|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{امامت}}
| | #تغییر_مسیر [[حجاب]] |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ آیه حجاب در قرآن]] - [[ آیه حجاب در کلام اسلامی]] </div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| | |
| ==مقدمه==
| |
| [[لزوم]] [[حجاب]] و بیان [[زنان]] [[محرم]] و نامحرم. از آنجا که حد و حدود [[پوشش]] حجاب زنان [[مسلمان]] فقط در [[آیه]] {{متن قرآن|وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند مگر آنچه از آن، که خود پیداست و باید روسری‌هایشان را بر گریبان خویش افکنند و زیور خود را آشکار نگردانند جز بر شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم آیین) شان یا کنیزهاشان یا مردان وابسته‌ای که نیاز (به زن) ندارند یا کودکانی که از شرمگاه‌های زنان آگاهی ندارند و چنان پا نکوبند که آنچه از زیورشان پوشیده می‌دارند آشکار گردد و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref> به طور شفاف ذکر شده و محرمان و نامحرمان نسبت به دیدن ایشان نام برده شده‌اند، آن را "[[آیه حجاب]]" نامیده‌اند.
| |
| | |
| واژه {{متن قرآن|بِخُمُرِهِنَّ}} جمع (خِمار) از ریشه (خمر) به معنی پوشاندن یا پوشش چیزی است و به آنچه وسیله پوشش است (خِمار) می‌گویند که زنان با آن سر خود را می‌پوشانند (مانند روسری یا مقنعه). {{متن قرآن|جُيُوبِهِنَّ}} جمع جیب است به معنی یقه پیراهن که از آن به گریبان تعبیر می‌شود و گاه به قسمت بالای سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق می‌شود. {{متن قرآن|الْإِرْبَةِ}} از ریشه أرب به معنی نیاز و احتیاج است و {{متن قرآن|أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ}} کنایه از مردانی است که نیاز به [[ازدواج]] دارند.
| |
| | |
| واژه [[زینت]] در لغت به معنی چیزی است که موجب [[آراستگی]] است. در متون لغوی می‌خوانیم که: {{عربی|"الزَّيْنُ: نَقِيْضُ الشَّيْنِ..."}} زینت نقیض [[زشتی]]/[[عیب]] است... و زینت معنای آنچه را که به واسطه آن آراستگی پدید آید دربر دارد<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۷؛ مفردات، ص۳۸۸-۳۸۹؛ لسان العرب، ج۱۳، ص۲۴۴.</ref>.
| |
| | |
| [[حجاب]] به معنای [[پوشش]] [[اسلامی]] [[بانوان]]، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، [[وجوب]] پوشش [[بدن]] و [[حفظ]] [[پاکدامنی]] است و بُعد سلبی آن، [[حرام]] بودن [[خودنمایی]] به نامحرم. این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود. گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد در این صورت نمی‌توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.
| |
| | |
| اگر به [[آیه]] مورد بحث دقت شود، چند فراز مهم خودنمایی می‌کند:
| |
| #'''[[حجاب]] ایجابی:'''
| |
| ##فرو بستن نگاه به نامحرم: {{متن قرآن|يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ}}؛
| |
| ##کنترل [[غریزه جنسی]] از حرام: {{متن قرآن|وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ}}؛
| |
| ##[[پوشیدن]] مقنعه یا بستن روسری: {{متن قرآن|وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ}}؛
| |
| #'''حجاب سلبی:'''
| |
| ##آشکار نکردن زینت برای نامحرم: {{متن قرآن|وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ}}؛
| |
| ##خودداری از حرکات تند بدن به گونه‌ای که زیبایی‌های زنانه از زیر [[لباس]] خودنمایی کند: {{متن قرآن|وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ}}.
| |
| | |
| [[طبرسی]] از قول [[ابن‌عباس]] می‌گوید: منظور شنیده شدن صدای خلخال یا ظاهر شدن آن در پای [[زنان]] است<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۸.</ref>؛ منظور از (غضّ [[بصر]]) [[چشم]] پوشاندن از چیزی است که [[خداوند]] نگاه کردن به آن را [[زشت]] شمرده و از آن [[نهی]] کرده است، مانند نگاه کردن زنان یا مردان [[مسلمان]] به عورت یکدیگر یا نگاه [[خیره]] به نامحرم. درباره حفظ [[فرج]]، برخی چون [[زمخشری]] آن را پاکدامنی و دوری از [[زنا]] معنی کرده و گفته‌اند: به آن علت پوشاندن چشم را بر [[حفظ]] [[فرج]]، مقدم داشته که نگاه کردن نامحرمان به یکدیگر از روی [[شبهه]]، پیک [[زنا]] و پیام‌آور [[بدکاری]] و [[فضاحت]] است، چرا که پس از آن نگاه‌ها [[قادر]] به [[حفظ خویشتن]] نیستند و به [[گناه]] میافتند، بری بر خلاف [[زمخشری]] بر اساس [[حدیثی]] از ابی العالیه [[معتقد]] است در هر کجای [[قرآن]] که سخن از حفظ فرج به میان آمده، منظور زناست مگر در این [[آیه]] که منظور ستر عورت است.
