ابوطالب در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها
←ادله ایمان ابوطالب
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
#دسته سوم، گفتار و [[کردار]] ابوطالب است که در پیش گفته شد که چگونه در [[حفظ]] موجودیت [[اسلام]] و [[جان]] [[پیامبر]]{{صل}} می‌کوشید و برای [[دفاع از اسلام]] و تثبیت و [[تشویق]] [[مسلمانان]] و [[بنی‌هاشم]] [[شعر]] می‌سرود. [[شیخ مفید]] هم در رساله مستقلی که در باب [[ایمان ابوطالب]] نگاشته و هم در کتاب الفصول المختارة به نحو وسیعی به اشعار وی و مضامین [[اعتقادی]] آن اشاره کرده است<ref>ایمان أبی طالب، مفید، ص۱۸-۲۱، ۲۹-۴۱؛ الفصول المختارة ص۲۸۲-۲۸۵.</ref>. [[ابن شهر آشوب]] تعداد ابیاتی را که بر [[ایمان]] وی دلالت دارد، بالغ بر سه هزار [[بیت]] می‌داند<ref>متشابه القرآن، ج۲، ص۶۵.</ref>. حتی [[امامان معصوم]]{{عم}} نیز برای نمایاندن ایمان وی، به اشعارش استناد می‌جستند<ref>الکافی، ج۱، ص۴۴۸- ۴۴۹.</ref>. [[بدیهی]] است چنین رفتارها و سخنانی جز از [[انسان]] [[معتقد]] سر نمی‌زند. | #دسته سوم، گفتار و [[کردار]] ابوطالب است که در پیش گفته شد که چگونه در [[حفظ]] موجودیت [[اسلام]] و [[جان]] [[پیامبر]]{{صل}} می‌کوشید و برای [[دفاع از اسلام]] و تثبیت و [[تشویق]] [[مسلمانان]] و [[بنی‌هاشم]] [[شعر]] می‌سرود. [[شیخ مفید]] هم در رساله مستقلی که در باب [[ایمان ابوطالب]] نگاشته و هم در کتاب الفصول المختارة به نحو وسیعی به اشعار وی و مضامین [[اعتقادی]] آن اشاره کرده است<ref>ایمان أبی طالب، مفید، ص۱۸-۲۱، ۲۹-۴۱؛ الفصول المختارة ص۲۸۲-۲۸۵.</ref>. [[ابن شهر آشوب]] تعداد ابیاتی را که بر [[ایمان]] وی دلالت دارد، بالغ بر سه هزار [[بیت]] می‌داند<ref>متشابه القرآن، ج۲، ص۶۵.</ref>. حتی [[امامان معصوم]]{{عم}} نیز برای نمایاندن ایمان وی، به اشعارش استناد می‌جستند<ref>الکافی، ج۱، ص۴۴۸- ۴۴۹.</ref>. [[بدیهی]] است چنین رفتارها و سخنانی جز از [[انسان]] [[معتقد]] سر نمی‌زند. | ||
علاوه بر این سخنانی از سوی [[عامه]] نیز در [[تأیید]] ایمان ابوطالب وجود دارد. یکی از آنها سخن [[ابوبکر]] در جریان [[فتح مکه]] است که وقتی پدرش [[ابوقحافه]] را که پیرمردی [[نابینا]] بود نزد پیامبر{{صل}} آورد، حضرت به او فرمود: چرا این پیر فانی را در [[رنج]] انداخته و به اینجا آوردی و نگذاشتی که من نزد او بروم. [[ابوبکر]] گفت: خواستم [[خدا]] پاداشش دهد. به خدایی که تو را به [[حق]] فرستاده، من به [[اسلام آوردن]] [[ابوطالب]] از [[اسلام]] پدرم شادتر بودم، که اسلام وی چشم تو را روشن کرد. حضرت سخنش را [[تصدیق]] فرمود<ref>منهج الصادقین، ج۳، ص۳۷۷.</ref>. | |||
منابع [[شیعی]] به نقل از [[معصومان]]{{عم}} حکایت ابوطالب را مانند [[اصحاب کهف]] و [[مؤمن آل فرعون]] دانسته‌اند و گفته‌اند. او برای اینکه بتواند با [[حفظ]] جایگاه خود در میان مکیان از [[پیامبر]]{{صل}} و [[دین]] وی [[دفاع]] کند، اسلام خود را پنهان می‌داشته است<ref>إیمان أبی طالب، مفید، ص۳۵۸، ۳۶۱.</ref>. در حکایت مؤمن آل فرعون در [[قرآن]] وی با آنکه به [[حضرت موسی]]{{ع}} [[ایمان]] آورده است، برای اینکه بتواند از درون دستگاه [[قدرت]]، پیامبر عصر خود را [[حمایت]] کند، از [[اظهار ایمان]] خود [[پرهیز]] می‌کند<ref>{{متن قرآن|وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ وَإِنْ يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ}} «و مردی مؤمن از فرعونیان که ایمانش را پنهان می‌داشت گفت: آیا مردی را می‌کشید که می‌گوید: پروردگار من، خداوند است و برهان‌ها (ی روشن) برایتان از پروردگارتان آورده است؟ و اگر دروغگو باشد، دروغش به زیان خود اوست و اگر راستگو باشد برخی از آنچه به شما وعده می‌دهد بر سرتان خواهد آمد؛ بی‌گمان خداوند کسی را که گزافکاری بسیار دروغگوست راهنمایی نمی‌کند» سوره غافر، آیه ۲۸.</ref>. حتی ایشان را با [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} که چندی ایمان خود را پنهان می‌داشت، مقایسه می‌کنند<ref>إیمان أبی طالب، مفید، ص۳۶۰.</ref>.