پرش به محتوا

ابراهیم بن داود یعقوبی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نفر' به 'نفر'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نفر' به 'نفر')
خط ۷: خط ۷:


==مقدمه==
==مقدمه==
به عنوان [[راوی امام رضا]]{{ع}} در متون [[روایی]] [[شیعه]] از ابراهیم بن داود یعقوبی دو [[روایت]] دیده می‌شود که در یکی از آنها با واسطه دسته‌ای از [[راویان]]، از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} یا [[امام صادق]]{{ع}} مطلبی را نقل کرده و در روایت دیگر از مکاتبه خود با [[ابوالحسن]]{{ع}} سخن به میان می‌آورد، اما در مجموع اطلاعی از زیست‌نامه و نقش [[فرهنگی]] - [[اجتماعی]] او در میان نیست. در روایت اول، سندی بن [[ربیع]] از [[ابراهیم]] و او از برادرش [[سلیم]]<ref>تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳۷۷.</ref> یا [[ابوسعید سهل بن زیاد آدمی]] از ابراهیم و او از برادرش [[سلیمان]]<ref>الخصال، ج۱، ص۶۱؛ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۱۵، ۳۱۲؛ ج۷۲، ص۱۰۷.</ref> روایتی وجود دارد که بر اساس آن از [[پیامبر]]{{صل}} یا امام صادق{{ع}} درباره چگونگی [[محبوب]] [[خدا]] و [[خلق]] شدن، پرسشی می‌شود و آن [[حضرت]] راهکار آن را می‌فرماید. در روایت دوم، [[محمد بن ابراهیم]] از قول او نقل می‌کند که در خصوص فردی به نام [[فارس بن حاتم قزوینی]] نامه‌ای به [[امام]] ابوالحسن{{ع}} می‌نویسد و از وضعیت وی اطلاعاتی به امام می‌رساند و آن حضرت در پاسخ، وی را از [[همنشینی]] با او بر [[حذر]] می‌دارد و نیز می‌فرماید: اگر به سراغت آمد، کوچکش بشمار<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۰۶.</ref>. از ظاهر [[روایات]]، [[راوی]] و مروی‌عنه آن بر می‌آید که ابراهیم بن داود آمده در دو روایت، دو [[نفر]] باشند، چنان که خویی چنین [[معتقد]] است و دومی را به استناد سخن [[شیخ طوسی]]، از [[اصحاب امام جواد]]{{ع}} و [[امام هادی]]{{ع}} می‌داند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. جواهری نیز بر همین [[سیاق]] به دو ابراهیم اشاره می‌کند و هر دو را مجهول می‌داند<ref>المفید من معجم رجال الحدیث، ص۸.</ref>. اما نمازی از یک ابراهیم سخن به میان می‌آورد و او را [[ابراهیم بن داود بن علی بن یعقوب یعقوبی بن حسین هاشمی]] ذکر می‌کند که برادرانی به نام [[جعفر]]، حسین، سلیمان و سلیم داشته و از [[اصحاب امامان]] پیش‌گفته بوده است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۵.</ref>. البته این اطلاعات در متون کهن رجالی و [[تاریخی]] دیده نمی‌شود، اما از آنها نیز بیشتر یکی بودن [[ابراهیم]] بر می‌آید. به هر حال، [[شیخ طوسی]]، ابراهیم بن داود را از [[اصحاب امام جواد]]{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۷۳.</ref> و [[امام هادی]]{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۸۳.</ref> ذکر می‌کند و رجالیون دیگر به نقل از او همان را آورده‌اند<ref>نقد الرجال، ج۱، ص۵۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۰؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۷۳.</ref>.
به عنوان [[راوی امام رضا]]{{ع}} در متون [[روایی]] [[شیعه]] از ابراهیم بن داود یعقوبی دو [[روایت]] دیده می‌شود که در یکی از آنها با واسطه دسته‌ای از [[راویان]]، از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} یا [[امام صادق]]{{ع}} مطلبی را نقل کرده و در روایت دیگر از مکاتبه خود با [[ابوالحسن]]{{ع}} سخن به میان می‌آورد، اما در مجموع اطلاعی از زیست‌نامه و نقش [[فرهنگی]] - [[اجتماعی]] او در میان نیست. در روایت اول، سندی بن [[ربیع]] از [[ابراهیم]] و او از برادرش [[سلیم]]<ref>تهذیب الأحکام، ج۶، ص۳۷۷.</ref> یا [[ابوسعید سهل بن زیاد آدمی]] از ابراهیم و او از برادرش [[سلیمان]]<ref>الخصال، ج۱، ص۶۱؛ بحار الأنوار، ج۶۷، ص۱۵، ۳۱۲؛ ج۷۲، ص۱۰۷.</ref> روایتی وجود دارد که بر اساس آن از [[پیامبر]]{{صل}} یا امام صادق{{ع}} درباره چگونگی [[محبوب]] [[خدا]] و [[خلق]] شدن، پرسشی می‌شود و آن [[حضرت]] راهکار آن را می‌فرماید. در روایت دوم، [[محمد بن ابراهیم]] از قول او نقل می‌کند که در خصوص فردی به نام [[فارس بن حاتم قزوینی]] نامه‌ای به [[امام]] ابوالحسن{{ع}} می‌نویسد و از وضعیت وی اطلاعاتی به امام می‌رساند و آن حضرت در پاسخ، وی را از [[همنشینی]] با او بر [[حذر]] می‌دارد و نیز می‌فرماید: اگر به سراغت آمد، کوچکش بشمار<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۸۰۶.</ref>. از ظاهر [[روایات]]، [[راوی]] و مروی‌عنه آن بر می‌آید که ابراهیم بن داود آمده در دو روایت، دو نفر باشند، چنان که خویی چنین [[معتقد]] است و دومی را به استناد سخن [[شیخ طوسی]]، از [[اصحاب امام جواد]]{{ع}} و [[امام هادی]]{{ع}} می‌داند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۰۰.</ref>. جواهری نیز بر همین [[سیاق]] به دو ابراهیم اشاره می‌کند و هر دو را مجهول می‌داند<ref>المفید من معجم رجال الحدیث، ص۸.</ref>. اما نمازی از یک ابراهیم سخن به میان می‌آورد و او را [[ابراهیم بن داود بن علی بن یعقوب یعقوبی بن حسین هاشمی]] ذکر می‌کند که برادرانی به نام [[جعفر]]، حسین، سلیمان و سلیم داشته و از [[اصحاب امامان]] پیش‌گفته بوده است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۵.</ref>. البته این اطلاعات در متون کهن رجالی و [[تاریخی]] دیده نمی‌شود، اما از آنها نیز بیشتر یکی بودن [[ابراهیم]] بر می‌آید. به هر حال، [[شیخ طوسی]]، ابراهیم بن داود را از [[اصحاب امام جواد]]{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۷۳.</ref> و [[امام هادی]]{{ع}}<ref>رجال الطوسی، ص۳۸۳.</ref> ذکر می‌کند و رجالیون دیگر به نقل از او همان را آورده‌اند<ref>نقد الرجال، ج۱، ص۵۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۰؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۷۳.</ref>.


