [[زن]]: حکم مادر [[زن]]، شامل مادرِ پدر زن و مادرِ مادر زن، هرچه بالا رود می‌شود.
 #دختر زن ([[ربیبه]]): قرآن می‌فرماید: {{متن قرآن|ِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ مِنْ نِسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُمْ بِهِنَّ}}<ref>« مادرزن‌هایتان و ختران زنانتان (از شوهر پیشین) که (اینک) در سرپرستی شمایند، (اگر) از همسرانی (باشند) که با آنان همخوابگی کرده‌اید» سوره نساء، آیه ۲۳.</ref> به مجرّد [[عقد]] ازدواج، دختر زن که از شوهر دیگر باشد، حرام نمی‌شود؛ بلکه مشروط بر این است که افزون بر عقد، آمیزش نیز صورت بگیرد: {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَكُونُوا دَخَلْتُمْ بِهِنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ}}<ref>«اگر با آنها همخوابگی نکرده‌اید بر شما گناهی نیست» سوره نساء، آیه ۲۳.</ref> میان [[فقیهان]] بحث است که آیا [[ازدواج]] با [[مادر]] [[زن]] نیز در ‌صورتی [[حرام]] است که با دختر او پس از [[عقد]]، آمیزش صورت گرفته باشد؟ به عبارت دیگر، آیا {{متن قرآن|الَّلاتِي دَخَلْتُم بِهِنَّ}} افزون بر آن‌که قید برای {{متن قرآن|وَرَبَائِبُكُمُ الَّلاتِي فِي حُجُورِكُم مِّن نِّسَائِكُمُ}} است، قید {{متن قرآن|أُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ}} نیز به‌شمار می‌رود؟ قول مشهور آن است که مادرزن به مجرّد عقد و بدون آمیزش، حرام می‌شود؛<ref>الکشاف، ج۱، ص۴۹۵؛ الدرالمنثور، ج۲، ص۴۷۲؛ جواهرالکلام، ج‌۲۹، ص‌۳۵۰.</ref> زیرا در [[علم اصول فقه]] گفته شده: صفت یا استثنا، اگر پس از جملات متعدّد واقع شود، ظاهر آن است که فقط جمله پایانی را قید می‌زند، نه همه جمله‌ها را.<ref> زبدة‌البیان، ص۶۶۴؛ جواهرالکلام، ج۲۹، ص۳۵۲.</ref> [[روایات]] [[فریقین]] در این مسأله، [[متعارض]] هستند.<ref> التبیان، ج۳، ص‌۱۵۷؛ جامع‌البیان، مج‌۳، ج‌۴، ص‌۴۲۵؛ وسائل‌الشیعه، ج‌۲۰، ص‌۴۶۲‌ـ‌۴۶۵.</ref>[[حکم]] [[تحریم]] ازدواج با مادر زن و [[ربیبه]] در [[آیه]]، مادر و دختر کنیزی را که مملوک [[انسان]] است، دربرمی‌گیرد؛<ref>التبیان، ج‌۳، ص‌۱۵۹.</ref> ولی مادر و دختر زنی که انسان با او آمیزش [[نامشروع]] کند، تحریمش مورد [[اختلاف]] فقیهان است.<ref>الفقه علی المذاهب‌الاربعه و مذهب اهل البیت{{ع}}، ج‌۴، ص‌۹۴‌ـ‌۹۸؛ المختلف، ج‌۷، ص‌۵۳.</ref>
-#عروس (همسر ‌پسر): {{متن قرآن|وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ}}<ref>«و همسران آن پسرانتان که از پشت شمایند» سوره نساء، آیه ۲۳.</ref> این [[حکم]] شامل همسرِ پسر پسر و پسر دختر می‌شود.<ref>التبیان، ج‌۳، ص‌۱۵۸.</ref> قید {{متن قرآن|مِنْ أَصْلابِكُمْ}} برای [[خروج]] فرزند خوانده است؛ زیرا رسم [[نادرست]] [[جاهلیّت]] این بود که او را مشمول تمام [[احکام]] فرزند می‌دانستند و ازدواج با [[همسر]] فرزند خوانده را حرام می‌شمردند؛ ولی این حکم، از نظر [[اسلام]]، رد شده است. [[طبرسی]] از [[عطا]] [[نقل]] می‌کند که آیه، هنگامی نازل شد که [[پیامبر]] با [[زینب]]، همسر پسرخوانده خویش ([[زید بن ‌حارثه]]) پس از [[طلاق]] و گذشت عدّه، [[ازدواج]] کرد <ref>مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۴۸.</ref> تا این‌گونه ازدواج‌ها بر دیگران سخت نباشد. [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید  گفتی که: همسرت را برای خویش نگه دار (و طلاق مده) و از خداوند پروا کن و چیزی را که خداوند آشکار کننده آن بود در دل نگه می‌داشتی و از مردم می‌ترسیدی در حالی که خداوند سزاوارتر بود که از او بترسی و چون زید نیازی  از او برآورد او را به همسری تو درآوردیم تا مؤمنان را در ازدواج با همسران (طلاق داده) پسرخواندگانشان چون نیازی را از آنان برآورده باشند تنگنایی نباشد و فرمان خداوند انجام‌یافتنی است» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref>