<ref>منابع: قرآن کریم، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، یوسف بن عبدالله معروف به ابن عبد البر (۴۶۳ق)، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، اول، ۱۴۱۲ق؛ أسد الغابة فی معرفة الصحابة، علی بن محمد شیبانی معروف به ابن اثیر جزری (۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق؛ أسنی المطالب فی نجاة أبی طالب، احمد بن زینی دحلان (۱۳۰۴ق)، قاهره، الهدف للإعلام و النشر، ۱۳۱۵ق، الإصابة فی تمییز الصحابة، احمد بن علی معروف به ابن حجر عسقلانی (۸۵۲ق)، تحقیق: عادل أحمال عبد الموجود - علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۴ق؛ الاعتقادات، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱قی)، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، دوم، ۱۴۱۴ق؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، فضل بن حسن معروف به طبرسی (۵۴۸ق)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۹۰ق؛ أعیان الشیعة، سید محسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق؛ الأمالی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، اول، ۱۴۱۴ق؛ الأمالی، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، ترجمه: محمدباقر کمره‌ای، تهران، کتابچی، ششم، ۱۳۷۶ش؛ الأمالی، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تحقیق: حسین استاد ولی - علی اکبر غفاری، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق؛ إمتاع الأسماع بما للنبی ایة من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، احمد بن علی مقریزی (۸۴۵ق)، تحقیق: محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۲۰ق؛ أنساب الأشراف کتاب جمل من أنساب الأشراف)، احمد بن یحیی معروف به بلاذری (۲۷۹ق)، تحقیق: سهیل زکار - ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۷ق؛ أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تصحیح: مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ش؛ إیمان أبی طالب، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی (۳۸۱ق)، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، بی تا؛ البدایة و النهایة، اسماعیل بن عمر معروف به ابن کثیر (۷۷۴ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۹۸۶م؛ تاریخ ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد معروف به ابن خلدون (۸۰۸ق)، تحقیق: خلیل شحادة، بیروت، دار الفکر، دوم، ۱۴۰۸ق؛ تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، محمد بن احمد معروف به ذهبی (۷۴۸ق)، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۱۳ق؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چهارم، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ گزیده، حماد بن ابی بکر قزوینی معروف به حمدالله مستوفی (۷۵۰ق)، به کوشش: عبدالحسین نوایی، تهران، امیر کبیر، سوم، ۱۳۶۴ ش؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۴۲ق؛ تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی (۳۲۹ق)، تصحیح و تحقیق: طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب الإسلامی، سوم، ۱۴۰۴ق، التفسیر الکبیر، محمد بن عمر معروف به فخر رازی (۶۰۶ق)، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، سوم، ۱۴۱۳ق؛ تفسیر گازر، حسین بن حسن جرجانی (قرن ۸ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۷۷ش؛ التمهید لقواعد التوحید، محمود بن زید لامشی ماتریدی (قرن ۶ق)، تصحیح: عبدالحمید ترکی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، اول، ۱۹۹۵م؛ جامع الأخبار، محمد بن محمد شعیری (قرن ۶ق)، نجف، المکتبة الحیدریة، اول، بی تا؛ جمهرة أنساب العرب، علی بن احمد معروف به ابن حزم (۴۵۶ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۰۳ق، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، احمد بن حسین بیهقی (۴۵۸ق)، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۰۵ق، الذخیرة فی علم الکلام، علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی (۴۳۶ق)، تحقیق: سیداحمد حسینی اشکوری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۱ق، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، محمد محسن بن علی منزوی معروف به آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق)، بیروت، دار الأضواء، سوم، ۱۴۰۳ق؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، حسین