بر اساس [[روایت]] پیش‌گفته که ابراهیم بی‌واسطه از [[امام]] [[ابو الحسن]]{{ع}} نقل می‌کند، به [[آسانی]] نمی‌توان [[داوری]] کرد، چرا که در این روایت، صرفاً به [[کنیه]] امام اشاره شده بی آنکه روشن شود کدام [[ابوالحسن]] مد نظر است. چنان که معلوم است، ابوالحسن مطلق که بدون قید رتبه باشد، معمولاً بر [[امام کاظم]]{{ع}} و [[ابوالحسن ثانی]] بر [[امام رضا]]{{ع}} و [[ابوالحسن ثالث]] بر امام هادی{{ع}} اطلاق می‌شود، طبعاً این تردید در اینجا پدید می‌آید که مراد از ابوالحسن کیست. روشن است که در این مکاتبه، امام کاظم{{ع}} نمی‌تواند مراد باشد، چون فارس بن حاتم بن ماهویه قزوینی در [[زمان]] امام هادی{{ع}} نقش‌آفرینی داشته است. بر اساس داده‌های رجالی، او با یکی از دستیاران آن [[حضرت]]، یعنی [[علی بن جعفر همانی]]، درگیری ایجاد کرده و موجب سردرگمی [[شیعیان]] شده بود و در نهایت امام با جانبداری از [[علی]]، وی را [[لعن]] و طرد فرمود<ref>مکتب در فرایند تکامل، ص۱۴۲-۱۴۵.</ref>. بنابراین، قضیه نمی‌تواند به دوران پیش‌تر و زمان امام کاظم{{ع}} مربوط گردد، به همین سبب هیچ کس آن را ذکر نکرده است.
بر اساس [[روایت]] پیش‌گفته که ابراهیم بی‌واسطه از [[امام]] [[ابو الحسن]]{{ع}} نقل می‌کند، به [[آسانی]] نمی‌توان [[داوری]] کرد، چرا که در این روایت، صرفاً به [[کنیه]] امام اشاره شده بی آنکه روشن شود کدام [[ابوالحسن]] مد نظر است. چنان که معلوم است، ابوالحسن مطلق که بدون قید رتبه باشد، معمولاً بر [[امام کاظم]]{{ع}} و [[ابوالحسن ثانی]] بر [[امام رضا]]{{ع}} و [[ابوالحسن ثالث]] بر امام هادی{{ع}} اطلاق می‌شود، طبعاً این تردید در اینجا پدید می‌آید که مراد از ابوالحسن کیست. روشن است که در این مکاتبه، امام کاظم{{ع}} نمی‌تواند مراد باشد، چون فارس بن حاتم بن ماهویه قزوینی در [[زمان]] امام هادی{{ع}} نقش‌آفرینی داشته است. بر اساس داده‌های رجالی، او با یکی از دستیاران آن [[حضرت]]، یعنی [[علی بن جعفر همانی]]، درگیری ایجاد کرده و موجب سردرگمی [[شیعیان]] شده بود و در نهایت امام با جانبداری از [[علی]]، وی را [[لعن]] و طرد فرمود<ref>مکتب در فرایند تکامل، ص۱۴۲-۱۴۵.</ref>. بنابراین، قضیه نمی‌تواند به دوران پیش‌تر و زمان امام کاظم{{ع}} مربوط گردد، به همین سبب هیچ کس آن را ذکر نکرده است.
۲۱۸٬۶۲۱

ویرایش