+#عروس (همسر ‌پسر): {{متن قرآن|وَحَلَائِلُ أَبْنَائِكُمُ الَّذِينَ مِنْ أَصْلَابِكُمْ}}<ref>«و همسران آن پسرانتان که از پشت شمایند» سوره نساء، آیه ۲۳.</ref> این [[حکم]] شامل همسرِ پسر پسر و پسر دختر می‌شود.<ref>التبیان، ج‌۳، ص‌۱۵۸.</ref> قید {{متن قرآن|مِنْ أَصْلابِكُمْ}} برای خروج فرزند خوانده است؛ زیرا رسم [[نادرست]] [[جاهلیّت]] این بود که او را مشمول تمام [[احکام]] فرزند می‌دانستند و ازدواج با [[همسر]] فرزند خوانده را حرام می‌شمردند؛ ولی این حکم، از نظر [[اسلام]]، رد شده است. [[طبرسی]] از [[عطا]] [[نقل]] می‌کند که آیه، هنگامی نازل شد که [[پیامبر]] با [[زینب]]، همسر پسرخوانده خویش ([[زید بن ‌حارثه]]) پس از [[طلاق]] و گذشت عدّه، [[ازدواج]] کرد <ref>مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۴۸.</ref> تا این‌گونه ازدواج‌ها بر دیگران سخت نباشد. [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِي أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَاتَّقِ اللَّهَ وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَيْدٌ مِنْهَا وَطَرًا زَوَّجْنَاكَهَا لِكَيْ لَا يَكُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌ فِي أَزْوَاجِ أَدْعِيَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَرًا وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که به کسی که خداوند و خود تو بدو نعمت رسانده بودید  گفتی که: همسرت را برای خویش نگه دار (و طلاق مده) و از خداوند پروا کن و چیزی را که خداوند آشکار کننده آن بود در دل نگه می‌داشتی و از مردم می‌ترسیدی در حالی که خداوند سزاوارتر بود که از او بترسی و چون زید نیازی  از او برآورد او را به همسری تو درآوردیم تا مؤمنان را در ازدواج با همسران (طلاق داده) پسرخواندگانشان چون نیازی را از آنان برآورده باشند تنگنایی نباشد و فرمان خداوند انجام‌یافتنی است» سوره احزاب، آیه ۳۷.</ref>
 #خواهر [[زن]]: {{متن قرآن|وَأَنْ تَجْمَعُوا بَيْنَ الْأُخْتَيْنِ}}<ref>«جمع میان دو خواهر» سوره نساء، آیه ۲۳.</ref> [[ازدواج]] با دو [[خواهر]] در یک [[زمان]]، چه دائم و چه موقّت، هرچند آن رضاعی باشند، حرام است؛<ref> تحریر الوسیله، ج‌۲، ص‌۲۵۰.</ref> ولی [[ازدواج]] با آن دو در زمان‌های گوناگون و پس از جدایی از خواهر قبلی مانعی ندارد، مگر در‌ صورتی که به [[طلاق]] رجعی، از او جدا ‌شود که در این صورت باید دوران عدّه پایان‌ پذیرد.<ref>جامع المقاصد، ج ۱۲، ص‌۳۳۹.</ref>
 # ‌نامادری: {{متن قرآن|وَلَا تَنْكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَمَقْتًا وَسَاءَ سَبِيلًا}}<ref>«و با زنانی که پدرانتان به نکاح آورده‌اند، ازدواج نکنید که کاری زشت و ناخوشایند  و بیراه است؛ مگر آنچه از پیش (در زمان جاهلیت) روی داده است» سوره نساء، آیه ۲۲.</ref> [[حکم]] [[آیه]]، [[همسر]] جدّ پدری و جدّ [[مادری]]، هرچه بالا بروند را نیز دربرمی‌گیرد و [[حرمت]] به مجرّد [[عقد]] حاصل ‌می‌شود.<ref> التبیان، ج‌۳، ص‌۱۶۰.</ref> در [[شأن نزول]] آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا}}<ref>«ای مؤمنان! بر شما حلال نیست که از زنان بر خلاف میل آنان (با نگه داشتن در نکاح خود) میراث برید و برای آنکه (با طلاق خلع) برخی از آنچه بدیشان داده‌اید باز برید، با آنان سختگیری نکنید مگر آنکه به زشتکاری آشکاری دست یازیده باشند و با آنان شایسته  رفتار کنید» سوره نساء، آیه ۱۹.</ref> آمده است: وقتی [[ابوقیس]] وفات ‌یافت، پسرش لباسی روی نامادری خود انداخت به علامت اینکه من، ازدواج با او را [[ارث]] خواهم برد و آیه در [[نهی]] از این کار نازل شد<ref>مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۳۹.</ref>.<ref>[[سید مصطفی اسدی|اسدی، سید مصطفی]]، [[ازدواج (مقاله)|مقاله «ازدواج»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب) |دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>