بن علی معروف به ابوالفتوح رازی (قرن ۶)، تصحیح: محمد جعفر یاحقی - محمد مهدی ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، اول، ۱۴۰۸ق؛ روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، محمد بن احمد فتال نیشابوری (۵۰۸ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، قم، منشورات الرضی، اول، ۱۳۷۵ش، السنن الکبری، احمد بن شعیب معروف به نسائی (۳۰۳ق)، تحقیق: عبدالغفار سلیمان بنداری - سید حسن کسروی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱ق، السیرة النبویة، عبدالملک بن هشام حمیری (۲۱۸ق)، تحقیق: مصطفی سقا، بیروت، دار المعرفة، اول، بی تا؛ شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار عالی نعمان بن محمد مغربی معروف به قاضی نعمان (۳۶۳ق)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، دوم، ۱۴۱۴ق؛ شرح الأصول الخمسة، عبدالجبار بن احمد همدانی (۴۱۵ق)، تصحیح: احمد حسین، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۲۲ق؛ شرح العقیدة الأصفهانیة احمد بن عبد الحلیم معروف به ابن تیمیه (۷۲۸ق)، بیروت، المکتبة العصریة، اول، ۱۴۲۵ق؛ شرح المقاصد، مسعود بن عمر معروف به تفتازانی (۷۹۲ق)، تحقیق: عبدالرحمن عمیرة، قم، منشورات الرضی، بی تا؛ شرح نهج البلاغة، عبدالحمید بن هبة الله معروف به ابن ابی الحدید (۶۵۶ق)، تحقیق: محمد ابو الفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۰۴ق، صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق؛ الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، علی بن محمد عاملی نباطی (۸۷۷ق)، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویة، اول، ۱۳۸۴ق، الطبقات الکبری، محمد بن سعد هاشمی معروف به ابن سعد (۲۳۰ق)، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۰ق، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۶۶۴ق)، تحقیق: علی عاشور، قم، خیام، ۱۴۰۰ق، علل الشرایع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سید محمد صادق بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیاریة، دوم، ۱۳۸۵ق؛ عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، سید احمد بن علی حسینی معروف به ابن عنبه (۸۲۸ق)، تصحیح: محمد حسن آل طالقانی، نجف، المطبعة الحیدریة، دوم، ۱۳۸۰ق؛ عمدة القاری شرح صحیح البخاری)، محمود بن احمد عینی (۸۵۵ق)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی تا، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، عبدالحسین بن احمد معروف به علامه امینی (۱۳۹۲ق)، قم، مرکز مطالعات اسلامی غدیر، اول، ۱۴۱۶ق؛ الفصول المختارة من العیون و المحاسن، علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی (۴۳۶ق)، تحقیق: علی میرشریفی، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۶۷ش، الکامل فی التاریخ، علی بن محمد شیبانی معروف به ابن اثیر جزری (۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، محمود بن عمر معروف به زمخشری (۵۳۸ق)، بیروت، دار الکتاب العربی، سوم، ۱۴۰۷ق، کمال الدین و تمام النعمة، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۳۹۵ق؛ کنز الفوائد، محمد بن علی کراجکی (۴۴۹ق)، تحقیق: عبدالله نعمه، قم، دار الذخائر، اول، ۱۴۱۰ق، الکنی و الألقاب، عباس بن محمدرضا معروف به محدث قمی (۱۳۵۹ق)، تهران، انتشارات صدر، بی‌تا؛ مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین علی و الأئمة من ولده علیان، محمد بن احمد معروف به ابن شاذان (۴۲۰ق)، قم، مدرسة الإمام المهدی ال، اول، ۱۴۰۷ق؛ متشابه القرآن و مختلفه، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب (۵۸۸ق)، قم، بیدار، اول، ۱۳۲۸ش؛ المحبر، محمد بن حبیب بغدادی (۲۴۵ق)، حیدر آباد، دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۶۱ق؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول بلی، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۰ اق)، تحقیق و تصحیح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۴۰۴ق؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، علی بن حسین معروف به مسعودی (۳۴۶ق)، تحقیق: اسعد داغر، قم، دار الهجرة، دوم، ۱۴۰۹ق، المسند، احمد بن محمد