ازدواج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==ملاک [[انتخاب همسر]]==

=== اوصاف [[همسر]] [[شایسته]]===

در برخی [[آیات]]، سرانجام [[نیک]] [[آخرتی]]، برای [[همسر]] [[انسان]]، در گرو صلاحیّت آنان قرار داده شده است: {{متن قرآن|جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالْمَلَائِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِمْ مِنْ كُلِّ بَابٍ}}<ref>«بهشت‌هایی جاودان که آنان و شایستگان از نیاکان و همسران و فرزندانشان در آن وارد می‌شوند و فرشتگان از هر دری بر آنان درمی‌آیند» سوره رعد، آیه ۲۳.</ref>، و این فرجام نیک در آیه {{متن قرآن|رَبَّنَا وَأَدْخِلْهُمْ جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدْتَهُمْ وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ}}<ref>«پروردگارا! و آنان و شایستگان از پدران و همسران و فرزندانشان را در آن بهشت‌های جاودان که به آنان وعده فرموده‌ای درآور که بی‌گمان این تویی که پیروزمند فرزانه‌ای» سوره غافر، آیه ۸.</ref>، در قالب دعای [[فرشتگان]] حامل [[عرش الهی]]، برای [[همسران]] [[صالح]] [[نقل]] شده است. آیات ۶۳ به بعد، پس از بیان ویژگی‌های عبادالرّحمن، دعای آنان را نقل می‌کند که پروردگارا! همسران و [[فرزندان]] ما را مایه چشم‌روشنی ما قرار ده: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا}}<ref>«و آنان که می‌گویند: پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان روشنی دیدگان ببخش و ما را پیشوای پرهیزگاران کن» سوره فرقان، آیه ۷۴.</ref> یکی از دعاهای مشهور [[مسلمانان]] هنگام [[حج]] این [[دعا]] است: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که می‌گویند: پروردگارا! در این جهان به ما نکویی بخش و در جهان واپسین هم نکویی ده و ما را از عذاب آتش نگاه دار» سوره بقره، آیه ۲۰۱.</ref> که در حدیثی از [[پیامبر]]، این‌گونه [[تفسیر]] شده است: کسی که [[خدا]] به او [[قلبی]] [[شاکر]] و زبانی مشغول به ذکر [[حق]] و همسری با [[ایمان]] که او را در [[امور دنیا]] و [[آخرت]] [[یاری]] کند، ببخشد، [[نیکی]] [[دنیا]] و آخرت به او داده، و از [[عذاب]] [[آتش]] باز‌داشته شده‌است.<ref>مجمع‌البیان، ج‌۱، ص‌۲۹۷.</ref> [[قرآن]] در آیه‌ {{متن قرآن|وَأَنْكِحُوا الْأَيَامَى مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و بی‌همسران  (آزاد) و بردگان و کنیزان شایسته‌تان را همسر دهید، اگر نادار باشند خداوند از بخشش خویش به آنان بی‌نیازی می‌دهد و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره نور، آیه ۳۲.</ref>، صلاحیّت و [[شایستگی]] بردگان را هنگام ازدواج، مورد توجّه اولیای آنان قرار داده است. گروهی صلاحیّت در [[آیه]] را به [[آمادگی]] برای ازدواج <ref>المیزان، ج‌۱۵، ص‌۱۱۳؛ التفسیر الکبیر، ج‌۱۲، ص‌۲۱۴.</ref> و برخی آن را به صلاحیّت [[دینی]]، تفسیر کرده‌اند؛<ref>التحریر والتنویر، ج‌۱۸، ص‌۲۱۶.</ref> زیرا بسیاری از بردگان، در سطح پایینی از [[فرهنگ]] و [[اخلاق]] قرار داشتند؛ به‌طوری که هیچ‌گونه مسؤولیّتی در [[زندگی]] مشترک [[احساس]] نمی‌کردند و [[همسر]] خود را به [[آسانی]] رها کرده، او را بلاتکلیف می‌گذاشتند؛ بدین سبب [[دستور]] داده شده، هرکدام صلاحیّت [[اخلاقی]] دارند، به [[ازدواج]] با او اقدام‌کنید<ref> نمونه، ج‌۱۴، ص‌۴۶۷.</ref> در برخی [[آیات]]، صفاتی مشخّص، برای [[همسران]] [[شایسته]] ذکر شده است؛ از ‌جمله در آیه‌ {{متن قرآن|فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَوَهَبْنَا لَهُ يَحْيَى وَأَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ كَانُوا يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا وَكَانُوا لَنَا خَاشِعِينَ}}<ref>«آنگاه او را پاسخ گفتیم و یحیی را به او بخشیدیم و همسرش را برای او شایسته گرداندیم زیرا آنان به کارهای نیک می‌شتافتند و ما را به امید و بیم می‌خواندند و در برابر ما فروتن بودند» سوره انبیاء، آیه ۹۰.</ref> به سه ویژگی برای [[خانواده]] [[زکریا]] اشاره کرده است: در انجام [[کار خیر]] [[شتاب]] می‌کردند و در همه حال، [[خدا]] را می‌خواندند و همواره در برابر او [[خشوع]] داشتند. در آیه {{متن قرآن|عَسَى رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَكُنَّ أَنْ يُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَيْرًا مِنْكُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا}}<ref>«بسا اگر شما را طلاق دهد پروردگار وی برای او همسرانی به از شما- چه بیوه چه دوشیزه- جایگزین فرماید که مسلمان، مؤمن، فرمانبردار، اهل توبه، اهل عبادت و روزه‌گیر باشند» سوره تحریم، آیه ۵.</ref> [[خداوند]]، ۶ صفت را برای همسران شایسته برشمرده که الگوی خوبی برای همه [[مسلمانان]]، هنگام [[انتخاب همسر]] است:  

##حدّ [[شرعی]] بر آنان اقامه شده باشد. این شرط به قرینه [[سیاق]]، از آیه قبل {{متن قرآن|الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«به هر یک از زن و مرد زناکار  صد تازیانه بزنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید نباید در دین خداوند بخشایشی  بر آن دو به شما دست دهد و هنگام عذابشان  باید دسته‌ای از مؤمنان گواه باشند» سوره نور، آیه ۲.</ref> استفاده می‌شود.  