| |
| | |
| در مورد مصادیق [[زینت]] مخفی [[ممنوع]] هم این گونه گفته‌اند: ساعد، بازو، ساق پا، گردن، سر و سینه، گوشواره، گردنبند، دستبند، خلخال و.... و زینت‌های ظاهر مُجاز، برای نامحرم نیز عبارتند از: صورت، دو [[کف دست]]، سرمه چشم، [[خضاب]] ([[حنا]])، حلقه و [[انگشتر]]<ref>جامع البیان، ج۱۸، ص۱۱۸؛ الکشاف، ج۳، ص۹۰؛ مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۸.</ref>.
| |
| | |
| [[دستور]] [[پوشش]] [[زنان]] [[مسلمان]] در آیه دیگر نیز تصریح شده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا}}<ref>«ای پیامبر! به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمن بگو چادرها یشان را بر خویش نیک بپوشند؛ این (کار) برای اینکه (به پاکدامنی) شناخته شوند و آزار نبینند نزدیک‌تر است و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۵۹.</ref>. با این تفاوت که در آیه {{متن قرآن|وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند مگر آنچه از آن، که خود پیداست و باید روسری‌هایشان را بر گریبان خویش افکنند و زیور خود را آشکار نگردانند جز بر شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم آیین) شان یا کنیزهاشان یا مردان وابسته‌ای که نیاز (به زن) ندارند یا کودکانی که از شرمگاه‌های زنان آگاهی ندارند و چنان پا نکوبند که آنچه از زیورشان پوشیده می‌دارند آشکار گردد و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref> لفظ {{متن قرآن|بِخُمُرِهِنَّ}} آمده و در این آیه لفظ {{متن قرآن|جَلَابِيبِهِنَّ}} جمع جلباب به کار رفته که در بیشتر منابع لغوی و [[تفسیری]] آن را چادر معنی کرده‌اند که البته در میان زنان [[عرب]] آن [[زمان]]، چادر امروزی رسم نبوده بلکه پارچه یک تکه بلندی بوده که سر تا پای ایشان را می‌پوشانده، اما زنان عرب بی‌مبالاتی کرده آن را روی سینه و گریبان خود نمی‌انداختند و قسمت جلویی اندام ایشان آشکار می‌گشته است و لذا آیه به [[صراحت]] از آنان خواسته تا آن را دور اندام خود بگیرند.
| |
| | |
| برخلاف دو آیه بالا که بدون کاربرد لفظ [[حجاب]] در مورد [[پوشش]] [[زنان]] [[مسلمان]] وارد شده است، [[آیات]] دیگری در [[قرآن]] با کاربرد لفظ (حجاب) دیده می‌شود که در هیچ یک از آنها حجاب به معنی پوشش زنان نیست!
| |
| | |
| واژه حجاب، هفت بار در [[قرآن کریم]] آمده است و معنای کلمه حجاب در این هفت [[آیه]]، چیزی است که از هر [[جهت]] مانع دیده شدن چیز دیگر یا دیدن [[حقیقت]] شود:
| |
| #'''موانع مادی:''' {{متن قرآن|وَبَيْنَهُمَا حِجَابٌ}}<ref>«و میان آن دو پرده‌ای است» سوره اعراف، آیه ۴۶.</ref> "دیوار"؛ {{متن قرآن|فَاتَّخَذَتْ مِنْ دُونِهِمْ حِجَابًا}}<ref>«و از چشم آنان پنهان شد» سوره مریم، آیه ۱۷.</ref> "دیوار یا [[خیمه]]"؛ {{متن قرآن|مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ}}<ref>«و چون از آنان چیزی خواستید از پشت پرده‌ای بخواهید» سوره احزاب، آیه ۵۳.</ref> "پرده"؛ {{متن قرآن|حَتَّى تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ}}<ref>«تا (از دیدگانش) پنهان شدند» سوره ص، آیه ۳۲.</ref> "خط افق".
| |
| #'''موانع [[معنوی]]:''' {{متن قرآن|جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا}}<ref>«و چون قرآن بخوانی میان تو و آنان که به جهان واپسین ایمان ندارند پرده‌ای فراپوشیده می‌نهیم» سوره اسراء، آیه ۴۵.</ref> "مانع دریافتن معنای قرآن"؛ {{متن قرآن|وَمِنْ بَيْنِنَا وَبَيْنِكَ حِجَابٌ}}<ref>«و میان ما و تو پرده‌ای (افتاده) است» سوره فصلت، آیه ۵.</ref> "[[مخالفت]] در [[دین]]"؛ {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ}}<ref>«و هیچ بشری نسزد که خداوند با او سخن گوید مگر با وحی یا از فراسوی پرده‌ای» سوره شوری، آیه ۵۱.</ref> "پرده [[غیب]]"<ref>کلمات القرآن.</ref>.<ref>[[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[آیه حجاب (مقاله)|مقاله « آیه حجاب»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]</ref> | |
| | |
| ==منابع==
| |
| #[[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمود سرمدی|سرمدی، محمود]]، [[ آیه حجاب (مقاله)|مقاله « آیه حجاب»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| [[رده: آیه حجاب]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