معروف به ابن حنبل (۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، معانی الأخبار، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۰۳ق؛ مناقب آل أبی طالب، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب (۵۸۸ق)، قم، نشر علامه، اول، ۱۳۷۹ق؛ المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، عبدالرحمن بن علی معروف به ابن جوزی (۵۹۷ق)، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا - مصطفی عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۲ق؛ منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، فتح الله بن شکرالله کاشانی (قرن ۱۰ق)، تصحیح: ابوالحسن شعرانی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۳۶ش؛ الهدایة الکبری، حسین بن حمدان خصیبی (۳۳۴ق)، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۱۹ق.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]] و [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوطالب - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «ابوطالب»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۵۱۸-۵۲۸.</ref> | منابع [[شیعی]] به نقل از [[معصومان]]{{عم}} حکایت ابوطالب را مانند [[اصحاب کهف]] و [[مؤمن آل فرعون]] دانسته‌اند و گفته‌اند. او برای اینکه بتواند با [[حفظ]] جایگاه خود در میان مکیان از [[پیامبر]]{{صل}} و [[دین]] وی [[دفاع]] کند، اسلام خود را پنهان می‌داشته است<ref>إیمان أبی طالب، مفید، ص۳۵۸، ۳۶۱.</ref>. در حکایت مؤمن آل فرعون در [[قرآن]] وی با آنکه به [[حضرت موسی]]{{ع}} [[ایمان]] آورده است، برای اینکه بتواند از درون دستگاه [[قدرت]]، پیامبر عصر خود را [[حمایت]] کند، از [[اظهار ایمان]] خود [[پرهیز]] می‌کند<ref>{{متن قرآن|وَقَالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَكْتُمُ إِيمَانَهُ أَتَقْتُلُونَ رَجُلًا أَنْ يَقُولَ رَبِّيَ اللَّهُ وَقَدْ جَاءَكُمْ بِالْبَيِّنَاتِ مِنْ رَبِّكُمْ وَإِنْ يَكُ كَاذِبًا فَعَلَيْهِ كَذِبُهُ وَإِنْ يَكُ صَادِقًا يُصِبْكُمْ بَعْضُ الَّذِي يَعِدُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذَّابٌ}} «و مردی مؤمن از فرعونیان که ایمانش را پنهان می‌داشت گفت: آیا مردی را می‌کشید که می‌گوید: پروردگار من، خداوند است و برهان‌ها (ی روشن) برایتان از پروردگارتان آورده است؟ و اگر دروغگو باشد، دروغش به زیان خود اوست و اگر راستگو باشد برخی از آنچه به شما وعده می‌دهد بر سرتان خواهد آمد؛ بی‌گمان خداوند کسی را که گزافکاری بسیار دروغگوست راهنمایی نمی‌کند» سوره غافر، آیه ۲۸.</ref>. حتی ایشان را با [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} که چندی ایمان خود را پنهان می‌داشت، مقایسه می‌کنند<ref>إیمان أبی طالب، مفید، ص۳۶۰.</ref>.<ref>منابع: قرآن کریم، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، یوسف بن عبدالله معروف به ابن عبد البر (۴۶۳ق)، تحقیق: علی محمد بجاوی، بیروت، دار الجیل، اول، ۱۴۱۲ق؛ أسد الغابة فی معرفة الصحابة، علی بن محمد شیبانی معروف به ابن اثیر جزری (۶۳۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق؛ أسنی المطالب فی نجاة أبی طالب، احمد بن زینی دحلان (۱۳۰۴ق)، قاهره، الهدف للإعلام و النشر، ۱۳۱۵ق، الإصابة فی تمییز الصحابة، احمد بن علی معروف به ابن حجر عسقلانی (۸۵۲ق)، تحقیق: عادل أحمال عبد الموجود - علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۴ق؛ الاعتقادات، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱قی)، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، دوم، ۱۴۱۴ق؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، فضل بن حسن معروف به طبرسی (۵۴۸ق)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۹۰ق؛ أعیان الشیعة، سید محسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، ۱۴۰۳ق؛ الأمالی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، اول، ۱۴۱۴ق؛ الأمالی، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، ترجمه: محمدباقر کمره‌ای، تهران، کتابچی، ششم، ۱۳۷۶ش؛ الأمالی، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تحقیق: حسین استاد ولی - علی اکبر