##‌توبه نکرده باشند؛ زیرا از [[ادب]] [[قرآن]] به دور است که بر توبه‌کننده از زنا، زناکار اطلاق کند.  

##اگر آیه، به [[حرمت]] [[ازدواج]] نظر داشته باشد، باید ازدواج [[مسلمان]] زناکار با [[زن]] [[مشرک]] و ازدواج [[مرد]]مشرک با زن مسلمان زناکار، صحیح باشد؛<ref> المیزان، ج‌۱۵، ص‌۸۰.</ref> در ‌حالی‌ که هیچ‌کس به این مطلب ملتزم نشده است.  

##کسانی‌که [[زنا]] را از موانع ازدواج می‌دانند، فقط در مورد زن به این مطلب معتقدند. به بیان دیگر، زناکاریِ زن را مانع ازدواج مردان با او قرار داده‌اند؛ در‌حالی‌ که آیه، به مانعیّت در هر دو طرف نظر دارد؛ یعنی اگر مرد زنا کند یا زن، [[ازدواج]] با او [[ممنوع]] است؛ پس باید آیه را به‌گونه‌ای معنا کنیم که این اشکال آن برطرف شود و بار [[حکم]] انشایی را از آن برداریم.

چند شوهری در یک [[زمان]] از دیدگاه اسلام [[ممنوع]] و [[حرام]] است: {{متن قرآن|وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَأُحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُمْ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا}}<ref>«و (نیز حرام است ازدواج با) زنان شوهردار جز کنیزهاتان، بنابر حکم خداوند که مقرّر بر شماست  و جز اینها برایتان حلال شده است که با دارایی خود به دست آورید در حالی که پاکدامن باشید و زناکار نباشید، کابین آن زنان را که از آنان (با ازدواج غیر دائم) بهره‌مند ش» سوره نساء، آیه ۲۴.</ref> در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنه» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> پیوند [[زناشویی]] با [[زنان]] پناه‌جو و تازه [[مسلمان]]، پس از فسخ [[نکاح]] آنان با شوهران [[کافر]] تجویز شده در نتیجه [[آیه]] به ممنوعیّت تعدّد شوهر نیز اشاره دارد. ممنوعیّت [[ازدواج]] پس از [[طلاق]] یا [[وفات]] شوهر، تا ‌پایان دوران عدّه نیز ادامه دارد؛ امّا پس از آن، [[تجدید]] ازدواج برای [[زن]] بلامانع است؛ البتّه برخی از [[زن‌ها]] عدّه ندارند و عدّه وفات و طلاق نیز با‌یک‌دیگر تفاوت‌هایی دارد.  

==[[خصایص پیامبر]] [[اسلام]] در ازدواج==

==ازدواج در [[آخرت]] ([[بهشت]])==

# ‌زیبایی: {{متن قرآن|فِيهِنَّ خَيْرَاتٌ حِسَانٌ}}<ref>«در آن (بهشت) ها دوشیزگانی خوشخو و خوشرویند» سوره الرحمن، آیه ۷۰.</ref>. [[بدن]] آنان در شفّاف بودن، همانند تخم‌مرغ است که تازه از شکم مرغ درآمده، [[دست]] [[انسان]] آن را لمس نکرده و [[آفتاب]] بر آن نتابیده و غباری بر آن ننشسته باشد: {{متن قرآن|كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ}}<ref>«گویی آنان (در سپیدی)، تخم‌های فرو پوشیده پرندگان‌اند» سوره صافات، آیه ۴۹.</ref>.<ref>نمونه، ج‌۱۹، ص‌۵۷.</ref> و از نظر سفیدی توأم با سرخی، همانند یاقوت و مرجان است: {{متن قرآن|كَأَنَّهُنَّ الْيَاقُوتُ وَالْمَرْجَانُ}}<ref>«که گویی چون یاقوت و مرجانند» سوره الرحمن، آیه ۵۸.</ref> چشمان آنان سیاه و درشت است: {{متن قرآن|وَحُورٌ عِينٌ}}<ref>«و سیاه‌دیده زنانی درشت چشم» سوره واقعه، آیه ۲۲.</ref> آنان دارای چشم‌های فروهشته‌اند. این معنا از آیه {{متن قرآن|فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ}}<ref>«در آن (بهشت) ها زنان چشم فرو هشته  اند که پیش از آن (شوی) ها، هیچ آدمی و پری به آنها دست نزده است» سوره الرحمن، آیه ۵۶.</ref> استفاده شده است.<ref>روح‌المعانی، مج‌۱۵، ج‌۲۷، ص‌۱۸۴.</ref>

# [[عشق ورزی]]: آنان فقط به [[همسران]] خویش [[عشق]] می‌‌ورزند؛ چنان‌که برخی آیه {{متن قرآن|{{متن قرآن|فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ}} را چنین معنا کرده‌اند که تمام توجّه و نظر زنان بهشت به شوهرانشان است.<ref>روح‌المعانی، مج‌۱۵، ج‌۲۷، ص‌۱۸۴.</ref>