غفاری، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق؛ إمتاع الأسماع بما للنبی ایة من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، احمد بن علی مقریزی (۸۴۵ق)، تحقیق: محمد عبد الحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۲۰ق؛ أنساب الأشراف کتاب جمل من أنساب الأشراف)، احمد بن یحیی معروف به بلاذری (۲۷۹ق)، تحقیق: سهیل زکار - ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۷ق؛ أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تصحیح: مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ش؛ إیمان أبی طالب، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، البدء و التاریخ، مطهر بن طاهر مقدسی (۳۸۱ق)، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، بی تا؛ البدایة و النهایة، اسماعیل بن عمر معروف به ابن کثیر (۷۷۴ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۹۸۶م؛ تاریخ ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد معروف به ابن خلدون (۸۰۸ق)، تحقیق: خلیل شحادة، بیروت، دار الفکر، دوم، ۱۴۰۸ق؛ تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، محمد بن احمد معروف به ذهبی (۷۴۸ق)، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت، دار الکتاب العربی، دوم، ۱۴۱۳ق؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، مؤسسة الأعلمی، چهارم، ۱۴۰۳ق؛ تاریخ گزیده، حماد بن ابی بکر قزوینی معروف به حمدالله مستوفی (۷۵۰ق)، به کوشش: عبدالحسین نوایی، تهران، امیر کبیر، سوم، ۱۳۶۴ ش؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۴۲ق؛ تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی (۳۲۹ق)، تصحیح و تحقیق: طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب الإسلامی، سوم، ۱۴۰۴ق، التفسیر الکبیر، محمد بن عمر معروف به فخر رازی (۶۰۶ق)، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، سوم، ۱۴۱۳ق؛ تفسیر گازر، حسین بن حسن جرجانی (قرن ۸ق)، تهران، دانشگاه تهران، اول، ۱۳۷۷ش؛ التمهید لقواعد التوحید، محمود بن زید لامشی ماتریدی (قرن ۶ق)، تصحیح: عبدالحمید ترکی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، اول، ۱۹۹۵م؛ جامع الأخبار، محمد بن محمد شعیری (قرن ۶ق)، نجف، المکتبة الحیدریة، اول، بی تا؛ جمهرة أنساب العرب، علی بن احمد معروف به ابن حزم (۴۵۶ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۰۳ق، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، احمد بن حسین بیهقی (۴۵۸ق)، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۰۵ق، الذخیرة فی علم الکلام، علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی (۴۳۶ق)، تحقیق: سیداحمد حسینی اشکوری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۱۱ق، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، محمد محسن بن علی منزوی معروف به آقابزرگ تهرانی (۱۳۸۹ق)، بیروت، دار الأضواء، سوم، ۱۴۰۳ق؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، حسین بن علی معروف به ابوالفتوح رازی (قرن ۶)، تصحیح: محمد جعفر یاحقی - محمد مهدی ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، اول، ۱۴۰۸ق؛ روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، محمد بن احمد فتال نیشابوری (۵۰۸ق)، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، قم، منشورات الرضی، اول، ۱۳۷۵ش، السنن الکبری، احمد بن شعیب معروف به نسائی (۳۰۳ق)، تحقیق: عبدالغفار سلیمان بنداری - سید حسن کسروی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱ق، السیرة النبویة، عبدالملک بن هشام حمیری (۲۱۸ق)، تحقیق: مصطفی سقا، بیروت، دار المعرفة، اول، بی تا؛ شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار عالی نعمان بن محمد مغربی معروف به قاضی نعمان (۳۶۳ق)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، دوم، ۱۴۱۴ق؛ شرح الأصول الخمسة، عبدالجبار بن احمد همدانی (۴۱۵ق)، تصحیح: احمد حسین، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۲۲ق؛ شرح العقیدة الأصفهانیة احمد بن عبد الحلیم معروف به ابن تیمیه (۷۲۸ق)، بیروت، المکتبة العصریة، اول، ۱۴۲۵ق؛ شرح المقاصد، مسعود بن عمر معروف به تفتازانی (۷۹۲ق)، تحقیق: عبدالرحمن عمیرة، قم، منشورات الرضی، بی تا؛ شرح نهج البلاغة، عبدالحمید بن هبة الله معروف به ابن ابی الحدید (۶۵۶ق)، تحقیق: محمد ابو الفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۰۴ق، صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق؛ الصراط المستقیم إلی مستحقی التقدیم، علی بن محمد عاملی نباطی (۸۷۷ق)، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویة، اول، ۱۳۸۴ق، الطبقات الکبری، محمد بن سعد هاشمی معروف به ابن سعد (۲۳۰ق)، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۰ق، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، علی بن موسی معروف به سید بن طاووس (۶۶۴ق)، تحقیق: علی عاشور، قم، خیام، ۱۴۰۰ق، علل الشرایع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سید محمد صادق بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیاریة، دوم، ۱۳۸۵ق؛ عمدة الطالب فی أنساب آل أبی طالب، سید احمد بن علی حسینی معروف به ابن عنبه (۸۲۸ق)، تصحیح: محمد حسن آل طالقانی، نجف، المطبعة الحیدریة، دوم، ۱۳۸۰ق؛ عمدة القاری شرح صحیح البخاری)، محمود بن احمد عینی (۸۵۵ق)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی تا، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، عبدالحسین بن احمد معروف به علامه امینی (۱۳۹۲ق)، قم، مرکز مطالعات اسلامی غدیر، اول، ۱۴۱۶ق؛ الفصول المختارة من العیون و المحاسن، علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی (۴۳۶ق)، تحقیق: علی میرشریفی، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، اول، ۱۴۱۳ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، سوم، ۱۳۶۷ش، الکامل فی التاریخ، علی بن محمد شیبانی معروف به ابن اثیر جزری (۶۳۰ق)، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، محمود بن عمر معروف به زمخشری (۵۳۸ق)، بیروت، دار الکتاب العربی، سوم، ۱۴۰۷ق، کمال الدین و تمام النعمة، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۳۹۵ق؛ کنز الفوائد، محمد بن علی کراجکی (۴۴۹ق)، تحقیق: عبدالله نعمه، قم، دار الذخائر، اول، ۱۴۱۰ق، الکنی و الألقاب، عباس بن محمدرضا معروف به محدث قمی (۱۳۵۹ق)، تهران، انتشارات صدر، بی‌تا؛ مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین علی و الأئمة من ولده علیان، محمد بن احمد معروف به ابن شاذان (۴۲۰ق)، قم، مدرسة الإمام المهدی ال، اول، ۱۴۰۷ق؛ متشابه القرآن و مختلفه، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب (۵۸۸ق)، قم، بیدار، اول، ۱۳۲۸ش؛ المحبر، محمد بن حبیب بغدادی (۲۴۵ق)، حیدر آباد، دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۶۱ق؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول بلی، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۰ اق)، تحقیق و تصحیح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۴۰۴ق؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، علی بن حسین معروف به مسعودی (۳۴۶ق)، تحقیق: اسعد داغر، قم، دار الهجرة، دوم، ۱۴۰۹ق، المسند، احمد بن محمد معروف به ابن حنبل (۲۴۱ق)، بیروت، دار صادر، بی تا، معانی الأخبار، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۰۳ق؛ مناقب آل أبی طالب، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب (۵۸۸ق)، قم، نشر علامه، اول، ۱۳۷۹ق؛ المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، عبدالرحمن بن علی معروف به ابن جوزی (۵۹۷ق)، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا - مصطفی عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۲ق؛ منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، فتح الله بن شکرالله کاشانی (قرن ۱۰ق)، تصحیح: ابوالحسن شعرانی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۳۶ش؛ الهدایة الکبری، حسین بن حمدان خصیبی (۳۳۴ق)، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۱۹ق.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]] و [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوطالب - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «ابوطالب»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۵۱۸-۵۲۸.</ref> | ||